اثرات سوء آفت کش های شیمیایی در چند دهه اخیر توجه زیادی را به سمت استفاده از ترکیبات طبیعی جلب کرده است. در تحقیق حاضر اثرات بیولوژیک اسانس های رازیانه foeniculum vulgare miller، کلپوره teucrium polium boiss. و مرزه satureja hortensis l. روی حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus f. مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین سمیت تنفسی در اسانس رازیانه علیه حشرات کامل نر با lc50 معادل 31/21 میکرولیتر بر لیتر هوا و کمترین سیمت تنفسی در اسانس مرزه علیه حشرات کامل ماده با lc50 معادل 66/156 میکرولیتر بر لیتر هوا پس از 24 ساعت اسانس دهی بود. در آزمایش سمیت تماسی در مدت 24 ساعت بیشترین سمیت تماسی مربوط به اسانس رازیانه علیه حشرات کامل نر با lc50 معادل 38/390 میکرولیتر بر متر مربع و کمترین سمیت مربوط به اسانس کلپوره علیه حشرات کامل ماده با lc50 معادل 72/1469 میکرولیتر بر متر مربع بود. در بررسی ماندگاری اسانس ها، میزان lt50 اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه علیه حشرات کامل نر به ترتیب برابر 02/12، 91/7 و 99/26 ساعت و علیه حشرات کامل ماده به ترتیب برابر 25/12، 37/8 و 49/25 ساعت بود. نتایج مقایسه اثر دورکنندگی اسانس ها در بالاترین غلظت (08/23 میکرولیتر بر لیتر هوا) در مدت 24 ساعت نشان داد که اسانس مرزه با 92/95 و 80/88 درصد بیشترین اثر دورکنندگی و اسانس رازیانه با 82/66 و 28/59 درصد کمترین اثر دورکنندگی را به ترتیب روی حشرات کامل نر و ماده داشت. میانگین تخم ریزی در طی 5 روز در اثر اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه به ترتیب 1/32، 7/35 و 8/39 تخم به ازای هر حشره ماده بود که در مقایسه با تیمار بدون اسانس (4/58 عدد) کاهش معنی داری نشان داد. میانگین حشرات کامل خارج شده نسل f1 به ازای هر حشره ماده در اثر تیمار اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه به ترتیب 16، 95/17 و 95/20 عدد بود که در مقایسه با شاهد (2/30 عدد) کاهش معنی دار داشت. نتایج این بررسی، نشان دهنده پتانسیل بالای این اسانس ها به ویژه اسانس رازیانه در کنترل سوسک چهار نقطه ای حبوبات می باشد.?