عناصر سنگین از آلوده کننده های مهم محیطی بوده و میزان آن با صنعتی شدن جوامع در حال افزایش است. برخی از این عناصر برای رشد و نمو طبیعی گیاهان ضروری بوده و در ساختار آنزیم ها و دیگر پروتئین ها شرکت می کنند اما در غلظت بالا این عناصر ضروری مانند عناصر سنگین غیرضروری می توانند بسیار سمی بوده و سبب ایجاد علائم غیرطبیعی شوند. در این مطالعه تیمار گیاهان 40 روزه یونجه تاجی در شرایط کشت یکسان با غلظت های 0، 5/7، 15، 5/22 و 30 میلی مولار کلرید روی و غلظت های 0، 5/2، 5، 5/7 و 10 میلی مولار کلرید نیکل در شرایط کشت هیدروپونیک انجام گرفت و در دو زمان 24 و 72 ساعت پس از تیمار، میزان رشد کلروفیل، پرولین، پروتئین محلول کل گیاه و الگوی الکتروفورز باندهای پروتئینی به روش sds-page و بررسی فلاونوئیدها به دو روش کروماتوگرافی دوبعدی و کروماتوگرافی لایه نازک صورت گرفت و میزان نیتروتوکسین ها نیز مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع با افزایش غلظت عناصر سنگین روی و نیکل کاهش درصد جوانه زنی بذر، میزان کلروفیل و کاهش رشد گیاه مشاهده گردید. افزایش غلظت روی و نیکل در مجموع موجب کاهش پروتئین محلول کل در گیاه شد ولی الگوی الکتروفورزی باندهای پروتئینی همراه با افزایش در بیان بعضی از باندهای پروتئینی و کاهش بیان چند پروتئین دیگر بود. افزایش مقدار پرولین نیز در تنش هر دو عنصر روی و نیکل در گیاهان مشاهده گردید. همچنین مقدار نیتروتوکسین در هر دو این تنش ها افزایش یافت. تغییرات شدید انواع فلاونوئیدها همراه با افزایش در میزان کل فلاونوئیدها نیز در تنش روی و نیکل مشاهده گردید. احتمالاً گیاه یونجه تاجی با افزایش میزان پرولین به عنوان اسمولیت و محلول سازگار می تواند در حفاظت اسمزی و کاهش آسیب ناشی از کاهش آب سلول کمک کند. همچنین این گیاه با تغییر در میزان فلاونوئیدها و نیتروتوکسین ها تا حدی در مقابل آسیب ناشی از تنش عناصر سنگین روی و نیکل مقاومت می نماید. کلمات کلیدی: فلز سنگین، روی، نیکل، یونجه تاجی، پرولین، پروتئین، کلروفیل، فلاونوئیدها، نیتروتوکسین.