نام پژوهشگر: سمیرا حاجیان
سمیرا حاجیان عبدالرضا حاجی پور
در سال های اخیر، به دلیل توسعه شیمی سبز، مایع ها یونی به عنوان جایگزین مناسبی برای حلال های آلی متداول و همچنین به عنوان کاتالیست های سبز مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته اند. مایع ها یونی خواص بی نظیری از قبیل عدم اشتعال، پایداری حرارتی بالا، فشار بخار ناچیز، حلالیت زیاد و راحتی بازیابی را دارا هستند. در این میان مایع ها یونی اسیدی نیز پیشرفت چشمگیری داشته اند و با استفاده از این مایع ها یونی می توان واکنش های آلی را در شرایط ملایم تر و به نحو موثرتری انجام داد. تحقیقات در شیمی آلی به سمت توسعه واکنش های چندجزئی تک ظرفی مطابق با اهداف شیمی سبز گسترش یافته است که در این پروژه برخی کاربردهای مایع یونی3-کربوکسی پیریدینیوم هیدروژن سولفات به عنوان یک مایع یونی اسیدی سبز، کارا، و ارزان در این نوع واکنش ها، مورد بررسی قرار گرفته است. کومارین ها دسته ای از واکنش های چند جزئی هستند که دارای کاربردهای دارویی و صنعتی فراوانی می باشند. در این پروژه برای سنتز کومارین ها از تراکم پیچمن که یکی از متداولترین روش های تهیه این مواد است، استفاده شده است. با استفاده از ترکیب های فنلی متفاوت و ?-کتواسترهای مختلف، در حضور مایع یونی 3-کربوکسی پیریدینیوم هیدروژن سولفات در دمای 110 درجه سانتی گراد و در شرایط بدون حلال، در زمان های کوتاه، محصولاتی با بازده مناسب حاصل شده است. 1-آمیدوآلکیل-2-نفتول ها دارای گروه عاملی 1,3-آمینواکسیژن به عنوان مواد بیولوژیکی در داروهای مختلفی مانند آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد ایدز به کار می روند. این ترکیب ها توسط تراکم آلدهیدهای مختلف، 2-نفتول و آمید یا اوره در شرایط اسیدی تهیه می شوند. در سنتز این ترکیب ها نیز مایع یونی 3-کربوکسی پیریدینیوم هیدروژن سولفات به عنوان کاتالیزور اسیدی در دمای 120 درجه سانتی گراد و شرایط بدون حلال مورد استفاده قرار گرفت. این واکنش ها نیز در زمان های کوتاه و با بازده بالا انجام شدند. استخراج محصولات با روشی بسیار آسان صورت می گیرد و قابلیت بازیابی و استفاده مجدد از دیگر مزایای این روش محسوب می شود. در ادامه بررسی کاربردهای مایع یونی 3-کربوکسی پیریدینیوم هیدروژن سولفات، از آن به عنوان منبع اسیدی در واکنش استرکر، در سنتز ?-آمینو نیتریل ها استفاده شد. ?-آمینو نیتریل ها به وسیله تراکم بین سه جزء شامل ترکیب کربونیل دار (آلدهید یا کتون)،آمین و یک منبع سیانید سنتز می شوند. ?-آمینو نیتریل ها پیش ماده های با ارزشی برای سنتز ?-آمینواسیدها و مولکول های مهم بیولوژیکی هستند. این واکنش ها هم در زمانهای کوتاه، در دمای محیط و در شرایط بدون حلال با بازده بالا انجام شدند.