نهضت مشروطه ایران جنبشی بود ملّی و مردمی که در نتیجه سال ها نابسامانی و ناامنی و فشار فقر و محرومیّت توده های مردم و نیز فشار حکومت ها و خودکامگی بسیاری از حکمرانان دوران استبداد، در تهران و شهرستان ها پدید آمد و با رهبری و مبارزه پیگیر شماری از پیشوایان مذهبی و آزادی خواهان راستین بخصوص در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شکل گرفت. این مبارزه پس از چند سال، به برقراری حکومت پارلمانی انجامید و این در تاریخ نهضت های ملّی و تحولات سیاسی ایران رویدادی بزرگ بود؛ رویدادی که نظام حکومتی و اداری و اجتماعی ایران را دگرگون کرد. همه جوانب این رویداد بزرگ بررسی نشده و یکی از این موضوعات بحث دخالت بیگانگان بویژه دولت های روس و انگلیس است. واضح است که روسیه تزاری به جهت نظام سیاسی موجود خود، تمایلی به تغییر ماهیت سیاسی کشور همسایه اش نداشت؛ اما برخی نقش انگلستان را در حرکت مشروطه بسیار جدی و نه تنها انگلیس را موافق با مشروطه شدن ایران؛ بلکه موجد مشروطه دانسته اند و گفته اند که مردم و رهبران ایران اصلاً با لفظ مشروطه آشنایی نداشته و مجلس و عدالت خانه می طلبیدند؛ اما آنچه از قرائن بر می آید، سیر آزادی و برقراری حکومت قانون در ایران از یکصد سال قبل آغاز گردید. هدف از این پژوهش، تبیین حدود دخالت ها و نفوذ یکی از امپراطوران استعماری قرون نوزده و بیست میلادی است. انقلاب مشروطه فصل جدیدی در تاریخ پرافتخار کشورمان گشود و نشان داد که آزادمردانی هستند که به خاطر آزادی تا پای جان می ایستند و از خون پاک خویش، میهن را رنگین می سازند.