نام پژوهشگر: مسعود ابرین بنا
مسعود ابرین بنا جواد مظفری
بیماری سپتوریای برگی ناشی از mycosphaerella graminicola (فرم غیرجنسی septoria tritici)، از بیماری های مهمّ گندم در سراسر دنیا به شمار می رود. به منظور بررسی ساختار ژنتیکی این قارچ در ایران، تعداد 221 جدایه از جمعیت های عامل بیماری در استان های آذربایجان شرقی، اردبیل، خوزستان، فارس و گلستان جمع آوری شد و با استفاده از نشانگرهای aflp و لوکوس تیپ آمیزشی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه مشخص نمود که پنج جمعیت مورد بررسی از نظر ژنتیکی متمایز، جریان ژنی بین آنها محدود و به صورت گروه های مجزا از هم گروه بندی شدند. تنوع ژنی نیز در این جمعیت ها کم و در حالت عدم تعادل پیوستگی بودند. تیپ های آمیزشی بجز در نمونه های استان های گلستان و اردبیل در سایر جمعیت ها فراوانی یکسان نداشتند. مطالعه برهمکنش 14 جدایه قارچ با 53 ژنوتیپ گندم نیز نشان داد که جدایه های استان های مختلف از نظر پرآزاری و قدرت تهاجم بر روی گندم های مورد مطالعه با همدیگر اختلاف داشتند. با مطالعه پرآزاری این جدایه ها بر روی ارقام و لاین های افتراقی مشخص گردید که stb15 می تواند به عنوان موثرترین ژن مقاومت برای کنترل بیماری در ایران مورد استفاده قرار گیرد در حالی که همه ی جدایه های مورد بررسی بر روی ژن های stb6، stb7 و stb9 پرآزار بودند. در بین ژرم پلاسم گندم مورد استفاده در ایران چمران، لاین n-81-18 و هیرمند به ترتیب مقاوم ترین ژنوتیپ های گندم شناخته شدند. مطالعه ژنتیک مقاومت دو رقم چمران و هیرمند به ترتیب در برابر یک جدایه از فارس و خوزستان ثابت کرد که یک ژن با اثر غالبیت غیرکامل در مقاومت آنها در مقابل جدایه ناپرآزار نقش داشت. این ژن در چمران stb15 یا احتمالاً یک ژن جدید است و در هیرمند یکی از ژن های stb5، stb11، stb14 یا یک ژن جدید عامل ایجاد مقاومت در برابر جدایه مورد مطالعه می باشد.
صنعان میرزایی جعفر عبداله زاده
گردوی ایرانی (persian walnut) با نام علمی juglans regiaجزو گونه های مهم تجاری و با سطح زیر کشت وسیع می باشد. به منظور مطالعه میکوفلور مرتبط با لکه برگی، شانکر، سرشاخه میری و پوسیدگی میوه گردو طی ماه های بهار، تابستان و پاییز سال 1390 از مناطق مختلف گردوکاری استان کردستان نمونه برداری به عمل آمد. نمونه ها در پاکت های جداگانه با ذکر محل و تاریخ به آزمایشگاه منتقل شدند. جداسازی و خالص سازی جدایه ها به روش تک اسپور و یا با قرار دادن قطعه ای از بافت آلوده ضد عفونی شده روی محیط کشت pda (سیب زمینی- دکستروز- آگار) انجام شد. در مجموع 234 جدایه از قارچ های هیفومیست و سیلومیست به دست آمد که بر اساس ریخت شناسی پرگنه و ویژگی های میکروسکوپی در 7 جنس و 11 گونه قرار گرفتند. گونه های neomarssoniella juglandis، phoma dictamnicola، alternaria alternata و cladosporium pseudocladosporioides از برگ، گونه های cytospora chrysosperma،c. cincta ، botryosphaeria dothidea، alternaria arborescens، a. radicina و endoconidioma populi از شاخه و گونه phoma nigrificans از میوه جداسازی شدند. هفت گونه n. juglandis، c. chrysosperma، c. cincta،b.dothidea ،a. alternata ، a. arborescens و a. radicina قبلاً در ایران شناسایی شده اند. از این میان سه گونه a. alternata ، a. arborescens و a. radicina برای اولین بار از گردو و گونه های cladosporium pseudocladosporioides،phoma nigrificans، p. dictamnicola و endoconidioma populi برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.
اسماء حسینی لور مسعود ابرین بنا
تریکودرما مهم ترین گونه قارچی در کنترل بیولوژیکی عوامل بیماری زای گیاهی می باشد. گونه های این قارچ همهجازی بوده و به عنوان میکروارگانیسم های غالب میکروفلور خاک محسوب می گردند. علیرغم مطالعات گسترده انجام شده بر روی قارچ تریکودرما در دنیا تاکنون مطالعه ای در اراضی آفتابگردان استان آذربایجان غربی صورت نگرفته است. این مطالعه به منظور شناسایی گونه های تریکودرما با استفاده از روش های مرفولوژیک و مولکولی و نیز بررسی فراوانی و پراکنش گونه ها انجام گرفت. بدین منظور، از ریزوسفر مناطق عمده کشت آفتابگردان شامل خوی، ارومیه و سلماس اقدام به نمونه برداری گردید و تعداد 152 جدایه قارچی خالص بدست آمد. جدایه های تریکودرما با استفاده از ویژگی های مرفولوژیک و نیز توالی بخشی از ژن tef1? شناسایی شدند. در مجموع هشت گونه قارچی شامل گونه های trichoderma harzianum، t. atroviride، t. brevicompactum، t. virens، t. longibrachiatum، t. pleuroticola، t. gamsiiو hypocrea orientals شناسایی گردیدند. تمامی این گونه ها برای ریزوسفر آفتابگردان در ایران و نیز استان آذربایجان غربی جدید می باشند. از طرفی، گونه t. gamsiiبرای فلور قارچی ایران جدید بوده و برای اولین بار گزارش می گردد. فراوانی و پراکنش گونه ها و جدایه های قارچی در مناطق مختلف نمونه برداری متفاوت بود. بیشترین تعداد جدایه های قارچی از منطقه ارومیه (69 جدایه) و به دنبال آن خوی (53 جدایه) و سلماس (30 جدایه) بودند. گونه های t. harzianum، t. atroviride، t. virensو t. longibrachiatumاز تمامی مناطق نمونه برداری جداسازی شدند. از طرفی، گونه t. brevicompactumتنها در مناطق ارومیه و خوی و گونه های t.gamsii، t. pleuroticolaو h. orientalis فقط در منطقه خوی جداسازی گردیدند. بیشترین فراوانی در گونه t. harzianumدیده شد که این گونه به عنوان گونه غالب در مناطق نمونه برداری استان آذربایجان غربی تلقی می گردد. همچنین بیشترین فراوانی گونه ای نیز در منطقه خوی مشاهده گردید. مطالعه مولکولی بر روی توالی بخشی از ژن tef1?نتایج شناسایی مرفولوژیک را تائید نمود و نیز نشان داد که بین جدایه های قارچی به دلیل قرار گرفتن در خوشه ها و زیر خوشه های مختلف تنوع زیادی وجود دارد. مطالعه تأثیر دماهای مختلف بر میانگین رشد پرگنه جدایه های مختلف تریکودرما و امکان تفکیک گونه و یا جدایه های درون گونه ای بر اساس میزان رشد نشان داد که در بین گونه های قارچی و نیز جدایه های درون یک گونه به جز گونه های t.harzianum و t. longibrachiatumدر دمای 30 درجه سلسیوس اختلاف آماری معنی داری بین جدایه ها دیده می شود. می توان چنین نتیجه گرفت که دما نمی تواند به عنوان یک عامل مناسب در تفکیک جدایه های قارچی متعلق به یک منطقه جغرافیایی عمل کند. البته در موارد بسیار محدود دما می تواند باعث تفکیک تعداد اندکی از جدایه های قارچی متعلق به یک گونه شود ولی می توان دما را به عنوان یک شاخص موثر در تفکیک گونه های تریکودرما در نظر گرفت.