نام پژوهشگر: کاظم خراسانی

بررسی رابطه شکل و ترکیب در سیاه مشق های نستعلیق میرزا غلامرضا اصفهانی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1389
  کاظم خراسانی   مصطفی اوجی پور

سیاه مشق نویسی یکی از قالبهای خوش نویسی است که در خط نستعلیق بیشتر رواج دارد . هرچند در متون تاریخی درباره این قالب سخنی نیامده اما دربررسی آثار مشخص شد که این قالب از دوره صفوی به ویژه عهد شاه عباس اول پدید آمده است . اوج سیاه مشق نویسی در دوره قاجار بود و میرزا غلام رضا اصفهانی مهم ترین سیاه مشق نویس دوره ناصری به شم ار می رود. رابطه شکل حروف و ترکیب یکی از مسایل مهم سیاه مشق های نستعلیق است که در آثار هر هنرمندی متفاوت است . هدف اصلی این تحقیق بررسی روابط میان شکل حروف –مفردات- و ترکیب بندی در آثار میرزا غلام رضا است . بدین هدف ده اثر از این هنرمند بررسی شد و در نتیجه آ مارگیری از خصوصیات بارز و مشترک آثار او مشخص شد که او همیشه از حروف کشیده برای تقسیم بندی فضا استفاده کرده و در آثارش حروف دایره ای را بیشتر در بدون نقطه هستند . -« ن» سمت چپ ترکیب نوشته است . همچنین در آثار او حروف –به جز حرف استفاده از حروف عمودی همچون الف جهت ایجاد ریتم در ترکیب نیز ویژگی دیگری از آثار اوست . ویژگی دیگر سیاه مشق های این هنرمند استفاده از حروف کشیده و دایره ای برای ایجاد تمرکز و نقطه تاکید است که البته در همه آثار اوبه کارگرفته نشده است . علاوه بر این بررسی سیر تحول خط نستعلیق و نگاهی به زند گی و آثار میرزا غلام رضا نیز بخشهای فرعی و مرتبط با موضوع اصلی این تحقیق است که در فصل دوم آمده است.