یکی از مشکلات جدی سدهای مخزنی، کم شدن حجم آنها در اثر رسوبگذاری میباشد. روشهای متفاوتی برای کنترل فرسایش و رسوبگذاری، شامل مدیریت حوضه آبریز، رسوبشویی هیدرولیکی، عبوردهی جریان غلیظ و لایروبی وجود دارد. یکی از موثرترین این روشها رسوبشویی هیدرولیکی تحت فشار می باشد که در آن رسوبهای نهشته شده در پشت سد به کمک جریان خروجی از دریچه های تحتانی خارج می گردند. در این پایان نامه به بررسی آزمایشگاهی رسوبشویی تحت فشار و اثر تغییرات سطح مقطع بر روی حجم و ابعاد حفره آبشستگی پرداخته شده است. به منظور رسیدن به اهداف این تحقیق، مدل آزمایشگاهی رسوبشویی تحت فشار در آزمایشگاه هیدرولیک گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ساخته شد. آزمایش ها بر روی چهار دریچه باقطر های 54/2، 82/3، 08/5 و 62/7 سانتی متر، سه ارتفاع آب 36، 66 و 96 سانتی متر روی هر دریچه و حداقل 5 دبی تخلیه برای هر ارتفاع انجام گرفت. نتایج نشان داد، سطح مقطع دریچه تحتانی پارامتر مهمی در پدیده رسوبشویی هیدرولیکی می باشد و با افزایش قطر دریچه تحتانی، ابعاد حفره آبشستگی نیز افزایش می یابد. براساس داده های آزمایشگاهی روابط بدون بعدی برای تخمین پارامترهای حفره رسوبشویی بدست آمد. این روابط دارای ضریب همبستگی با حدود اطمینان بیش از 99% بوده و تخمین بسیار خوبی را ارائه می کند. تحقیقات اولیه نشان داد، انتخاب دریچه با سطح مقطع بزرگتر گزینه مناسبی برای نجات آبگیر نیروگاه خواهد بود. لیکن تحقیق در زمینه بازده(کارآمدی) رسوبشویی هیدرولیکی تحت فشار نشان داد، دریچه با سطح مقطع کوچکتر، کارآمدی بیشتری نسبت به دیگر دریچه ها دارد، که در آن با کمترین مقدار آب، بیشترین حجم رسوب خارج می گردد. در نتیجه دریچه هایی با سطح مقطع کوچکتر، بهترین گزینه برای طراحی تخلیه کننده تحتانی در مناطقی که از محدودیت منابع آب رنج می برند، می باشد. زیرا در این چنین مناطقی، تخمین اینکه چه مقدار رسوب از سد خارج می شود و چه مقدار آب برای رسوبشویی نیاز می باشد، بسیار حیاتی است. در نتیجه انتخاب بهترین دریچه تخلیه می بایست از طریق بهینه سازی بین دو قید اساسی باشد، نجات آبگیرهای نیروگاه و محدودیت منابع آب.