یکی از مباحث عمده پیرامون صنعتی شدن، آثار و پیامدهای محیط زیستی گسترش آن می باشد. در طی فرآیند ساخت و ساز، پردازش، حمل و نقل، عرضه و مصرف مواد اولیه و محصولات همواره اشکال مختلفی از آلودگی و مواد زاید به صورت جامد، مایع، گاز، صدا، اشعه، ذرات معلق و ... پدید می آید، که این آلودگی ها به طرق مختلف در محیط پراکنده می شود. جهت نیل به این هدف که تجمع های صنعتی درست به کار گرفته شوند و نیز جلو گیری از مشکلات محیط زیستی آن ها، ارزیابی اثرات محیط زیستی پروژه های صنعتی قبل از احداث آن ها کاملاً ضروری خواهد بود. ارزیابی اثرات محیط زیستی (eia) شامل حجم زیادی از اطلاعات کمی و کیفی ناهمگن بوده که روش های معمول ارزیابی قادر به پردازش آن ها به طور کامل نمی باشند. از این رو می توان ماتریس ریاضی را به عنوان یکی از روش های نوین ارزیابی اثرات توسعه به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) جهت ارزیابی اثرات منفی استقرار شهرک های صنعتی به کاربرد. در روش ماتریس ریاضی ابتدا معیارهای مهم جهت مکان یابی پروژه ها بررسی می شوند سپس تمامی اثرات در محیط gis به صورت کمی در آمده و در گام بعدی اقدام به بررسی معنی داری اثرات می شود. با بررسی معنی داری اثرات، مکان مناسب جهت احداث انتخاب می گردد. تحقیق حاضر در شهر بیرجند صورت گرفته که در آن سه گزینه مکانی پیشنهاد شده جهت بررسی و اولویت بندی برای احداث شهرک صنعتی مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده گزینه اول به عنوان مکان مناسب انتخاب گردید.

توانایی گیاه پالایی خاک¬های آلوده به سرب کلن¬ 154/62 تبریزی (p. nigra) و کلن 9/44 سپیدار(p. alba) همزیست شده با قارچ¬های میکوریز آربوسکولار بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کاملا" تصادفی با دو فاکتور 1) قارچ میکوریزی در 5 سطح (شاهد، glomus mosseae،g. intraradices، g. mosseae + g. intraradices و جمعیت قارچی خاک آلوده به سرب) و 2) سرب در 4 سطح (شاهد، 100، 500 و 1000 mg/kg) طی یک دوره رویشی 6 ماهه در گلخانه انجام شد. در کلن p. nigra، غلظت mg/kg 1000 سرب منجر به کاهش معنی¬دار طول ساقه، زی¬توده ساقه، برگ و کل نهال و غلظت نیتروژن و فسفر ریشه شد. در هر سطح تیمار قارچ، بیشترین غلظت و مقدار سرب در ریشه و غلظت mg/kg 1000 سرب مشاهده شد. در هر سطح تیمار سرب، تلقیح با جمعیت قارچی خاک آلوده، زی¬توده و مقدار سرب (ساقه و کل نهال) و غلظت فسفر برگ و تلقیح با هر سطح تیمار قارچ، کلنیزاسیون میکوریزی و غلظت نیتروژن و فسفر ریشه را افزایش داد. در کلن p. alba، در غلظت mg/kg 1000سرب، کاهش معنی¬دار زنده¬مانی، رشد، زی¬توده و غلظت نیتروژن و فسفر ریشه در تمام سطوح تیمار قارچ و کاهش فتوسنتز، هدایت روزنه¬ای و تعرق در نهال¬های غیر میکوریزی مشاهده شد. در هر سطح قارچ، بیشترین غلظت و مقدار سرب در ریشه و غلظت mg/kg 1000 سرب بود.زنده-مانی، کلنیزاسیون میکوریزی، طول ساقه، زی¬توده، فتوسنتز، هدایت روزنه¬ای، تعرق، غلظت و مقدار سرب (ساقه و کل نهال)، غلظت نیتروژن و فسفر ریشه و برگ، شاخص مقاومت ریشه و کارایی جذب و استخراج گیاهی در نهال¬های میکوریزی بیشتر بود. در برخی پارامترها بیشترین تاثیر تلقیح میکوریزی متعلق به جمعیت قارچی خاک آلوده بود. در غلظت mg/kg 1000 سرب، تلقیح با قارچ¬های میکوریزی مانع کاهش فتوسنتز، هدایت روزنه¬ای و تعرق و تلقیح با جمعیت قارچی خاک آلوده مانع کاهش کلنیزاسیون میکوریزی ریشه شد. با توجه به زنده¬مانی، رشد و زی¬توده بیشتر و تاثیرات کاهشی کمتر تیمار سرب بر پارامترهای گیاهی، کلن p. nigra در مقایسه با p. alba از مقاومت بیشتری نسبت به تنش سرب برخوردار بود. در مقابل، از لحاظ فاکتور تجمع زیستی و کارایی جذب و استخراج گیاهی، p. alba نسبت به p. nigra توانایی بیشتری برای جذب سرب از بستر رشد نشان داد. اگرچه نتایج تحقیق حاضر نشان داد که توانایی گیاه پالایی خاک آلوده به سرب کلن p. nigra بیشتر از کلن p. alba بود، اما نظر به زنده¬مانی قابل قبول، ویژگی¬های مورفولوژیک و فیزیولوژیک مطلوب، شاخص مقاومت به نسبت خوب همراه با تجمع سرب در اندام¬های گیاهی، می¬توان اظهار داشت که هر دو کلن توانایی پالایش خاک¬های آلوده به سرب تا غلظت mg/kg 1000 سرب را دارند. از این رو، این کلن¬ها می¬توانند در تحقیقات آتی گیاه پالایی به ویژه در عرصه و در غلظت¬های بالاتر سرب مورد توجه قرار گیرند. علاوه بر این، با توجه به تاثیر مثبت تلقیح با قارچ¬های میکوریزی (به ویژه جمعیت قارچی خاک آلوده) در کاهش تاثیر فلز سنگین سرب بر پارامترهای گیاهی و افزایش کارایی گیاه پالایی، توصیه می¬شود نسبت به تلقیح میکوریزی مبادرت شود.

چکیده ندارد.