زمین لغزش یکی از انواع ناپایداری های دامنه ای است که هرساله خسارات مالی وتلفات جانی فراوانی را بر زندگی انسان ها وارد نموده و از جنبه های مختلف ژئومورفولوژی و فرسایش و رسوب در حوزه های آبخیز مهم تلقی می گردد. نظر به تاثیرات نامطلوبی که وقوع حرکات توده ای و زمین لغزه ها بر روی سیستم های اجتماعی-اقتصادی و طبیعی دارند لزوم شناخت مناطق حساس به زمین لغزش برای اجتناب از خطر و جلوگیری از بروز خسارات مالی، جانی، زیست محیطی و شروع اقدامات حفاظتی و پیشگیری امری بسیار ضروری به نظر می آید. بسیاری از اطلاعات عوامل موثر در وقوع زمین لغزش به صورت محاوره ای بوده و از نوع اطلاعات غیردقیق می باشد که این گونه محدودیت ها دقیقاً ایده اساسی تئوری فازی می-باشد. روش منطق فازی علاوه بر بیان ساده و قابل فهم، به دلیل در نظر گرفتن محدوده ای از احتمالات با توجه به نقش سایر عوامل، روشی کارا و با دقت بالا در پهنه بندی حساسیت به وقوع زمین لغزش ها می باشد. استان مازندران به دلیل محصورشدن بین دریای خزر و رشته کوه های البرز وضعیت ویژه ای از لحاظ شرایط اقلیمی دارد. عواملی چون بارندگی مناسب به همراه سازندهای حساس به فرسایش و نیز قرار گرفتن بر روی کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا و فعال بودن گسل-ها، پتانسیل لازم برای وقوع حرکات توده ای از جمله زمین لغزش را در این استان فراهم نموده است. تحقیق حاضر در راستای بررسی و ارزیابی حساسیت به زمین لغزش با استفاده از منطق فازی و سامانه اطلاعات جغرافیایی در بخشی از حوزه آبخیز تالار انجام گرفته است. در این تحقیق عواملی چون درجه و جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، زمین شناسی، کاربری اراضی، فاصله از عناصر خطی چون گسل، آبراهه و جاده، شاخص پوشش گیاهی تفاضلی نرمال شده و شکل شیب به عنوان پارامترهای موثر در وقوع زمین لغزش مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور پهنه بندی حساسیت زمین لغزش از برنامه نوشته شده در نرم افزار matlab 7.1 و سه تابع عضویت مثلثی، گوسی، گمبل و نرم افزار gis 9.3 استفاده گردیده است. همچنین به منظور تعیین وزن هر یک از عوامل تاثیرگذار و هریک از کلاس های عوامل موثر در پهنه بندی حساسیت زمین لغزش از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نسبت فراوانی استفاده گردید. برای مقایسه نقشه های خروجی و نیز کلاس های مختلف حساسیت با یکدیگر از عامل نسبت تراکمی (dr) و جمع کیفی (qs) استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که دو عامل زمین شناسی وشیب به ترتیب بیشترین تاثیر را بر وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه را دارند. پهنه بندی حساسیت زمین لغزش با استفاده از الگوریتم فازی و توابع عضویت مثلثی نشان داده که به ترتیب 15%، 10%، 35% و 40% لغزش های اتفاق افتاده در کلاس های حساسیت کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است. همچنین نتایج پهنه بندی حساسیت زمین لغزش با استفاده از تابع عضویت گوسی (زنگوله ای) بیانگر وجود 5/12% لغزش ها در کلاس حساسیت کم، 5/7% لغزش ها در کلاس حساسیت متوسط، 45% لغزش ها در کلاس حساسیت زیاد و 35% لغزش ها در کلاس حساسیت خیلی زیاد می باشد.علاوه بر این نتایج پهنه بندی حساسیت زمین لغزش با استفاده از تابع عضویت گمبل نشان داد که 5/12% لغزش ها در کلاس حساسیت کم، 25% لغزش ها در کلاس حساسیت متوسط، 5/42% لغزش ها در کلاس حساسیت زیاد و 20% لغزش ها در کلاس حساسیت خیلی زیاد قرار گرفته است. نتایج ارزیابی نقشه های پهنه بندی حساسیت زمین لغزش بیانگر صحت و دقَت بیشتر نقشه تهیه شده با تابع مثلثی در مقایسه با دیگر توابع مورد استفاده در منطقه مورد مطالعه بوده است.

شناخت نواحی مستعد وقوع زمین لغزش و خطرات ناشی از آن یکی از اقدامات اولیه در مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی های توسعه ای و عمرانی است. هدف از پژوهش حاضر پیش بینی خطر زمین لغزش با استفاده از روش های داده کاوی در شمال شهر تهران است. در ابتدا با استفاده از عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و بازدیدهای صحرایی گسترده، 528 لغزش در منطقه شناسایی و نقشه پراکنش زمین لغزش ها تهیه گردید. لایه های اطلاعاتی مورد نیاز تحقیق شامل درجه شیب، جهت شیب، شکل شیب، طبقه ارتفاعی، سنگ شناسی، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، تراکم زهکشی، تراکم گسل، تراکم جاده، شاخص توان آبراهه، طول شیب، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص پوشش گیاهی تفاضلی نرمال شده، شاخص موقعیت توپوگرافی و نسبت مساحت سطح به عنوان عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش شناسایی و نقشه های مذکور در محیط سامانه اطلاعات مکانی تهیه و رقومی گردیدند. به منظور تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش، از سه سناریو استفاده از شاخص انتروپی شانون (سناریو 1)، به کارگیری نظرات کارشناسی (سناریو 2) و تمام عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش (سناریو 3) و در هر سناریو از 3 مدل سیستم استنتاج عصبی فازی تطبیقی، ارزیابی چندمعیاره مکانی و رگرسیون لجستیک استفاده گردید. متعاقب آن، منحنی تشخیص عملکرد نسبی و سطح زیرمنحنی نقشه های حساسیت زمین لغزش ترسیم و به منظور ارزیابی استفاده گردیدند. همچنین در پژوهش حاضر به بررسی بعد فراکتالی و ویژگی های هندسی (طول و عرض) زمین لغزش های مشاهده شده و ارتباط بین آن ها در منطقه مورد مطالعه پرداخته شد.نتایج ارزیابی نشان داد که دقت مدل ارزیابی چندمعیاره مکانی (812/0auc=) تهیه شده با سناریو 1 بیش تر از سایر مدل ها بوده است. نهایتاً به منظور تهیه نقشه خطر زمین لغزش بر اساس رابطه مدل، نقشه حساسیتی که بیش ترین دقت را در منطقه مورد مطالعه داشت برای تحلیل های بعدی به کار گرفته شد. نتایج تهیه نقشه های خطر زمین لغزش بر اساس سه الگوریتمdouble pareto، double pareto ساده شده و گامای معکوس با احتمال وقوع های مختلف و مساحت های متفاوت (مساوییا بزرگ تر از 5/0 و 1 هکتار) نیز بیان گر آن بود که تفاوت معنی داری در احتمال وقوع های کم از قبیل 1، 3، 5 و 10 سال مشاهده شده و برای احتمال وقوع های 25، 50 و 100 سال اساساً تغییری در نتایج نقشه های خطر حاصل نشد و دقیقاً مشابه با یکدیگر بوده اند. از طرف دیگر برای مساحت های مساوی یا بزرگ تر از 5 هکتار اساساً هیچ تفاوت معنی داری در احتمال وقوع های کم و زیاد مشاهده نگردید.

زمین لغزش یکی از انواع ناپایداری های دامنه ای است که هر ساله خسارات مالی و تلفات جانی فراوانی را بر زندگی انسان ها وارد نموده و از جنبه های مختلف ژئومورفولوژی و فرسایش و رسوب در حوزه های آبخیز مهم تلقی می گردد. تحقیق حاضر در راستای بررسی و ارزیابی حساسیت زمین لغزش با استفاده از تئوری بیزین و مدل منطق فازی در بخش مرکزی حوزه آبخیز نکارود انجام گرفته است. در این تحقیق 9 عامل که شامل عوامل درجه شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، فاصله از گسل، فاصله از شبکه آبراهه ، فاصله از جاده، کاربری اراضی، سنگ شناسی،شکل شیب به عنوان عوامل موثر بر زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه، شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند. به منظور پهنه بندی حساسیت زمین لغزش از نرم افزار matlab7.1 و gis استفاده گردیده است. برای مقایسه نقشه های خروجی و نیز کلاس های مختلف حساسیت با یکدیگر از شاخص جمع کیفیqs استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که عامل درجه شیب، سنگ شناسی و کاربری اراضی مهم ترین عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش در منطقه می-باشند. پهنه بندی حساسیت زمین لغزش با استفاده از تئوری بیزین نشان داد که به ترتیب 90/12، 58/22، 81/25 و 71/38 درصد از لغزش های اتفاق افتاده در کلاس های حساسیت کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است. همچنین نتایج پهنه بندی حساسیت زمین لغزش با استفاده از منطق فازی بیانگر وجود 26/32 درصد لغزش ها در کلاس حساسیت کم، 13/16 درصد لغزش ها در کلاس حساسیت متوسط، 13/16 درصد لغزش ها در کلاس حساسیت زیاد و 48/35 درصد لغزش ها در کلاس حساسیت خیلی زیاد قرار گرفته اند. نتایج حاصل از ارزیابی روش ها بر اساس شاخص جمع کیفیqs نشان داد که منطق فازی با دارا بودنqs برابر با 41483/0مناسب ترین روش و دارای بیشترین دقت و صحت در منطقه مورد مطالعه بوده است.

چکیده ندارد.

سیر فزاینده تخریب طبیعت که به ناچار تبعات آن دامنگیر جامعه بشری می شود انسان را به فکر چاره انداخت تا عرصه هایی از طبیعت بکر را بعنوان الگوی تطبیقی برای آینده تحت حفاظت درآورد و این نقطه آغاز شکل گیری مناطق حفاظت شده بود که مانند تمامی کانون ها و مراکز خدماتی براساس نیاز انسان شکل گرفت و به تدریج سیر تکاملی خود را دنبال کرد. پهنه بندی در مدیریت مناطق حفاظت شده راهکاری است که از طریق آن تعارضات مناطق حفاظت شده کاهش یافته و فرصت لازم برای اتخاذ تدابیر مورد نیاز فراهم می شود تحقیق حاضر با هدف پهنه بندی منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ ایلام به وسعت 33 هزار هکتار به منظور دستیابی به الگوی بهینه حفاظت به انجام رسیده است. منطقه مذکور، منطقه ای کوهستانی-جنگلی است و سیمای آن از ارتفاعات خیلی مرتفع و تپه ماهورهای ناهمگن و دره های عمیق تشکیل شده است .در این تحقیق از سه روش تجزیه تحلیل سیستمی، تحلیل سلسله مراتبی و منطق فازی برای پهنه بندی حفاظتی استفاده شد. به منظور تهیه نقشه پهنه بندی ابتدا با مطالعات میدانی به شناخت و جمع آوری اطلاعات مربوط به عواملی که در حفاظت نقش موثری دارند پرداخته شد، سپس با کمک نرم افزارهای idrisi و ilwis نقشه عوامل موثر بر حفاظت تهیه گردید. در نهایت از تلفیق نقشه های عامل با استفاده از سه روش مذکور، نقشه های پهنه بندی حفاظتی برای منطقه مورد مطالعه تهیه شد. نتایج ارزیابی نشان داد که نقشه پهنه بندی حفاظتی با استفاده از مدل اپراتور فازی با تابع عضویت user-defined بهترین و بیشترین همخوانی را با منطقه مورد مطالعه از خود نشان داده است.