امروزه با رشد سریع جمعیت و نیاز به بکارگیری بهتر و منطقی تر منابع مختلف، نیاز به حمل و نقل ریلی به دلیل مزایای نسبی آن از جمله ایمنی، مصرف انرژی کمتر و آلایندگی کمتر زیست محیطی بعنوان ضرورتی حیاتی مطرح می باشد. واقعیت این است که در روش های دستی و سنتی عملا در نظر گرفتن تمامی فاکتورها و عوامل دخیل در تعیین مسیر راه آهن ممکن نیست. تعیین مسیر بهینه برای احداث خط آهن که در آن تمام ملاحظات فنی، اقتصادی و زیست محیطی اعمال شده باشد نیاز به تکنیک هایی دارد که تمام پارامترهای موثر (از جمله شیب، خصوصیات زمین شناسی، پوشش اراضی، رودخانه ها، جاده ها و.... ) را به طور توام در نظر بگیرند. سیستم gis علم و فن قدرتمندی است که قابلیت های مهمی به منظور تلفیق مسائل فنی و زیست محیطی در اختیار طراحان می گذارد که با هزینه و زمان کمتری می توانند به نتایج دقیقتری دست یابند تا بر اساس آنها و الگوریتم هایی که در سیستم gis قابل ارائه می باشند مسیر بهینه را انتخاب نمود. علم تصمیم گیری یکی از روش هایی است که در این زمینه بکار گرفته می شود.

با توسعه شهرنشینی، و تبدیل اراضی کشاورزی و جنگلی، به خانه ها، مناطق صنعتی، دمای مناطق شهری نسبت به دیگر مناطق افزایش یافته و در نتیجه پدیده جزیره گرمایی ایجاد می شود. جزایر گرمایی شهری نه تنها روی محیط شهرها، ساکنان آنها اثر منفی گذاشته اند، بلکه حتی اکوسیستم هایی را که در فاصله ی زیادی از شهرها قرار دارند تحت تاثیر قرار می دهند. در مناطق شهری بسته به نوع کاربری زمین و پوشش گیاهی، مناطقی با درجه حرارت متفاوت از سایر نواحی بوجود می آید. تصاویر سنجش از دور مادون قرمز حرارتی، بدلیل پوشش وسیع، منبع اطلاعاتی مناسبی به منظور تهیه نقشه های حرارتی سطح آب و خشکی می باشند. در این تحقیق برای برآورد دمای سطح زمین، از داده های سنجش از دور و روش sebal استفاده شد. در این پژوهش، تصویر لندست8 سنجنده tirs و oli متعلق به سال 2014 میلادی مورد استفاده قرار گرفت. پس از پردازش های لازم، نقشه های حرارتی شهر تهران تولید شدند. و همچنین به منظور برآورد دمای میانگین هر کلاس کاربری، تصویر محدوده تهران به پنج کلاس کاربری اراضی طبقه بندی شدند. سپس با استفاده از نقشه های حرارتی و کاربری تولید شده، ارزیابی ترتیب دمایی کلاس های کاربری اراضی شهر تهران انجام گردید، نتایج نشان داد که فضای سبز پس از کلاس آب، خنک ترین کلاس بوده و می تواند نقش مهمی در تعدیل دمای سطح زمین و محیط اطراف خود ایفا نماید. و همچنین بعد از بدست آوردن داده های مربوط به آلودگی و جمعیت، با ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار spss به بررسی رابطه معناداری آن ها با دما پرداخته شد و نتایج نشان داده که بین آلودگی و جمعیت با دما در این پژوهش و با داده های حاضر در سال 2014 رابطه معناداری وجود ندارد. در پایان، جزایر حرارتی و خنک شهر تهران شناسایی شدند و راهکارهایی برای مدیریت دمای سطح زمین در شهر تهران ارائه شد.

دما به عنوان شاخصی از شدت گرما، یکی از عناصر اساسی شناخت هوا است. یکی از اشکال تغییرات دما، نوسان های نابهنگام آن به ویژه افت دما تا نقطه انجماد می باشد که به آن یخبندان گویند. یخبندان یکی از زیان بارترین مخاطرات طبیعی است که جنبه های مختلف زندگی انسان از جمله: مسائل اقتصادی، اجتماعی، حمل و نقل، سازه های عمرانی و کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این پژوهش به منظور مطالعه شدت یخبندان در منطقه شمال غرب ایران از پارامترهای میانگین دما، میانگین دمای حداقل، دمای حداقل مطلق ماهانه و دمای حداقل روزانه 35 ایستگاه سینوپتیک موجود در شمال غرب ایران در دوره آماری 1987-2010 برای 6 ماه سرد سال (نوامبر، دسامبر، ژانویه، فوریه، مارس و آوریل) استفاده شد. به منظور تحلیل روند تغییرات دما و فراوانی روزهای همراه با یخبندان روش آماری ناپارامتری من – کندال بکار برده شد و در نهایت برای پهنه بندی شرایط یخبندان منطقه از نرم افزار arc gis استفاده شد. در همین راستا، سه مورد از شدیدترین یخبندان های منطقه مورد تحلیل سینوپتیکی قرار گرفت. برای تحلیل سینوپتیکی از نقشه های فشار متوسط دریا و جو بالا در تراز 500 هکتوپاسکال استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون ناپارامتریک من-کندال نشان داد که روند تغییرات دما در هر سه پارامتر دمایی مورد مطالعه برای هر 6 ماه از سال در 35 ایستگاه، افزایشی بوده ولی در برخی از آن ها روندی مشاهده نشد تنها تعداد معدودی از ایستگاه ها دارای روند کاهشی هستند. همچنین بررسی تغییرات وضعیت دمای کل منطقه نشان داد که میانگین دمای منطقه افزایش پیدا کرده و به ویژه در ماه های فوریه و مارس روند افزایش دما بیشتر بوده است. ولی روند و میانگین حداقل دمای منطقه شرایط ثابتی نداشته و فقط در ماه های فوریه، مارس و آوریل روند آن ها افزایشی بوده است. بررسی روند فراوانی روزهای همراه با یخبندان برای هر دو آستانه صفر تا 10- و زیر 10- درجه سانتی گراد و کل روزهای همراه با یخبندان در شمال غرب ایران نشان داد که روند روزهای یخبندان کاهش یافته است. تحلیل سینوپتیکی یخبندان ها نشان داد که الگوی اصلی سینوپتیکی حاکم بر یخبندان مورد بررسی در فصل بهار بوده و مربوط به گسترش زبانه تراف شمالگان بر روی شمال غرب کشور و شکل گیری پرفشار در سطح زمین و تداوم چند روزه فرونشینی هوای سرد است که باعث ایجاد یخبندان در شمال غرب ایران می شود. بررسی یخبندان های پاییزه نشان داد که در سطوح بالا، عمیق شدن ناوه کم ارتفاع دریای سیاه و شمال دریای خزر و در سطح زمین پرفشار تشکیل شده روی دریای سیاه باعث تشدید سرما در منطقه شده است. الگوی اصلی سینوپتیکی حاکم بر یخبندان های مورد بررسی مربوط به فصل زمستان، هوای سرد عرض های بالاتر در مسیر نفوذ تراف دمایی به عرض های پایین تر بوده و در سطوح بالا، عمیق شدن ناوه کم ارتفاع سیبری و وجود پدیده امگا و ریزش هوای سرد از عرض های فوقانی زمینه را برای تشدید سرما فراهم کرده و باعث افت دما شده است.

ناپایداری ها و حرکت های توده ای خاک و مواد سنگی، شکلی از فرایند های دامنه ای و نوع خاصی از بلایا و سوانح طبیعی هستند که هر ساله در برخی از نقاط جهان و ایران رخ داده و خسارات جانی، مالی و زیست محیطی قابل توجهی به بار می آورند. نظر به تأثیرات سویی که این پدیده بر روی سیستم های اجتماعی – اقتصادی و طبیعی دارد، لزوم شناخت نواحی مستعد حرکت توده ای و زمین لغزش در سطح سرزمین برای استفاده و توجه آن ها در برنامه ریزی های مختلف بسیار ضروری است. در منطقه موردمطالعه با توجه به این که حوضه آبریز سد ایلام اشکال مختلف حرکت های توده ای شامل: لغزش، خزش، ریزش در اکثر نقاط حوضه به ویژه در مسیر راه های ارتباطی به محل سد وجود دارد، و نیز حوضه فوق الذکر مهم ترین منبع تأمین آب شرب شهر ایلام و روستاهای اطراف را تشکیل می دهد و با توجه به این که روی سازنده ای زمین شناسی سست و حساس قرارگرفته لذا لزوم تهیه نقشه پهنه بندی زمین لغزش و بررسی عوامل موثر بر آن به یک ضرورت تبدیل شده است.در این مطالعه یک مدل جهت بررسی زمین لغزش ها در ناحیه موردمطالعه به کار رفته است،که شامل :تحلیل شبکه ای (anp) است.

مدل های رقومی ارتفاعی، یکی از مهم ترین داده های اولیه در محیط gis می باشد که مبنایی برای تحلیل-های مکانی محسوب می شوند. تحلیل های مکانی متعددی، با توجه به کاربرد مدل های رقومی ارتفاعی انجام می گیرد. امروزه توجه زیادی به اعتبار تحلیل های gis شده و موضوعاتی مانند کیفیت و صحت داده ها بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. امروزه تحقیقات مربوط به کیفیت داده شامل موضوعاتی مانند خطا، مدل های عدم قطعیت، انتشار خطا، حذف خطا و عدم قطعیت در داده هاست. این پژوهش، با هدف بررسی عدم قطعیت مدل های رقومی ارتفاعی srtm30، srtm90، aster، envisat و مدل های ارتفاع رقومی حاصل از نقشه های توپوگرافی در حوضه آبریز گرم چای انجام پذیرفت. بنابراین برای رسیدن به این هدف، ابتدا با استفاده از شاخص های آماری me، std و rmse مقدار خطای داده های مدل های ارتفاع رقومی شناسایی و عدم قطعیت خطای داده ها با روش مونت کارلو شبیه سازی و سپس الگوی انتشار خطا با روش درونیابی idw به دست آمد. با کسر الگوی انتشار خطا از مدل های رقومی، dem ثانویه حاصل شد. نتایج نشان داد که مدل ارتفاع رقومی بعد از حذف الگوی انتشار خطا دقت بالاتری را نشان می دهند.

- چکیده جاده ها جزئی از توسعه تمدن و حامی فعالیت های اقتصادی می باشند، بر این اساس زیر بنای زندگی جدید، جاده ها هستد. رخداد حوادث در جاده ها که بخشی از آن مربوط به وقوع بلایای طبیعی مانند انواع حرکات دامنه ای، وقوع و ریزش بهمن، جاری شدن سیلاب در جاده ها، احتمال وقوع زلزله و... می باشد. این نکته نشان می دهد که مسیر جاده ها به درستی و با نگرش یک پارچه بر بلایای طبیعی انتخاب نشده است. بنابراین به جز امنیت در عبور و مرور که باید بر راه های کشور حاکم باشد لازم است تا مسائل فنی و مهندسی ترافیک به طور دقیق مد نظر قرار گیرد، همچنین ضروری است که راه ها در برابر تأثیر عوامل جغرافیایی و مخاطرات محیطی مخرب هم هر چه بیشتر ایمن شوند تا بستر مناسب و مطمئنی برای توسعه به ویژه توسعه پایدار فراهم آید. نقش بسترهای جغرافیایی در احداث شبکه راه های ارتباطی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. جاده مراغه _ تبریز یکی از مسیر هایی است که هر ساله تصادفات زیادی در آن رخ می دهد و شاهد حوادث ناگواری در این مسیر می باشیم. باتوجه به این که نگهداری و تعریض و اصلاح جاده ها از ضروریات اساسی در جهت حفظ ارتباط بین مناطق به شمار می رود. هدف از نگارش این پایان نامه شناسایی و مدیریت نقاط حادثه خیز در مسیر جاده مراغه_ تبریز می باشد، برای این منظور از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی و کاربری اراضی و تصاویر ماهواره ای و داده های هواشناسی و هیدرولوژی استفاده شد. لایه های مربوطه به کمک نرم افزارهای arc gis, envi استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. نقاط حادثه خیز شناسایی و راهکارها و پیشنهادهایی جهت پیشگیری و ایمن سازی جاده تهیه شد.

چکیده جنگل ها به عنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی تجدید شونده، نقشی حیاتی در استمرار حیات و حفظ و پایداری زیست بوم ها ایفا می نمایند. آتش سوزی در جنگل ها و مراتع باعث نابودی بخش عظیمی از منابع طبیعی می شود. از آنجا که عوامل متعددی در وقوع حریق نقش دارند، پیش بینی دقیق زمان و مکان وقوع آتش سوزی امری دشوار است، اما با استفاده از سنجش ازدور و سامانه ی اطلاعات جغرافیایی می توان بصورت مکان دار، نقاط دارای خطر بالای آتش سوزی را شناسایی کرده و نظارت بیشتری بر آن ها داشت. این تحقیق با هدف مقایسه ی روش های ارزیابی ریسک وقوع آتش-سوزی و نیز تهیه ی نقشه های مناسب پیش بینی آتش سوزی های آینده در جنگل های حفاظت شده ی البرز مرکزی در بخشی از شهرستان نوشهر انجام گردید. به منظور تهیه ی نقشه های ریسک وقوع آتش سوزی، مدل های fire risk، fire fuel و تحلیل شبکه ی anp بکار گرفته شدند. ضمناً برای وزن دهی به عوامل موثر در آتش سوزی در مدل تحلیل شبکه ی anp، از مقیاس های زبانی، برای بیان درجه ی اهمیت عوامل و نتایج ارزیابی پرسش نامه های توزیع شده بین متخصصان استفاده گردید. در نهایت برای ارزیابی صحت هریک از مدل ها، از داده های آتش سوزی شده ی پیشین که از سازمان منابع طبیعی استان مازندران تهیه شده بود، استفاده و مشخص گردید که مدل تحلیل شبکه ی anp، نسبت به دو مدل دیگر، نتایج بهتری را ارائه می دهد و می توان به وسیله ی این مدل، نقشه ی ریسک وقوع آتش سوزی های آتی را در منطقه ی مورد مطالعه تهیه کرد.

ایران از جمله کشورهایی است که گسل فراوان دارد و حرکت این گسل ها باعث رها شدن انرزی ذخیره شده و بروز زلزله مکرر می شود.منطقه ی مورد مطالعه قسمتی از استان اذربایجان شرقی است که مهم ترین عارضه ی تکتونیکی موجود در ان ,گسل شمال تبریز می باشد.تصاویر اپتیکی یا انعکاسی را می توان با مدل های split window وmono window و همچنین شواهد ژئومورفولوژی به همراه تشخیص بصری جهت شناسایی گسل های فعال استفاده نمودیم و در این پژوهش سعی شده است با استفاده از روش های ذکر شده به شناسایی گسل ها نایل شویم. همچنین گسل های فعال به دلیل قطع کردن اب های زیر زمینی نسبت به مناطق بیرونی خود سردترند و این موضوع در مورد گسل تبریز نیز صادق است لذا با استفاده از الگوریتم مجزا split window, mono window نسبت به استخراج دمای سطح زمین اقدام نمودیم و کاربرد ان را در شناسایی گسل نشان دادیم و مشخص گردید که با توجه به محاسبات صورت گرفته بر روی تصاویر دو سنجیده etm+ و aster و اعمال الگوریتم های پنجره تکی و پنجره مجزا بر روی تصاویر و بدست آوردن پنج تصویر دمای سطح زمین با این دو روش و مقایسه آنها با دمای اندازه گیری شده در ایستگاه های زمینی، مشخص گردید که تصاویر حاصل از روش پنجره تکی (mono window) مربوط به سنجنده etm+ کمترین انحراف را از داده های اندازه گیری واقعی داشته و نتایج بهتری را ارائه می دهد.

در این بین از جمله مهم ترین مشکلات پیش رو برای مدلسازی و تخصیص کاربری ها تعدد توابع هدف و تناقض برخی از آنها با یکدیگر است به گونه ای که روش ها و توابع پایه موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایی به تنهایی پاسخگوی چنین برنامه ریزی های چند هدفه آمایشی نیست. تحقیق حاضر در زمینه تخصیص کاربری اراضی کشاورزی با سه کلاس اصلی کشاورزی آبی، کشاورزی دیم و مرتع در حوضه آبخیز عجب شیر در استان آذربایجان شرقی و در همسایگی با دریاچه ارومیه به وسیله الگوریتم بهینه سازی چند هدفه ژنتیک، مرتب سازی نامغلوب نسخه دوم (nsga-ii) انجام گرفته است.به این منظور از چهار تابع هدف: کمینه سازی فرسایش، بیشینه سازی بازگشت اقتصادی حاصل از فعالیت کشاورزی، بیشینه سازی سازگاری – فشردگی کاربری ها و بیشینه سازی تناسب اراضی استفاده شده است. به منظور مدل سازی شدت فرسایش در منطقه از مدل تعین شدت فرسایش epm و برای پهنه بندی تناسب اراضی منطقه نیز از مدل تصمیم گیری چند معیاره،تحیلی سلسله مراتبی( ahp ) استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که الگوریتم nsga-ii توانایی لازم برای بهینه سازی چند هدفه تخصیص کاربری را داراست و در صورت بهینه سازی کاربری اراضی درحوضه آبخیز عجب شیر، فرسایش منطقه به اندازه 3 درصد، سود حاصل از فعالیت کشاورزی 19 درصد، فشردگی بین کاربری ها 6 درصد، سازگاری کاربری ها 10 درصد و تناسب اراضی کشاورزی 24 درصد افزایش می یابد. که گویای عملکرد مناسب الگوریتم در بهینه سازی چند هدفه کاربری اراضی کشاورزی در منطقه و توانایی بالای الگوریتم در کار با توابع متضاد تخصیص کاربری اراضی دارد.

چکیده ندارد.