نام پژوهشگر: مرتضی کوثری نسب
سپیده مهجوری حسین ناظمیه
alkanna orientalis گیاه دارویی از خانواده گل گاوزبان است که همانند تعدادی از گونه های متعلق به این خانواده حاوی رنگیزه قرمز رنگ شامل آلکانین و مشتقات آن در پوست ریشه خود می باشد. در طب سنتی ریشه های قرمز رنگ این گیاه به عنوان یک داروی گیاهی برای درمان بیماری هایی همچون زخم ها و سوختگی ها مورد استفاده قرار می گیرد. آلکانین و شیکونین ترکیبات دارویی بالقوه با یک طیف وسیع از فعالیت های زیستی همچون اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد باکتری، ضد ویروس و ضد تومور می باشند. این دسته از ترکیبات به عنوان اجزاء فعال برخی از مواد دارویی و آرایشی می باشند و نیز به عنوان رنگ دهنده در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. در این پژوهش در مرحله اول جهت دستیابی به لاین های سلولی مناسب برای کشت سوسپانسیون سه ریزنمونه برگ لپه ای، هیپوکوتیل و ریشه در سطوح مختلف هورمونی شامل کینتین (در دو سطح ? و ? میلی گرم در لیتر) و 2,4-d (در سه سطح ?/?، ? و ? میلی گرم در لیتر) در شرایط تاریکی در محیط کشت جامد b5 مورد کشت قرار گرفت. درصد پینه زایی، پینه های دارای رنگیزه، قطر و وزن تر پینه در هر واکشت اندازه گیری گردید. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه، هر سه ریزنمونه در سطوح هورمونی مختلف درصد پینه زایی قابل قبولی داشتند. بطور کلی پینه های حاصل از محیط کشت های حاوی تیمارهای هورمونی مختلف به لحاظ تولید رنگیزه ضعیف عمل کردند. ریزنمونه های برگ لپه ای و هیپوکوتیل به لحاظ وزن تر عملکرد بهتری نسبت به ریشه نشان دادند. در مرحله دوم جهت تولید رنگیزه توسط کشت سلول یک سیستم کشت دو مرحله ای یعنی مرحله اول شامل تکثیر سلول ها در محیط کشت رشدی (b5) و مرحله دوم شامل تولید رنگیزه در محیط کشت تولید (m9) با استفاده از تکنیک استخراج در محل به عنوان یک سیستم کارآمد جهت برقراری یک شرایط مناسب برای القاء و استخراج رنگیزه از محیط کشت بکار گرفته شد. پینه های ترد و شکننده حاصل از ریزنمونه برگ لپه ای در محیط کشت حاوی ? میلی گرم در لیتر کینتین و ? میلی گرم در لیتر 2,4-d به دلیل رشد مناسب جهت برقراری کشت سوسپانسیون انتخاب گردید و به محیط کشت مایع b5 حاوی همان مقادیر هورمونی انتقال یافت و در تاریکی نگهداری شد. پس از برقراری کشت سوسپانسیون، یک سیستم کشت سوسپانسیون دو فازی مایع-مایع برای القاء سنتز رنگیزه نفتوکینونی با استفاده از پارافین مایع به عنوان جاذب به کار رفت. بر اساس نتایج بدست آمده سیستم کشت سوسپانسیون مایع دو فازی بطور موثری باعث تولید رنگیزه شد. عصاره n-هگزان کشت سوسپانسیون با استفاده از hplc آنالیتیکال مورد ارزیابی قرار گرفت. به دنبال آن متابولیت های ثانویه عمده با استفاده از hplc پره پاراتیو جداسازی شد و ساختار شیمیایی ترکیبات توسط طیف گیری uv، 1h-nmr و13c-nmr شناسایی گردید. دز اکسی شیکونوفوران و استات شیکونین به عنوان ترکیبات شیمیایی اصلی رنگیزه شناسایی گردید.
شهنوش نیری بهرام باغبان
rnai به سرعت جایگاه خود را به عنوان یک ابزار مهندسی ژنتیک معکوس جهت خاموشی بیان ژن های هدف در گیاهان به دست آورده است. توانایی هدف گیری اعضای خانواده چندگانه ژنی توسط یک ژن تراریخت القا کننده rnai از جمله ویژگی این روش به شمار می رود. در حالی که جهش های حاصل از حذف و اضافه شدن قابل بازگشت هستند، غالبیت rnai در خاموشی ژن ها یکی دیگر از ویژگی های آن به شمار می رود. فناوری در حال حاضر جهت القای rnai در گیاهان، برگرفته از کشف خاموشی موثر ژن هدف از طریق بیان یک توالی mrna حاوی توالی تکراری معکوس می باشد. گاما گلیادین ها، از جمله مهمترین زیر واحد های گلوتن می باشند که بالغ بر 12 درصد پروتئین های گندم هگزاپلوئید را به خود اختصاص می دهند. در چندین دسته بندی اختصاصی صورت گرفته، مشاهده گردیده است که اغلب مبتلایان به بیماری سلیاک نسبت به پپتید های گاما گلیادین واکنش نشان می دهند. فناوری rnai می تواند به عنوان یک ابزار موثر جهت دستکاری بیان ژن گاما گلیادین و کاهش هسته های اپیتوپی بیماری سلیاک برگرفته از خانواده چندگانه ژنی گاما گلیادین در گندم معمولی و سایر گونه های نزدیک مرتبط با آن مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، شناسایی و همسانه سازی ناحیه تکرارپذیر domain ii مربوط به ژن گاما گلیادین، اولین گام در جهت ساخت ناقل rnai ژن گاما گلیادین می باشد. فلذا، تمام توالی های مربوط به ژن گاما گلیادین توسط نرم افزار blastn شناسایی شده و از پایگاه genbank موجود در ncbi استخراج گردید. dna کل ژنومی توسط روش ctab از برگ های تازه گیاه گندم استخراج شد. آغازگرهای اختصاصی طراحی گردیده و جهت جداسازی نواحی اختصاصی ژن گاما گلیادین مورد استفاده قرار گرفت. قطعه تکثیر شده توسط واکنش pcr در ژل آگارز 8/0 درصد جداسازی شده و توسط کیت تخلیص از ژل، خالص گردید. قطعه تخلیص شده، در داخل ناقل ptg19-t همسانه سازی شده، سپس به سلول های باکتریایی مستعد e.coli سویه dh5? تراریخت گردید. کلنی های تراریخت، توسط سیستم آبی/ سفید غربال شدند. تخلیص کلنی های سفید مثبت، توسط کلنی pcr انجام گردید. پلاسمید های نوترکیب موجود در کلنی های pcr مثبت توسط روش استخراج پلاسمید لیز قلیایی، استخراج شده و پلاسمیدهای نوترکیب با خلوص بالا توسط شرکت bioneer توالی یابی گردیدند. قطعه توالی یابی شده در یک مقایسه گسترده با سایر توالی های گاما گلیادین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و توالی اسید آمینه ای آن جهت تعیین نواحی اپیتوپی شناسایی گردید. آغازگرهای اختصاصی برای قطعه کوچک معکوس طراحی شده و پس از تکثیر قطعه معکوس کوچک، پلاسمید های نوترکیب توسط آنزیم های برشی، برش داده شده و قطعه کوچک معکوس در ناقل پلاسمیدی نوترکیب همسانه سازی گردید. در خاتمه، یک ناقل rnai ژن گاما گلیادین گندم محتوی هسته های اپیتوپ بیماری سلیاک ساخته شد.
مهدی آذری آنپار بهرام باغبان کهنه روز
امگاگلیادین ها 5 تا 10 درصد از پروتئین های آرد گندم را شامل می شوند. مشخصه بارزی که در ژن های امگا گلیادین وجود دارد و می توان بهآن اشاره داشت وجود توالی های تکراری و فاقد اینترون می باشد. حدود 80 درصد از بیماری آنافیلاکسی ورزشی ناشی از گلیادین های گندم می باشد. همچنین گلیادین ها باعث بیماری های سلیاک و اسکلروزیس متعدد نیز می شوند. تنها راه درمان این بیماری ها رژیم غذایی فاقد گلوتن می باشد. بدلیل طاقت فرسا بودن این شیوه درمان، به نظر می رسد یکی از بهترین روش ها ممانعت از تولید امگا گلیادین با استفاده از تکنیک rnai باشد. گام نخست در این راه ساخت کاست های اختصاصی امگا گلیادین می باشد. در این پژوهش ابتدا به جداسازی قطعات مورد نیاز ژنی امگا گلیادین اقدام و سپس ساخت سازه پلاسمیدی حاوی دو قطعه سنس و آنتی سنس از ژن امگا گلیادین در پلاسمید ptg19-t انجام گرفت. در ابتدا توالی نوکلئوتیدی ژن امگا گلیادین با شماره دسترسی kf412579 به کمک نرم افزارهای blastn ، clustalw برای همردیفی و انتخاب بهترین ناحیه مورد استفاده قرار گرفت. در طراحی پرایمر اختصاصی برای تکثیر ناحیه انتخاب شده از نرم افزارهایprimr3 و oligo7 استفاده شد. پس از pcr و جداسازی قطعه ژنی امگا گلیادین و خالص سازی آن از ژل آگارز در پلاسمید ptg19-t همسانه سازی شد. بعد از تعیین توالی یابی و صحت 99 درصدی از ژن کلون شده شرایط برای ساخت پرایمر اختصاصی قطعه کوچک نیز فراهم شد. قطعه کوچک که همان آنتی سنس هم گفته می شود در اتصال دوباره به پلاسمید ptg19-t درست در جایگاه قطعه بزرگ ولی برعکس آن همسانه سازی شد تا شرایط برای ساخت rnai که ویژگی دو رشته ای شدن mrna بعد از رونویسی و از بین بردن ژن امگا گلیادین با پروتئین های موجود در سلول را دارد مهیا شد.
سریه تاریقلی زاده علی موافقی
گیاه مرزه ی سهندی satureja sahendica bornm، گیاهی معطر و دارویی و بومی ایران، از خانواده نعناعیان(lamiaceae) می باشد که در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و غیره بدلیل داشتن متابولیت های ثانویه ی باارزش، حائز اهمیت فراوان است. در این پژوهش کشت کالوس جهت بررسی تولید متابولیت های ثانویه انجام گردید. ریزنمونه های بخش گرهی گیاهچه های استریل به محیط کشت پایه ms محتوی دو گروه هورمونی naa+tdz و 2,4-d+kin با سه غلظت مختلف 5/0، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر، در حضور و عدم حضور pvp منتقل شدند (هورمون ها به صورت توأم و با غلظت های برابر به کار برده شدند). آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار برای هر تیمار انجام شد و بعد از کالوس دهی و انجام مرحله ی واکشت، نمونه ها جهت بررسی ویژگی های مورفولوژیکی، پارامترهای رشدی مختلف شامل وزن تر، وزن خشک، درصد کالوس زایی و رشد نسبی کالوس و نیز تعیین میزان رنگیزه ها و میزان متابولیت های ثانویه (فلاونوئید و فنول کل) مورد آزمایش قرار گرفتند. بر اساس نتایج، اختلاف معنی داری از نظر صفات مذکور در دو گروه هورمونی naa+tdz و 2,4-d+kin و نیز بین غلظت های مختلف هر دو گروه وجود داشت. رشد کالوس شدیداً توسط بالاترین غلظت 2mgl-12,4-d+2mgl-1kin مهار شد. در مقابل، این غلظت بالاترین میزان تولید فنول کل (303/4 میلی گرم پیروگالول برگرم وزن خشک) و فلاونوئیدها (903/24 میلی گرم کوئرسیتین بر گرم وزن خشک) را به خود اختصاص داد. به عبارت دیگر، در این پژوهش ارتباطی معکوس بین رشد کالوس و تولید محصولات ثانویه مشاهده گردید. به طور کلی، حضور pvp در محیط کشت ها، رشد کالوس و نیز تولید متابولیت های ثانویه را بهبود بخشید.
نسرین پورعباد علی موافقی
گیاه lallemantia iberica یا بالگوی شهری متعلّق به تیره¬ی lamiaceae(نعناع) است و به علّت استخراج روغن از دانه¬های آن و سنتز فرآورده¬های ثانویه¬ی با ارزش، دارای اهمیت دارویی و غذایی می¬باشد. به علّت وجود محدودیت¬هایی در زمینه¬ی کشت طبیعی این گیاه در برخی نواحی دنیا، تکنیک کشت بافت گیاهی یکی از سیستم¬های موثر در زمینه¬ی حفاظت و بهبود فرآورده¬های ثانویه¬ی آن به شمار می¬رود. در بررسی حاضر، میزان تولید فلاونوئید و فنل کل و نیز تغییرات کمّی رنگیزه¬های فتوسنتزی از طریق کشت شاخساره و کالوس گیاه بالنگوی شهری، مورد ارزیابی قرار گرفت و همراه با این موارد، سنجش برخی پارامترهای رشدی و ترکیبات فرّار گیاهی در شاخساره¬های این گیاه مدّ نظر قرار گرفت. جهت تولید شاخساره از بخش گره به عنوان ریز نمونه و از محیط¬های کشتms حاوی 6 غلظت مختلف از تیدیازورون استفاده گردید و برای القای کالوس نیز از بخش اپی¬کوتیلدون به عنوان ریز¬نمونه و از محیط¬های کشت حاوی mg/l1 از تیدیازورون، نفتالن استیک اسید و ترکیبی از بنزیل آدنین و نفتالن استیک اسید، استفاده به عمل آمد. آنالیز ترکیبات فرّار نیز با استفاده از کروماتوگرافی گازی و اسپکترومتری جرمی صورت پذیرفت. مطابق با نتایج بدست آمده، افزایش غلظت تیدیازورون از mg/l 22/0 تا mg/l66/0 باعث افزایش میزان فلاونوئید کل می¬گردد و بیشترین مقدار فلاونوئید در غلظت mg/l2 از تیدیازورون مشاهده شده است و برای فنل کل نیز بیشترین مقدار بدست آمده برای غلظت mg/l 66/0 از تیدیازورون مشاهده می¬شود. برای کالوس¬های تولید شده، در میان سه نوع تنظیم کننده¬ی رشدی مورد استفاده، تیمار تیدیازورون نسبت به دو تیمار دیگر از نظر تولید فلاونوئید و فنل کل، از عملکرد مطلوب¬تری برخوردار بود. در حالت کلّی، بیشترین میزان فلاونوئید برای شاخساره¬های گیاه بالنگوی شهری و بیشترین فنل کل برای کالوس¬های این گیاه بدست آمد. از میان 55 ترکیب شناسایی شده از طریق آنالیز ترکیبات فرّار، تنها یک مقدار کمی ترکیبات مونوترپنی و سزکوئی-ترپنی، مشاهده گردید و بخش اعظم این ترکیبات متعلّق به گروه آلکان¬های هیدروکربنی می¬باشد.
میثم مهرابی سعید جعفری راد
استفاده عصاره گیاهان در فیتوسنتز نانو ذرات، می¬تواند به عنوان یک روش دوستدار طبیعت و یک جایگزین مناسب ممکن، برای روش¬های مرسوم مانند روش¬های فیزیکی و شیمیایی استفاده شود. در این پژوهش میوه گیاه نسترن وحشی بانام علمی rosa canina، از محلات اطراف شهرستان مهاباد، در طی سه ماه از سال جمع¬آوری و خشک گردیدند. جهت بررسی فیتوشیمیایی، عصاره گوشت میوه گیاه، به روش خیساندن در حلال متانول تهیه و از عصاره به دست آمده در غلظت¬های مختلف، برای تعیین فعالیت آنتی¬اکسیدانی گیاه با استفاده از روش مهار رادیکال آزاد 2و2-دی¬فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (dpph)، استفاده گردیده است. عصاره گوشت میوه گیاه، با روش خیساندن و با حلال آب تهیه و از عصاره به دست آمده برای فیتوسنتز نانو ذرات اکسید روی با دو روش استفاده از مایکروویو و روش مرسوم در فیتوسنتز نانو ذرات استفاده گردیده است. بررسی ساختار، اندازه و توزیع اندازه ذرات با استفاده از تکنیک¬های xrd، ft-ir، sem و dls، انجام گردیده است. در پژوهش انجام شده، بیشینه توزیع اندازه ذرات سنتز پایین¬تر از 100 نانومتر و در محدوده مواد نانو ساختار قرارگرفته است. بررسی آنتی¬باکتریال ذرات سنتز شده در برابر چهار باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژن، اشرشیا کولی و سالمونلا تیفیموریوم انجام شده است که در بین این باکتری¬ها، در برابر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس بیشترین فعالیت آنتی¬باکتریال مشاهده گردیده است.
میلاد کردی وارطان سیمونز
در پژوهش حاضر هدف فیتوسنتز نانوذرات نقره بوسیله عصاره گیاه .willd artemisia fragrans با استفاده از دو روش تابش مایکروویو و گرمایی می باشد. به منظور بهینه سازی روش برای سنتز نانوذارت پایدارتر و کوچکتراز پارامترهای غلظت agno3، ph، زمان، توان در روش تابش مایکروویو و دما در روش گرمایی استفاده شد. برای بررسی اندازه، مورفولوژی، ترکیبات کاهنده و پایدارکننده، دامنه نانوذرات و همچنین پایداری نانوذرات سنتز شده از آنالیزهای طیف سنجی فرابنفش/مرئی (uv/vis)، پراش نوری پویا (dls)، طیف سنجی پراش اشعه ایکس (xrd)، میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem)، طیف سنجی پراش انرژی پرتو ایکس (edx) و طیف سنجی زیر قرمز تبدیل فوریه (ftir) استفاده شد. همچنین نانوذرات نقره سنتز شده مورد ارزیابی خاصیت آنتی اکسیدان قرار گرفت. برای مقایسه از عصاره گیاهان balsamita tanacetum، spicigera artemisia و همچنین از کشت بافت گیاهlallemantia iberica نیز استفاده شد و نتایج مورد بحث قرار گرفت. درنتیجه مشاهده شد که نانوذرات سنتز شده به روش تابش مایکروویو پایدارتر و در اندازه کوچکتری نسبت به روش گرمایی است همچنین نانوذرات سنتز شده بوسیله عصاره a. fragrans نسبت به دیگر گیاهان مذکور پایدارتر ولی در مورد spicigera a. در اندازه کوچکتر بود.
محمدجواد دامن افشان سعید جعفری راد
در این پژوهش، جهت سنتز نانوذرات آهن و همچنین سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره، برگ های گیاه شاه اسپرم (tanacetum balsamita) از اطراف تبریز در اردیبهشت ماه جمع آوری و خشک گردیدند. جهت انجام این آزمایش ها، عصاره برگ گیاه شاه اسپرم به روش خیساندن در حلال آب تهیه شد. عصاره به دست آمده برای تشخیص فعالیت آنتی اکسیدانی و سنتز نانوذرات آهن صفرظرفیتی و نانوذرات اکسید آهن استفاده گردید. فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه در غلظت های مختلف با استفاده از روش مهار رادیکال آزاد 2 و 2- دی فنیل 1- پیکریل هیدرازیل (dpph) اندازه گیری شد. نانوذرات آهن صفر ظرفیتی (تحت گاز آرگون) و نانو ذرات اکسید آهن توسط عصاره آبی برگ گیاه شاه اسپرم در شرایط مختلف ph به دو روش هیتر استایرر و ماکروویو سنتز شدند و برای انجام آنالیز نانوذرات سنتز شده از دستگاه های uv-vis، xrd، dls، sem، edx و ftir استفاده گردید. همچنین فعالیت ضدمیکروبی نانوذرات آهن سنتز شده به روش دیسک دیفیوژن اندازه گیری شد. بر اساس آنالیزهای انجام شده سنتز نانوذرات آهن تأیید گردید، که این نانوذرات دارای پراکندگی سایز از 20 تا 100 نانومتر بودند. همچنین این نانوذرات در آزمایش های مختلف دارای ساختارهای متنوعی بودند.
آزاده طاهری علی موافقی
گیاهان دارویی منابع بسیار گسترده ای جهت دستیابی به ترکیبات دارویی و توسعه ی صنعت داروسازی می باشند. در جستجوی جایگزین برای تولید ترکیبات دارویی مطلوب از گیاهان، روش های بیوتکنولوژی و بویژه کشت بافت گیاهی به عنوان مکمل کشاورزی سنتی در تولید صنعتی ترکیبات فعال گیاهی نقش مهمی ایفا می نمایند
سعیده صادقزاده بهرام باغبان
بیماری سلیاک که به آن آنتروپاتی گلوتن نیز گفته می شود در اثر آسیب مخاط روده ی کوچک در طی مصرف گلوتن ایجاد می شود. افراد مبتلا قادر به تحمل پروتئین گلوتن نیستند . گلوتن شامل دو خانواده گلوتنین و گلیادین ها است . گلیادین ها شامل سه نوع آلفا و گاما و امگا هستند .علم بیو تکنولوژی مدرن قادر است مشکلات ناشی از پروتئین های حساسیت زا را حل و به حداقل برساند. از روشهای موثر پیش رو در این خصوص فناوری rnai است که برای خاموش یا کاهش بیان ژن به کار می رود.هدف از این تحقیق انجام گامی ضروری در جهت کاهش پروتئین گلوتن کندم با استفاده از تصویر قطعات ژنی آلفا گلیادین و طراحی ساختارrnai برای کاهش بیان پروتوین گلوتن گندم می باشد.
پرگل اکبری علی موافقی
گیاهان دارویی منبع مهمی از فرآورده های ثانویه ی گیاهی می باشند که به صورت گسترده ای در زمینه ی تولید دارو و درمان بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند. کشت بافت و ریز ازدیادی ابزاری مهم و مطمئن در جهت افزایش تولید مواد موثره در گیاهان، تحت شرایط کنترل شده می باشد. گیاه acinos graveolens متعلق به تیره نعناع (lamiaceae یاlabiatae ) یک گیاه دارویی با فعالیت ضد میکروبی قوی می باشد. در تحقیق حاضر کشت شاخساره با استفاده از ریزنمونه های گره این گیاه مورد بررسی قرار گرفت. ریز نمونه های گره از دانه رست های استریل جدا شدند و به محیط کشت های مختلف ms با غلظت های مختلف ساکارز 10، 20، 30، 40 و 50 گرم انتقال یافتند و نهایتا به القاء کشت شاخساره منجر گردید. آزمایش بر پایه ی طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار برای هر تیمار انجام شد. پارامتر های مختلف شامل وزن تر، وزن خشک، درصد شاخساره زایی و ریشه زایی، طول شاخساره و ریشه، ظرفیت تشکیل شاخساره و ریشه، تعداد شاخساره، ریشه، برگ، گره و گل مورد ارزیابی قرار گرفتند. تفاوت های معنی داری بین تیمار های مختلف در مورد صفات مورد ارزیابی مشاهده شد. با استفاده از گیاهچه های بوجود آمده در محیط کشت های مختلف سنجش میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئید ها صورت گرفت که در این بررسی بیشترین میزان رنگیزه ها در محیط کشت ساکارز 20 گرم مشاهده گردید. در نهایت محتوای فنل تام و فلاونوئید از کشت های شاخساره a. graveolens اندازه گیری شد. بالاترین محتوای فنل کل (166/14 میلی گرم پیروگالول/ گرم وزن خشک عصاره) را محیط کشت ساکارز 40 گرم به خود اختصاص داد و بیش ترین مقدار فلاونوئید (033/271 میلی گرم کوئرسیتین/ گرم وزن خشک) نیز در محیط کشت ساکارز 50 گرم بدست آمد. نتایج پژوهش حاضر در کل نشان داد که میان میزان رشد و تولید متابولیت های ثانویه رابطه ی عکس وجود دارد. غلظت بالای ساکارز هر چند باعث کاهش رشد بافت ها می گردد اما میزان متابولیت های ثانویه را افزایش می دهد.
سمیه سلیمی علی موافقی
بالنگوی شهری (lallemantia iberica) گیاه یکساله زینتی و دارویی از تیره ی نعناع می باشد. دانه-های آن حاوی حدود 30 درصد روغن خشک است و دارای کاربردهای سنتی به عنوان محرک، مدر و خلط آور می باشد. کشت بافت و سلول گیاهان دارویی یکی از راه های افزایش سنتز متابولت های ثانویه به شمار می رود. استفاده از الیسیتورها یکی از استراتژی های موثر برای افزایش بهره وری متابولیت های ثانویه مفید در کشت سلولی گیاه است. در تحقیق حاضر تأثیر اسید سالسیلیک بر تولید متابولیت های ثانویه، وزن تر و خشک در کشت کالوس و کشت سلول بالنگوی شهری مورد بررسی قرار گرفت. کشت های کالوس از ریزنمونه های ریشه و هیپوکوتیل l. iberica در محیط کشت ms همراه با 1میلی گرم/ لیتر از تنظیم کننده های رشد مختلف همانند naa و 2,4-d+kinآغاز شد. ابتدا برای بررسی تولید فنول و فلاونوئید تام، کشت کالوس با انتقال500 میلی گرم کالوس همگن به 50 میلی لیتر محیط کشت ms مایع همراه با 100، 200 و400 میکرومولار از اسید سالسیلیک بدون تنظیم کننده های رشد انجام شد. سپس یک سیستم کشت دو مرحله ای برای تولید متابولیت های ثانویه مورد استفاده قرار گرفت. مراحل این سیستم عبارت بود از: مرحله ی اول شامل تکثیر سلول ها در محیط کشت رشدی (محیط کشت ms مایع همراه با 1میلی گرم بر لیتر naa و naa+kin) و مرحله ی دوم شامل افزودن 100، 150 و200 میکرومولار اسید سالسیلیک به 45 میلی لیتر محیط کشت ms مایع بدون تنظیم کننده های رشد با 5 میلی لیتر مایه تلقیح برای القاء فنول و فلاونوئید تام. کشت ها درفلاسک های ارلن مایر100 میلی لیتری و در شیکر مدور با 120 دور در دقیقه، دمای 24 درجه سانتی گراد و در شرایط تاریکی نگهداری شدند. در دوره ی 15 روزه عمل واکشت با انتقال 5 میلی لیتر از اینوکلوم به 45 میلی لیتر از محیط کشت تازه با ترکیب یکسان انجام شد. تیمارهای شاهد در شرایط یکسان بدون اسید سالسیلیک کشت شدند. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار برای هر تیمار انجام شد. بر طبق نتایج، اسید سالسیلیک تولید فلاونوئید را بهبود بخشید به طوری که بیشترین مقدار فلاونوئید (00/358 میلی گرم کوئرسیتین/ گرم وزن خشک) در تیمار با 200میکرومولار اسید سالسیلیک در سلول های مشتق از ریشه (2,4-d+kin) مشاهده شد. بیش ترین مقدار فنول تام (75/6 میلی گرم پیروگالول/ گرم وزن خشک) در تیمار شاهد از کالوس های مشتق از هیپوکوتیل(naa) بدست آمد. به طور کلی بیش ترین مقدار از فلاونوئید در تیمار با اسید سالسیلیک بدست آمد در حالی که تیمارهای شاهد برای تولید فنول تام، وزن تر و خشک مناسب بودند.
سکینه محمدی علی موافقی
مرزه ی سهندی با نام علمی .satureja sahendica bornm به تیره ی نعناع یا lamiaceaeتعلق دارد و گیاهی معطر، دارویی و بومی ایران است. مطالعات نشان داده است که عصاره و ترکیبات فرار حاصل از گیاه مرزه ی سهندی دارای ویژگی های آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی، ضد سرطان می باشند و در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارند. در این مطالعه، اثر غلظت های (ppm2 ،1 ،5/0) 2,4-d و kin بر میزان القاء کالوس حاصل از ریزنمونه های بخش گره در محیط کشت جامد ms و همچنین اثر محرک سالیسیلیک اسید در غلظت های 0، 100، 150، 200 میکرومولار بر میزان تولید فنل و فلاونوئید در کشت تعلیقی گیاه مرزه ی سهندی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش بر پایه ی طرح کاملا تصادفی با سه تکرار برای هر تیمار انجام شد. بهینه غلظت جهت القاء و رشد کالوس در غلظت ppm 5/0 و 1، 2,4-d و kin مشاهده شد. نتایج حاصل از تیمار نمونه ها با غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید نشان داد که بین وزن تر سلول و میزان متابولیت های ثانویه رابطه ی معکوس وجود دارد. همچنین تولید ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی توسط سلول های کشت شده در غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید تفاوت معنی دار نشان داد. به عنوان یک نتیجه گیری کلی سالیسیلیک اسید باعث افزایش متابولیت ثانویه و کاهش وزن تر سلولهای کشت شده گردید. بیشترین وزن تر سلول در غلظت 100 میکرومولار (48/0± 67/304) و بیشترین میزان فنل (218/0± 103/2) و فلاونوئید (0 ±6/358 ) در غلظت 150 میکرومولار مشاهده شد.