حسین شایسته زراعتی نصرت الله حسنی
تاغ یکی از گیاهان مهم برای مبارزه با فرسایش بادی و تثبیت شن های روان در مناطق بیابانی ایران است. اهداف این پژوهش بررسی تاثیر متقابل ویژگی های فیزیکی شیمیایی خاک و تاغ (haloxylyn sp.) و تعیین امکان تشکیل جزایر حاصلخیز در منطقه یحیی آباد سبزوار بود. برای این منظور، ابتدا بر اساس مشاهدات صحرایی و تجزیه و تحلیل پوشش گیاهی، دو منطقه با پوشش خوب و متوسط تاغ تعیین و 9 نقطه به صورت کاملا تصادفی (4 نقطه در منطقه متوسط و 5 نقطه در منطقه خوب) انتخاب شد. در هر نقطه مطالعاتی سن تاغ ها با استفاده از روش شمارش تعداد دوشاخگی تعیین و پارامترهای گیاهی ارتفاع، سطح، محیط و قطر تاج پوشش و قطر یقه اندازه گیری و شاخص رشد محاسبه گردید. از برگ های تاغ جهت آنالیز نیز نمونه برداری شد. جهت بررسی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیکوشیمیایی خاک در نقاط مطالعاتی، یک خاکرخ در سایه انداز و یک خاکرخ بین درختان تاغ و مجموعا تعداد 18 خاکرخ خاک حفر و پس از تشریح از افق های ژنتیکی نمونه برداری گردید. جهت تعیین ویژگی های جزایر حاصلخیز از آزمون مقایسه میانگین تی تست زوجی و تجزیه واریانس یکطرفه (آزمون lsd و دانکن) استفاده گردید. نتایج نشان داد که میزان soc ، nt و pa در جزایر حاصلخیز، به ویژه در لایه های سطحی منطقه خوب، نسبت به بین درختان افزایش معنی داری داشته است. به علت ارتباط نزدیک یون hco3- با soc ، تغییرات این دو ویژگی بایکدیگر هماهنگ است. به دلیل تحرک زیاد یون های na+، ca2+ و cl- و به دنبال آن ec و sar، در همه لایه های خاک جزایر حاصلخیز نسبت به بین درختان افزایش نشان داد. نتایج تجزیه برگ تاغ نشان داد که اضافه شدن برگ ها به خاک و تجزیه آنها، عامل اصلی افزایش موارد گفته شده است. کم بودن میزان منیزیم در برگ گیاه، توجیه کننده عدم افزایش قابل توجه این کاتیون در خاک است. از بین ویژگی های فیزیکی، فقط میزان sp به دلیل تاثیر موادآلی بر آن، در عمق اول خاک منطقه خوب افزایش پیدا کرده است. نتایج آنالیز رج بندی با استفاده از تکنینک rda نشان داد که پارامترهای گیاهی تاغ بیشترین همبستگی مثبت را با sar لایه سوم، k+ و sp لایه اول و عمق شروع سخت لایه داشته و پارامترهای خاک nt لایه چهارم، ph، na+ و تراکم لایه سوم به ترتیب دارای بیشترین همبستگی منفی با پارامترهای گیاهی هستند. نتایج این پژوهش موید تشکیل جزایر حاصلخیز قابل تشخیص در زیردرختان تاغ شده است که با شدت کمتر تا عمق خاک نیز ادامه پیدا کرده است.
