نام پژوهشگر: عبدالکریم چهرگانی راد

رویان زایی سوماتیکی، باززایی گیاه و خواص ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی گیاه وشا (dorema ammoniacum d.)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم کشاورزی 1390
  خدیجه قاسمیان   سنبل ناظری

گیاه وشا از گیاهان دارویی بومی ایران است که به دلیل برداشت های بی رویه و تخریب رویشگاه های طبیعی آن در کشور، این گیاه در معرض انقراض قرار دارد. به دلیل ذکر شده و اینکه رویان زایی سوماتیکی یکی از روش های مفید برای تکثیر گیاهان به شمار می رود، در تحقیق حاضر رویان زایی سوماتیکی این گیاه برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفت. اثر ریز نمونه های رویان بذری، ریشه، هیپوکوتیل، کوتیلدون و جوانه جانبی و همچنین ثاثیر هورمون های naa و ba بر القای کالوس رویان زا از این ریز نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. رویان بذری تنها ریز نمونه ای بود که از آن کالوس رویان زا تولید شد. محیط ms حاوی 1 میلی گرم بر لیتر naa و 5/0 میلی گرم بر لیتر ba، بهترین محیط برای تشکیل کالوس رویان زا و تولید حد اکثر تعداد رویان سوماتیکی بود. محیط msبدون هورمون برای القای رویان زایی در کالوس های بدون رویان بی اثر بود. اثر هورمون های naa و -d4و2 و ba، بر تکثیر بیشتر کالوس های رویان زا و رویان زایی بررسی شد. بیشترین گسترش کالوس در محیط ms حاوی 1 میلی گرم بر لیتر -d4و2 و 5/0 میلی گرم بر لیتر ba، بیشترین رویان زایی در محیط ms حاوی 2 میلی گرم بر لیتر -d4و2 و 5/0 میلی گرم بر لیتر ba مشاهده شد. بعد از انتقال رویان ها به محیط ms2/1 بدون تنظیم کننده رشد، تقریبا 90 تا 95 درصد رویان ها به صورت گیاهچه تکامل یافتند و گیاهچه های باززا شده به گلدان منتقل گردیدند. رویان زایی سوماتیکی ثانویه در محیط های اکسین دار مشاهده شد. رویان های سوماتیکی به دو شکل تکثیر یافتند، 1) ازدیاد رویان ها از طریق رویان زایی اولیه و 2) تکثیر رویان های سوماتیک ثانویه، که تکرار پذیر بود. بررسی های بافت شناسی تائیدی بر رویان زایی سوماتیکی بود و مشابهت مراحل رویان زایی سوماتیکی در گیاه وشا را با مراحل رویان زایی زیگوتی، نشان داد. در بررسی الگوی پروتئینی در sds-page، الگوی مشابهی در رویان سوماتیکی و رویان زیگوتی مشاهده گردید. از زمان های قدیم مصرف گیاهان دارویی به طور گسترده رایج بوده است. در این تحقیق فعالیت ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی عصاره های گیاه وشا از طریق سنجش میزان فنول و فلاونوئید کل و خاصیت ضد رادیکالی بررسی شدند. اثر غلظت های مختلف دو عصاره هیدروالکلی این گیاه بر روی 10 نوع باکتری بیماری زا بررسی گردید، بررسی ها نشان داد که عصاره ها در اکثر موارد مانع از رشد باکتری شدند و تنها باکتری سودوموناس آئروجینوزا نسبت به عصاره های هیدروالکلی گیاه مقاومت نشان داد. در هر دو عصاره، بیشترین هاله ممانعت از رشد بر روی باکتری سالمونلا تیفی مشاهده گردید. محتوای فنول و فلاونوئید کل عصاره به ترتیب 032/6 میلی گرم اسید گالیک در گرم وزن خشک و 812/3 میلی گرم کوئرستین در گرم وزن خشک تعیین گردید. درتست مهار dpph، ic50 عصاره گیاه ارزیابی شد و این میزان برابر 113/0 میلی گرم بر میلی لیتر و کمتر از ic50 اسید آسکوربیک بود.

بررسی پاسخ­های زیست سازگاری و تکوینی به آلودگی با فلزات سنگین در برخی از گیاهان رویش یافته در معدن سرب و روی آهنگران(conium maculatum, stachys inflata, reseda lutea)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم پایه 1391
  رقیه محمدزاده   عبدالکریم چهرگانی راد

چکیده: آلودگی خاک ها با فلزات سنگین یک معضل جهانی است. زیست پالایی روشی است که از گیاهان و میکروب های خاک برای پاک سازی آلاینده هایی مانند فلزات سنگین از خاک بهره می برد. معدن سرب و روی آهنگران یکی از منابع آلوده کننده محیط زیست به فلزات سنگین است که در 25 کیلومتری شرق ملایر داخل محدوده حفاظت شده لشکردر واقع شده است.در این پژوهش 3 گونه گیاهی چیره رشد یافته در این منطقه(conium maculatum, stachys inflata, reseda lutea) جهت انجام بررسی ها جمع آوری و شناسایی شدند. میزان تراکم تعدادی از فلزات سنگین (سرب، روی، مس، نیکل و کادمیوم) درخاک و در اندام های هوایی گیاهان مورد مطالعه به کمک دستگاه جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج بررسی در خاک نشان داد که نسبت به استاندارد اتحادیه اروپا، میزان کل سرب 5/59 برابر، روی 1/1 برابر، مس 5/2 برابر، نیکل زیر حد استاندارد اتحادیه اروپا و 17/1 برابر (نسبت به استاندارد آلمان و فرانسه) و کادمیوم 62/2 برابر بیشتر از حد مجاز بود که خصوصاً میزان سرب نشانه وخامت آلودگی در این منطقه است. نتایج بررسی در گیاهان نشان داد که بالاترین میزان سرب و روی در c.maculatum به ترتیب با مقادیر ppm 75/124 و ppm275/214 و مس، نیکل و کادمیوم درs.inflata به ترتیب با مقادیر ppm8/13 ،ppm975/8 و ppm2 اندازه گیری شدند که نشان-دهنده توانایی آنها در پاک سازی مناطق آلوده به این فلزات است. با توجه به وجود آلودگی زیاد منطقه مورد مطالعه و همچنین توانایی بالای گونه maculatum conium می توان آنرا بعنوان یک گیاه جاذب فلزات سنگین با کارایی بالا در نظر گرفت و با توجه به اهمیت گیاه پالایی از نظر حذف فلزات آلاینده و همچنین مقرون به صرفه بودن نسبت به دیگر روش های حذف فلزات از خاک می توان از گیاه مذکور جهت پالایش این فلزات استفاده نمود. قارچ های ریزوسفر و نفوذیافته به ریشه ، جداسازی و با روش های استاندارد شناسایی شدند. هفت گونه قارچی (yeast،geotricum sp.، alternaria sp.، penicillium sp.، aspergillus sp.، fusarium sp.، stemphylium sp.) از ریزوسفرگیاهان منطقه شاهد و شش گونه قارچی(fusarium sp.، stemphylium sp.، aspergillus sp.، penicillium sp.، yeast، alternaria sp.) از ریزوسفر گیاهان منطقه آلوده جداسازی گردید. نتایج نشان داد که با وجود آنکه در هر دو منطقه شباهت در نمونه های قارچی مشاهده گردید ولی بین دو منطقه تفاوت نیز وجود دارد. چهار گونه قارچی اندوفیت (alternaria sp.، fusarium sp.، aspergillus sp.، stemphylium sp.) از منطقه شاهد و شش گونه قارچی اندوفیت (fusarium sp.، stemphylium sp.، bipolaris sp.، geotricum sp.، penicilliu sp.، ulocladiumsp.) از منطقه آلوده جداسازی گردید. نتایج نشان داد که بین گیاهان منطقه آلوده و شاهد از نظر فلور قارچی تفاوت مشهودی وجود دارد. برای انجام مطالعات رویان شناختی، گل ها و غنچه های گیاهان مورد مطالعه از هر دو منطقه شاهد و آلوده در مراحل مختلف برداشت شد، در فیکساتور faa70 تثبیت و در الکل70% نگهداری شد. نمونه ها غالب گیری و با میکروتوم به ضخامت 10-7 میکرومتر برش گیری گردید. رنگ آمیزی دو گانه هماتوکسیلین- ائوزین انجام گرفت و مطالعه کامل لام های میکروسکوپی تهیه شده از مراحل مختلف تکوین اندام های تولیدمثلی با دقت انجام شد. نتایج این پژوهش علاوه بر توصیف دقیق مراحل تکوین تخمک، کیسه رویانی، بساک و دانه گرده در سه گیاه مورد مطالعه ، تغییرات ایجاد شده در مراحل تکوین اندام های زایشی این گیاهان را در اثر حضور غلظت بالایی از فلزات سنگین را نیز به خوبی آشکار کرد: شکل های غیر طبیعی مادگی و طی نشدن روند طبیعی رشد آن،کاهش تعداد و تغییر شکل در تخمک ها، بی نظمی و تحلیل رفتگی نسبی آنها، رشد بیشتر پوسته های تخمک، عدم تقارن در تشکیل و رشد پوسته ها، کاهش اندازه کیسه رویانی و تحلیل رفتگی آن. واکوئوله شدن گسترده، بی نظمی و آثار تخریب در سلول های دیواره بساک،کاهش تعداد دانه های گرده، شکل های ناهنجار به همراه تنوع گسترده ای در شکل و اندازه آنها، لایه تاپی ضخیم و عدم تحلیل آن با بلوغ دانه گرده و بعضی ناهنجاری های کروموزومی مانند تشکیل میکرونوکلئوس در دانه های گرده.

بررسی بیوسیستماتیک وتنوع زیستی گونه mentha longifolia l (تیره نعناع) دراستان همدان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم پایه 1391
  الهام امیری   بهروز عشقی ملایری

جنس l. mentha از تیره ی lamiaceae با بیش از 200 گونه می باشد. این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی حضور تنوع درون گونه ای در گونه ی mentha longifolia l. در استان همدان با استفاده از روش تعیین زیستگاه ویژه (d.s.s) انجام شد. دراین راستا 14 زیستگاه ویژه برای این گونه تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده های فلورستیک (ترکیب رستنی ها) با استفاده از نرم افزار anaphyto به روش f.c.a صورت گرفت، که نتایج حاصل از آنالیز داده های فلورستیک منجر به تشخیص 5گروه متمایز شد که نشان دهنده وجود تنوع درون گونه ای در این گیاه است.داده های اکولوژیک با استفاده از نرم افزار m.v.s.pو با روش c.c.aو نرم- افزار anaphyto آنالیز گردید که تحلیل داده های اکولوژیک نیز گروه بندی فوق را تاٌیید نمود و نتایج نشان داد که هر گروه دارای ویژگی های خاص خود بوده و می توان از نظر اکودم از نوع ارتفاع 2 گروه ارتفاعات پایین آلتیدم aو گروه ارتفاعات بالاآلتیدم b و نیز از نظر توپوگرافی (جهت ودرصد شیب) 2 توپودمa (بدون شیب) و توپودم b(دارای شیب) و همچنین توپودم a(شیب شمالی) وتوپودم b(شیب جنوبی) معرفی نمود. به منظور تعیین سطح ونوع تنوع زیستی گروه های حاصل از بررسی های فوق،از مطالعات مورفومتری، آناتومی، گرده شناسی، الکتروفورز پروتئین های ذخیره ای بذر و سیتولوژی نیز استفاده شد. آنالیز داده های حاصله با استفاده از نرم افزار ntsys با روش completeبا ضریب j و نرم- افزار mvsp با روش upgmaو pcoباضریبaverage distanceانجام گرفت که5 گروه در نتایج مورفومتری وگرده شناسی بدست آمد که باداده های فلورستیک-اکولوژیک همخوانی داشتند و در نهایت 5 اکوفن معرفی کردیم. در داده های الکتروفورز 5 گروه به عنوان پروتئودم aتا eبدست آمد همچنین در مطالعات سیتولوژی در کلیه بررسی های میتوز عدد پایه کروموزومی یکسان و هیچ پلی پلوئیدی مشاهده نشد و در نتیجه می توان یک سیتوتیپ 2n=24برای این گونه معرفی کرد. در نهایت می توان این طور بیان کرد که اگر در مطالعات ژنتیکی هم تغییری مشاهده کنیم می توانیم اکوفنوژنوتیپ معرفی کنیم.

بررسی اثر آنیلین بر مراحل تکوین و آلرژی زایی دانه های گرده آهار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم پایه 1392
  زینب سرکانی   عبدالکریم چهرگانی راد

آنیلین یکی از اجزاء تشکیل دهنده diesel exhaust particles است و در پژوهش حاضر، تأثیر آن بر تکوین دیواره بساک و میکروسپورزایی در گیاه آهار مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور در شرایط کنترل شده گلخانه ای، گیاهان آهار کاشته شده و با سه غلظت 5 ، 10 و 20 میلی لیتر در لیتر آنیلین از دوهفته پیش از گلدهی تیمار شدند. غنچه ها در مراحل مختلف تکوینی جمع آوری شده، سریعاً با فیکساتور faa تثبیت شده و برای انجام مطالعات تکوینی در الکل70? نگهداری شدند. با استفاده از تکنیک های یاخته- بافت شناختی، برش های میکروسکوپی از آن ها تهیه سپس به روش هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی شدند. لام های تهیه شده با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفته و از آن ها با دوربین دیجیتال عکس برداری شد. در بخش مطالعات آلرژیکی دانه های گرده، پس از جمع آوری گرده ها از گیاهان تحت تیمار و شاهد، حساس سازی موش های آزمایشگاهی با تزریق عصاره گرده و aloh3 انجام شد و سپس توان آلرژی زایی گرده ها با آزمون های پوستی و سنجش ige مورد بررسی قرار گرفت. از دیگر سو، پروفایل پروتئینی دانه های گرده تیمار شده و کنترل پس از انجام الکتروفورز مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در گیاهان تحت تیمار آنیلین، ناهنجاری هایی در سطح مورفولوژی گلچه های دیسکی؛ همچون سوختگی رأسی و ناشکوفا ماندن آن ها، در تعداد و ساختار بساک از جمله ایجاد حالت 6 پرچمی، ایجاد بافت توموری درون بساک، انباشتگی لوکول از کریستال، حضور گرانول های نشاسته در لایه تاپی و واکئله شدن غیرطبیعی آن مشاهده شد. دانه های گرده گیاهان تیمار شده بی نظمی هایی در شکل، اندازه و تزئینات اگزین از خود نشان دادند. در میان تترادها، میکروسپورهای جوان و گرده های بالغ نیز سطوحی از نکروزه شدن دیده می شد. نتایج حاصل از تست های آلرژیکی دانه های گرده اگرچه نشانگر تفاوت هایی در میزان ige گروه های مختلف تیماری بود؛ اما نمی توان سیر افزایشی و یا کاهشی را بطور واضح در آن ها یافت نمود. نتایج مشابهی برای تعداد ائوزینوفیل های موش های تیمار شده با عصاره های گرده ای به دست آمد. مطالعات پروتئینی، نشانگر حضور یک باند جدید 49 کیلو دالتونی در گرده گیاهان تیمار شده با آنیلین بود.

بررسی مراحل تکوین اندام های زایشی و امکان تولید بذر در همگروه های سیر ایرانی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی 1392
  احمد رضا عباسی فر   فرشاد دشتی

سیر (allium sativum l.) گیاهی عقیم است که در حال حاضر فقط به صورت رویشی تکثیر می?شود. عدم توانایی در تولید مثل جنسی، راه را بر بسیاری از روشهای به¬نژادی نظیر تلاقی درون و بین گونه¬ای بسته است. به منظور بررسی مراحل نمو و تکوین اندام¬های زایشی و امکان تولید بذر در همگروه¬های سیر ایرانی، تحقیقی در سه گام صورت گرفت. در گام اول، توانایی تولید ساقه گلدهنده، دانه¬های گرده زایا و بذر در همگروه¬های سیر ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، 37 همگروه¬ سیر ایرانی توانایی ایجاد ساقه گلدهنده و تولید گل¬آذین را داشتند. رنگ پذیری دانه¬های گرده با استفاده از استوکارمین در محدوده¬ای بین حداقل 5/0 تا حداکثر 20 درصد قرار گرفت که نشانگر عدم زنده بودن اکثر دانه¬های گرده می¬باشد. عدم تشکیل باند در دو نشانگر ویژه رپید (opj121300 و opj121700)در همه همگروه¬ها و عدم رشد دانه گرده در محیط کشت، عقیمی اکثر دانه¬های گرده در همگروه¬های سیر ایرانی بکار رفته در این آزمایش را ثابت نمود. با حذف سوخیزه های هوایی و گرده افشانی دستی گلها در چندین مرحله، تعداد کمی بذر حقیقی سیر به دست آمد. در گام دوم، ارتباط بین رشد و صفات مورفولوژیک با صفت گلدهی در 30 همگروه سیر ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. آزمون ضرایب همبستگی، وجود همبستگی منفی معنی-دار بین صفت گلدهی با صفات تعداد، طول و عرض برگ، موقعیت طویل¬ترین برگ، قطر ساقه مجازی، وزن سوخ و سیرچه، تعداد سیرچه در سوخ و عملکرد و همبستگی مثبت معنی¬دار با صفات طول ساقه مجازی و درصد ماده خشک نشان داد. آزمون تجزیه به عامل¬ها نشان داد که در عامل اول، بیشترین ضرایب مثبت مربوط به صفات تعداد و عرض برگ، قطر ساقه مجازی، وزن سوخ و عملکرد و در عامل دوم بیشترین ضرایب مثبت مربوط به صفات طول برگ، طول ساقه مجازی و وزن سیرچه بود. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات تعداد برگ در بوته، طول ساقه مجازی و طول برگ بیشترین همبستگی را با گلدهی داشتند. آزمون تجزیه علیت (مسیر) نیز نشان داد که صفات تعداد برگ در بوته و طول برگ به ترتیب بیشترین تاثیر منفی مستقیم و صفت طول ساقه مجازی بیشترین تاثیر مثبت مستقیم بر گلدهی داشتند. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر صفات کل همگروه¬های سیر به دو شاخه همگروه¬های گلده و غیرگلده تفکیک شدند. در گام سوم، مراحل تکوین اندام¬های زایشی 3 همگروه گلده سیر ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نمو گل از شکفتن گریبانه تا پیری دارای 13 مرحله می باشد. در مراحل نمو گل و گل¬آذین 18 نوع ناهنجاری شناسایی گردید که مهمترین آن تبدیل اندام های زایشی به رویان غیرجنسی بود. در بررسی مراحل تکوین بساک و دانه گرده، انواع مختلفی از نرعقیمی و در مجموع 13 نوع ناهنجاری تشخیص داده شد که مهمترین آن توقف نمو دانه¬های گرده بود. مراحل تکوین تخمک نیز 9 نوع ناهنجاری را نشان داد که مهمترین آن پریموردیم تخمکی غیر عادی بود. در بررسی مراحل¬تکوین کیسه رویانی نیز 4 نوع ناهنجاری شناسایی شد که مهمترین آن عدم تشکیل کیسه رویانی در تخمک و همچنین توقف تقسیمات کیسه رویانی در مراحل مختلف نمو بود که در 98 درصد کیسه?های رویانی مشاهده گردید که در نهایت سقط کیسه رویانی و تخمک را به دنبال داشت. علی رغم وجود مجموعه¬ای از انواع نر و ماده عقیمی که منجر به کاهش شدید بذردهی در همگروه¬های مورد بررسی گردید، تعداد کمی بذر حقیقی سیر از همگروه¬های گلده به دست آمد.

تأثیر کاهش دما، منابع غذایی و هورمونی بر تکوین اندام های زایشی انگور در شرایط درون شیشه ای
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم کشاورزی 1392
  اعظم صدیقی هفشجانی   منصور غلامی

رشد گل آذین و تولید میوه در محیط درون شیشه¬ای می¬تواند ابزار ارزشمندی را در اختیار ما برای تحقیق و بررسی¬های دقیق مراحل مختلف فرایند های فیزیولژیکی مربوط به تکوین اندام های زایشی و مراحل حساس در این دوره قرار دهد. در این پژوهش گل آذین در حال رشد از دو رقم انگور شامل، بیدانه سفید و روبی سیدلس از شاخه¬های جوان و در حال رشد طبیعی بهاره جدا شدند. برای کشت درون شیشه ای گل¬آذین¬ها از محیط کشت پایه ms با نصف غلظت استفاده شد. پس از کشت، رشد و نمو گل آذین¬ها تا تشکیل میوه و سپس رسیدن حبه¬ها ادامه داشت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با فاکتور رقم در دو سطح و جیبرلین در 2 سطح (صفر و 89/2 میکرومولار)، بنزیل آمینوپورین در 3 سطح (صفر، غلظت های 5/2 و 4 میکرومولار) و هورمون ایندول بوتیریک اسید در 3 سطح (صفر، غلظت ¬های 5/2 و 9 /4 میکرومولار) با سه تکرار در هر تیمار انجام شد. نوع هورمون و غلظت آن در موفقیت رشد گل¬آذین¬های کشت شده موثر بود، به طوری که در تیمار ایندول بوتیریک اسید با غلظت 9/4 و بنزیل آمینو پورین با غلظت 4 میکرومولار و بدون حضور جیبرلین، گل¬آذین کشت شده رشد کرد و گل¬ها باز شدند و نهایتاً تولید میوه کردند (محیط کشت 15 و 17). در اینجا نقش هورمون اکسین و سیتوکنین به عنوان هورمون¬های کلیدی در باز شدن و تولید میوه در انگور مشخص در حالی که نقش جیبرلین ناچیز بود. در مقایسه بین ارقام، ریز نمونه¬های رقم بیدانه سفید نسبت به روبی سیدلس از لحاظ ماندگاری و طول دوره رشد، سازگاری بهتری را به شرایط درون شیشه¬ای نشان دادند. در تیمار شاهد بدون هورمون گلهای روی گل¬آذین قهوه¬ای و بعضاً شیشه ای شده و از رشد بازایستادند. در مرحله بعدی پژوهش برای بررسی اثر تأثیر کاهش دما، منابع غذایی و هورمونی بر تکوین اندام های زایشی انگور در شرایط درون شیشه ای ابتدا بررسی ساختار تکوینی دو رقم انگور مورد آزمایش در شرایط طبیعی انجام گرفت تا اطلاعات اولیه از وضعیت طبیعی ساختار تکوینی گل آذین¬ها در اختیار قرار گیرد. در این رابطه، غنچه¬های باز نشده از گل آذین¬های تشکیل شده بر روی شاخه¬های یکساله هر دو رقم از پایه¬های رشد یافته در شرایط طبیعی جمع آوری شد. نمونه¬ها در فیکساتورfaa 70 تثبیت و در الکل70 %در محیط خنک (یخچال) نگهداری شدند. سپس نمونه¬های جمع آوری شده، پس از قالب گیری در پارافین با میکروتوم برش داده شدند و رنگ آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین انجام گرفت. سپس نمونه¬ها بر روی لام شیشه¬ای قرار داده شدند و با میکروسکوپ نوری مورد بررسی و عکس برداری قرار گرفتند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که بساک این گل¬ها از نوع چهار کیسه¬ای و دیواره بساک از نوع دولپه¬ای و از یک لایه اپیدرم، لایه مکانیکی و لایه تغذیه کننده تشکیل شده است. دانه گرده در زمان انتشار دارای سه شیار طولی می¬باشد. هر گل دارای 5 کاسبرگ، 5 گلبرگ به هم پیوسته و مادگی با تخمدان دو برچه و در هرخانه تخمک¬ها واژگون و با تمکن محوری هستند و پارانشیم خورش به مقدار زیاد دیده می¬شود. تقسیمات سلول مادر مگاسپور به صورت عرضی و طولی دیده شد که منجر به تتراد¬های کروی و چند ضلعی می¬شود. در نهایت لقاح با سلول تخم¬زا در کیسه رویانی منجر به رویان گویچه ای شد. در آزمایش بعدی با استفاده از نتایج بدست آمده از آزمایش قبل، از بهترین محیط کشت شناخته شده برای کشت گل آذین استفاده شد تا ریز نمونه¬های مورد نیاز برای تیمار سرما دهی یا دمای پایین کشت و آماده گردد. بدین منظور و برای بررسی اثر تنش دمای پایین بر مراحل تکوین اندام¬های زایشی و نیز تیمارهای کاهنده اثرات تنش دمای پایین، تعداد مورد نیاز از گل آذین¬های هردو رقم در محیط درون شیشه¬ای کشت شدند. پس از رشد و نمو گل ¬ها، برای تعیین بخش حساس گل به سرما و ارزیابی¬های لازم، گل آذین-های درون شیشه، از هر دو رقم، قبل از باز شدن، تحت دو تیمار دمایی شامل دماهای 17/14 و 12/9 سلسیوس، به ترتیب برای روز و شب (16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) برای سه شب قرار گرفتند. پس از این مرحله نمونه¬ها به دمای20/ 25 درجه انتقال داده شدند تا تعدادی از نمونه گل¬ها به رشد خود ادامه داده و بطور طبیعی شکوفا شوند. قبل از باز شدن گل¬ها، نمونه¬های تیمار¬های مختلف جمع آوری شده و پس از آماده سازی به روش سیتو هیستولوژیک با میکروتوم برش گیری و پس از رنگ آمیزی مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تیمار¬های دمایی نشان داد که رقم روبی سیدلس به سرما حساس¬تر بوده و ضمن تأثیر پذیری منفی از قرار گرفتن در دمای17/14، در شرایط دمای12/9 درجه سلسیوس حساسیت بیشتری نشان داد. دوره باز شدن گل¬ها طولانی تر و تقریباً تمایل به رنگ قهوه¬ای نشان داده شد. در حالیکه در مقایسه، رقم بیدانه به دمای17/14 درجه حساسیت بسیار کمتری نشان دادند و به دمای12/9 درجه تحمل بیشتری داشتند. مطالعات میکروسکوپی نشان داد که نمونه¬های گل سرما دیده، اغلب فاقد بذر در حجره¬های تخمدان بوده، کیسه جنینی تشکیل نشده و یا تجزیه کیسه جنینی اتفاق افتاده است. سایر مشاهداتی که در نمونه¬های آسیب دیده از تنش سرما قابل تشخیص بود عبارت بودند از: کریستالی شدن تخمدان، نقص در ساختار تخمک یا پوک شدن بذر و یا کاهش پارانشیم خورش، رشد نابرابر یا بیشتر پوسته¬های تخمک، چند شکلی شدن دانه¬های گرده و یا فاقد دانه گرده بودن در بساک، دانه¬های تتراد بهم چسبیده و غیر قابل جدا شدن، رشد غیر طبیعی بساک طوری که لایه¬های مختلف تشکیل دهنده آن آثار تخریب و بی نظمی را نشان می¬دهند، عدم تشکیل رویان و کاهش درصد باز شدن گل و درصد جوانه زنی گرده. تمامی ناهنجاری¬های ایجاد شده در اثر تنش دمای پایین، موجب عدم موفقیت گل¬ها در گرده افشانی، تلقیح و تشکیل میوه می¬گردند. در ادامه این تحقیق، با هدف بررسی نقش تیمارهای هورمونی و تغذیه¬ای بر کاهش آثار منفی تنش دمای پایین ، تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت¬های 5 ،10 میکرو مولار و سیتوکینین با غلظت¬های 2و4 میکرو مولار و تیمار منابع غذایی شامل بُر به میزان 62/0، 75/0 گرم در لیتر به صورت اسید بوریک و قند ساکارز به مقدار 15 و20 درصد به محیط کشت بهینه گل آذین (15) اضافه شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی دو رقم بیدانه سفید و روبی سیدلس در تحت تیمار سرمایی در شرایط دمای12/9 درجه سلسیوس و با اعمال 5 تیمار مختلف انجام شد. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش، رقم بیدانه سفید با درصد بیشتری از تشکیل گل¬های کامل، نسبت به رقم روبی سیدلس عکس العمل بهتری به تیمار¬های مورد استفاده نشان داد. اثر متقابل رقم و تیمار¬های مورد استفاده نشان داد که ساکارز با هردو غلظت 15و 20 گرم در لیتر و بُر با غلظت 75/0 میلی گرم در لیتر باعث افزایش درصد تشکیل گل¬های سالم در رقم بیدانه سفید شدند. همچنین غلظت 75/0 میلی گرم در لیتر اسید بوریک وغلظت¬های 15 و20 گرم در لیتر ساکارز و 10 میکرومولار اسید سالیسیلک در رده بعدی در افزایش میزان باز شدن و تشکیل گل طبیعی سالم در رقم روبی سیدلس شدند. افزایش میزان کربوهیدرات های محلول، پروتئین¬های محلول و پرولین با تشکیل گل¬های سالم رابطه مستقیم داشته و در حفظ و بقاء بخش¬ها و اجزای حساس گل¬ها نقش موثری داشتد. در مجموع می توان چنین نتیجه گیری کرد که بالاترین غلظت تیمار¬های مورد استفاده در این آزمایش اثر مثبتی بر افزایش متابولیت¬های ضروری داشته و با تقویت مکانیزم¬های مقاومت به تنش سرما در بافت¬ها و اندام¬های جوان و ظریف گل از صدمات ناشی از دمای پایین جلوگیری کرده¬اند.

بررسی اثر تیمار سرب بر مراحل تکوین دانه گرده و تخمک در گیاه اطلسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم پایه 1394
  سمانه فرزان   عبدالکریم چهرگانی راد

سرب یکی از فلزات سنگین و جز آلوده کننده های محیط زیست می باشد و در پژوهش حاضر، تاثیر آن بر تکوین تخمک و دانه گرده در گیاه اطلسی مورد مطالعه قرار گرفت.