نگارنده در این رساله کوشیده است تا به شیوه ی توصیفی - تحلیلی و تطبیقی، صورخیال را در ابیات حکمی بوستان و سروده های حکمی متنبّی بررسی و تحلیل نماید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که هرچند مضامین حکمی از نظر لطافت و عاطفه ی شاعرانه، خشک و بی روحند ولی سعدی و متنبّی به رغم این واقعیّت، با نبوغ شگفت‎انگیز خود توانسته اند این دو (مضامین حکمی و عاطفه و خیال) را با مهارت فوق العادّه، چنان در هم آمیزند که تلخی پند و اندرزهای حکمی را به کام شنوندگان شیرین گردانند. بررسی شواهد تحقیق نشان می دهد که در ابیات حکمی بوستان، غلبه با کنایه است و تشبیه، استعاره و مجاز، به ترتیب در مرتبه های بعدی قرار می گیرند. در سروده های حکمی متنبّی، عنصر استعاره بیشترین کاربرد را دارد و تشبیه، کنایه و مجاز به ترتیب در رده های بعدی مورد استفاده ی او قرار می گیرند.