در این پژوهش ، مهم ترین آثار ادبی میخائیل نعیمه شاعر دوره ی معاصر عربی را مورد بررسی قرار می دهیم . میخائیل نعیمه یکی از نویسندگان ادبیات مهجر بوده که دو محیط عربی و آمریکایی را تجربه کرده است . رساله ی حاضر در شش فصل تنظیم شده که دربرگیرنده ی محورهای ذیل می باشد : در فصل اول ضمن ارائه ی مختصری از زندگی نامه ی میخائیل نعیمه ، به معرفی زادگاه شاعر ( روستای بسکنتا ) و نیز محیطی که شاعر زندگی ادبی خود را در آن سپری کرده و شخصیت ادبی و فرهنگی و جایگاه وی در ادبیات معاصر می پردازیم . در فصل دوم به تعریف ادبیات مهجر ، زمینه ها و عوامل ، انگیزه ها و نتایج آن پرداخته و ضمن معرفی مکاتب ادبی آن یعنی انجمن قلم و گروه اندلسی ها ، به بررسی جایگاه نعیمه در ادبیات مهجر و انجمن قلم می پردازیم . در فصل سوم دیدگاه های نعیمه در زمینه های مختلف را بررسی می کنیم و در فصل چهارم به معرفی آثار نعیمه در زمینه های گوناگون می پردازیم . و در فصل پنجم و ششم که بخش اصلی پژوهش را در برمی گیرد به بررسی و تحلیل داستان های کوتاه و مجموعه اشعار وی می پردازیم . در این پژوهش ، داستان های کوتاه میخائیل نعیمه شامل کتاب های أکابر و کان ما کان و أبوبطه را مورد نقد و تحلیل قرار می-دهیم . از شاخص ترین ویژگی داستان های کوتاه نعیمه ، وفور مضامین اجتماعی و بیان دردهایی همانند فقر و بیچارگی ، فاصله طبقاتی ، خیانت در کانون خانواده و ... می باشد . نعیمه در تمامی داستان هایش تلاش کرده است که مشکلات مردم ، مسائل اجتماعی ، اعتقادی ، دینی و فرهنگی و ... را منعکس نماید . او در داستان های خود به زندگی اقشار مختلف جامعه می پردازد . در این پژوهش همچنین ، دو مجموعه ی شعری همس الجفون و نجوی الغروب معرفی و مورد نقد و تحلیل قرار گرفت . خاطر نشان می شود که تا حد زیادی سعی شده است اشعار با نگاهی جدید و در عین حال عمیق و با تأمل تحلیل شود . سبک شعری نعیمه به سبک نثر او بسیار نزدیک است . زبان او ناب و صاف و انباشته از تعبیرهای صیقلی و تصاویر هنرمندانه و انتخاب شده است . در شعر نعیمه اشتیاق به وطن و میل به راز و نیاز کردن با آن وجود ندارد ، در صورتی که گرایش به وطن از ویژگی های برجسته ی شعر شعرای مهجر ( چه شمالی و چه جنوبی ) است .

ادبیات در دو شاخه نظم و نثر از دیرباز روایت¬گر وقایع و حوادث جامعه به ویژه تصویرگر سیمای زن در فراز و نشیب های زندگی شخصی و اجتماعی بوده است. زنانی که سراسر زندگی شان توأم با فراز و فرودهای گسترده¬ای است؛ گویا اوضاع نابسامان جامعه زندگی آنان را دچار بحرانی سخت می¬گرداند؛ امّا همچنان با حفظ نجابت و ملیّت خویش در صدد یادگیری اصول دینی و آموزش نظامیاند. آنان در این راه به مقابله با شی وارگی و استثمار و عدم رعایت عدالت در قضیه تعدد زوجات اند و هم پای شوهران شان به مبارزه با استعمار و حکومتی ستمگر می پردازند. این زنان در برابر مصائب زندگی واقع نگر هستند و یک لحظه از تلاش باز نمی ایستند و بی درنگ چشم به راه شریک زندگی شانند. زنانی که همسرانی دلسوز برای شوهر و مادرانی فداکار برای فرزندانشان اند. در این میان، ادبیات اسلامی در روایت و تصویرِ مقاومت های زنان، نقشی پررنگ و موثر داشته است. لذا اهتمام به ادبیات با نگاهی اسلامی، از مهم ترین رویکردهای فکری نویسندگان معاصر می باشد؛ آنانی که از نزدیک در جریان جنگ حضور داشته اند و به عینه مظلومیت ملّت خویش به ویژه زنان را دیده اند. علی احمد باکثیر رمان نویس معاصر و متعهّد عربی، از جمله نویسندگانی است که در آثار خود با الهام از حوادث تاریخی، به خوبی از زن و تجلّی حضور و حماسه آفرینی هایش در عرصه های مختلف زندگی در طول تاریخ سخن رانده است. وی مدافع حقوق زن مطابق با فرهنگ بومی اش و بدون توجه به الگوهای غربی می باشد. او به دنبال دفاع از پاکدامنی زنانی است که طعمه ی شهوات ثروتمندان می شوند؛ زنانی که در پی مطالبه ی حقوق حقه ی خویش بر طبق فرهنگ بومی- اسلامی هستند. وی سیمای بانوی مسلمان را چنان برجسته طنین انداز نموده تا از پایداری زنان در دورانی تجلیل نماید که چشم استعمارگران به کشورش خیره مانده بود و این زنان بودند که با نگاهی واقع بینانه شرایط جنگ را پذیرفتند و دوشادوش مردان به عرصهی پایداری قدم نهادند. در این جستار برآنیم با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر 4 رمان [ سلّامه القس، واإسلاماه، الثائرالأحمر، سیره شجاع ]تصویرگر یکی از مظاهر اجتماعی جامعه؛ یعنی مسأله ی زنان و به ویژه مجاهدت و مبارزات آنان در شرایط سخت و جنگی جامعه باشیم تا گرایش نویسنده به سبک واقع گرایی، در طرح مهم ترین مضامین اجتماعی، به ویژه اهتمام به مسأله زن را تبیین کنیم. نتایج حاصله، حاکی از مجاهدت این زنان، در مقابل مشکلات شخصی و اجتماعی، رویارویی با فراز و نشیب های جنگ و مشارکت فعّالِ آنان در استعمارستیزی و مقابله ثروتمندان و طبقه ی بورژوا است که در این وادی مخالفت¬شان با هرگونه بی دینی و فحشا نیز جلوه ای خاص می یابد.