لقمان نادری علی شعبانی
ماهی کفال پوزه باریک (liza saliens) یکی از گونه های اقتصادی دریای خزر محسوب می گردد. در طی سال های 1930 تا 1934 این گونه از دریای سیاه به دریای خزر معرفی گردید. در این تحقیق، به منظور بررسی ساختار ژنتیکی ماهی کفال پوزه باریک در سواحل جنوبی دریای خزر از استان های گلستان (مناطق تالاب بین الملی گمیشان و میانکاله) مازندران (سواحل بهشهر، بابلسر و چالوس) و گیلان (سواحل بندر انزلی و آستارا) در مجموع 210 نمونه تهیه شد. dna ژنومی با استفاده از روش فنول-کلروفرم و استخراج گردید. جهت انجام واکنش زنجیره ای پلیمراز ، در ابتدا 21 جفت پرایمر ریزماهواره (گونه های کفال خاکستری و کفال سویی) تست شد که در نهایت 6 جفت از آن ها توانستند لوکوس ها را تکثیر کرده و باندهای قابل امتیاز دهی ایجاد کنند. نتایج میانگین تعداد آلل و هتروزایگوسیتی در حد نتایج بدست آمده از ماهیان معرفی شده می باشد. طبق نتایج حاصله، میزان fst کم تا متوسط بدست آمد که می تواند حاکی از جمعیت های در حال تمایز این گونه باشد.. همچنین طبق نتایج به دست آمده به نظر می رسد بیش از یک جمعیت در مناطق مورد بررسی وجود دارد. بنابراین جهت حفظ جمعیت های احتمالی این گونه مدیریت صید و بهبود مناطق تغذیه ای ساحلی در اولویت قرار گیرد.
سیده نرگس اکبری حمید رضا رضایی
یکی از ویژگی های آب و هوا تغییر در طول زمان بوده است. هر چند سرعت و قدرت تغییرات آب و هوا در گذشته کم تر بوده اما تحولات عمده ای در اکوسیستم ها و موجودات وابسته به آن به وجود آورده است. آنچه تغییرات اقلیمی قرن حاضر و به ویژه در نیمه دوم این قرن را از تغییرات گذشته متمایز ساخته است، ماهیت و سرعت آن می باشد. در قرن حاضر، افزایش سوخت های فسیلی توسط جوامع بشری به طور قابل توجهی میزان co2 و در نتیجه گازهای گلخانه ای را در اتمسفر افزایش داده است. تغییرات آب و هوا بدون شک یکی از فراگیر ترین و پیچیده ترین مسائل جهانی محیط زیست است و به عنوان یک تهدید عمده برای بقای گونه ها و سلامت سیستم های طبیعی شناخته شده است. این تغییرات در حال حاضر تأثیراتی گسترده و منسجم در زمینه تنوع زیستی دارد و عامل اصلی از دست دادن تنوع زیستی محسوب می شود. پرندگان یکی از بهترین گروه های حیوانات برای کنترل اثرات تغییرات آب و هوا و هم چنین به عنوان شاخصی از اثرات محیط زیستی گسترده در اثر این تغییرات هستند. در این تحقیق به بررسی تغییرات آب و هوا و اثرات و خطرات آن بر پرندگان پرداخته شده است. طبق مطالعات انجام شده، تغییرات آب و هوا ساختار، توزیع، رژیم غذایی، جمعیت، فراوانی، مورفولوژی و رفتار پرندگان را تحت تأثیر قرارمی دهد؛ و از دست دادن زیستگاه، بیماری های در حال ظهور و گونه های مهاجم اثرات تغییرات آب و هوا را بر پرندگان تشدید می کند. در شرایط کنونی پیش بینی اثرات تغییرات آب و هوا در پرندگان می تواند برای ارزیابی مناسب از شیوه های حفاظت از محیط زیست فعلی، مانند کیفیت شبکه های موجود در منطقه حفاظت شده و پیشنهاد استراتژی های مدیریت برای جلوگیری از کاهش و انقراض آینده این گونه ها مورد استفاده قرار گیرد. واژه های کلیدی: تغییرات آب و هوا، گازهای گلخانه ای، تنوع زیستی، پرندگان، حفاظت
داود فداکار حمید رضا رضایی
آهو ایرانی (gazella subgutturosa) یکی از مهم ترین پستانداران ایران است. کاهش شدید جمعیت این گونه منجر شد که در سال 2008 به جمع گونه های آسیب پذیر بپیوندد. این در حالی است که مطالعات ژنتیکی بر روی این گونه بسیار اندک می باشد. هدف این مطالعه بررسی فیلوژنتیکی آهوی ایرانی در مرکز ایران بود. برای این منظور، در سال 90، تعداد 25 نمونه از 5 منطقه شامل پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو، پناهگاه حیات وحش موته، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی، منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران و پناهگاه حیات وحش بوروییه خاتم جمع آوری گردید. پس از استخراج dna نمونه ها، بخشی از ژن سیتوکرم b از dna میتوکندری با طول 420 باز آلی برای 15 نمونه ازمناطق پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو، پناهگاه حیات وحش موته در استان اصفهان و منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران در استان یزد تکثیر و توالی یابی شدند. درخت فیلوژنتیک نشان دهنده دو شاخه جداگانه مونوفیلتیک بود. دو جمعیت مربوط به اصفهان در یک شاخه و جمعیت یزد در یک شاخه جداگانه دیگر قرار گرفت. جمعیت های مربوط به اصفهان و یزد جمعیت های کاملاً جدا بوده ولی هر دو از گونه آهوی ایرانی می باشند. به منظور بررسی دقیق تر کل سیتوکروم b با طول 1140 جفت باز برای همه مناطق تکثیر و توالی یابی گردید. نتایج حاصل از درخت فیلوژنتیک نشان داد که جبیر(gazella bennettii) پناهگاه حیات وحش بوروییه خاتم به خوبی از آهوهای سایر مناطق جدا شده و شاخه جداگانه ای را تشکیل داده است. در بین آهوها، جمعیت کلاه قاضی و یک نمونه از قمیشلو در یک شاخه قرار گرفتند و دیگر آهوها شاخه دیگری را تشکیل دادند. در شبکه هاپلوتیپی جبیر 2 هاپلوتیپ تشکیل داد و با فاصله زیادی از 7 هاپلوتیپ آهو منشعب شد. تعداد 19 هاپلوتیپ از 19 توالی آهو و جبیر به دست آمد که نشان دهنده تنوع خوبی در این مناطق است. هم اکنون جمعیت آهو و جبیر با خطر کاهش جمعیت و از دست دادن زیستگاه به دلیل توسعه جاده ها و توسعه شهری صنعتی روبرو است و نیازمند کمک فوری حفاظتی به منظور حفظ تنوع ژنتیکی و نرسیدن به لبه انقراض است
پری ناز خلیل زاده حمید رضا رضایی
گراز (sus scrofa) که یکی از گونه های با پراکنش وسیع در ایران است، از نقش اکولوژیکی بسیار ارزشمندی در طبیعت برخوردار بوده و باعث انتقال انرژی و چرخه مواد در زنجیره های غذایی اکوسیستم می شود. این گونه در سال های اخیر به دلیل تولید مثل زیاد، کاهش شکارگرهای طبیعی از قبیل پلنگ و گرگ، حرام گوشت بودن و در نتیجه افزایش جمعیت، در بسیاری از مناطق کشور به عنوان گونه ی آفت شناخته شده است. لذا، در پژوهش حاضر سعی بر این بوده است تا مطالعات ژنتیکی اولیه به منظور کسب اطلاعات پایه در جهت تصمیم گیری و مدیریت بهتر جمعیت های این گونه صورت گیرد. از این رو در سال 91، بیست و چهار نمونه بافت از گرازهای ساکن در زیستگاه های استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، گیلان، کردستان و قزوین با همکاری ادارات محیط زیست این استان ها و از طریق شکارچیان دارای پروانه شکار جمع آوری شد و پس از انتقال آن ها به آزمایشگاه ژنتیک حیات وحش دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان دی. ان . ای آن ها استخراج گردید. سپس، واکنش زنجیره ای پلیمراز با استفاده از یک جفت پرایمر اختصاصی در حجم 25 میکرولیتر برای تکثیر بخشی از ناحیه d-loop به طول 580 جفت باز انجام شد و نمونه ها برای توالی یابی به شرکت bioneer در کره جنوبی فرستاده شدند. ترسیم درخت فیلوژنیک، نمونه ها را در دو شاخه جداگانه با یک ریشه جدی مشترک قرار داد. در این درخت نمونه هایی از استان قزوین با همراهی نمونه دوست لات گیلان به صورت یک هاپلوتیپ مشترک در کنار نمونه های خوک اهلی موجود در ژن بانک و کاملا جدا از بقیه نمونه ها قرار گرفتند و این بیانگر احتمال جریان ژنی در گذشته بین خوک های اهلی و گرازهای وحشی و یا احتمال اهلی سازی خوک در این مناطق می باشد که برای اطمینان از این مباحث لازم است نمونه های بیشتری مطالعه شوند. بقیه نمونه ها در کنارنمونه های وحشی ثبت شده در ژن بانک قرار گرفتند. در کل از مجموع بیست و چهار نمونه شش گروه هاپلوتیپ شناسایی شد و ترسیم شبکه هاپلوتیپی نیز، تایید کننده آن بود و در مجموع تنوع هاپلوتیپی نسبتا خوب است. اما، در برخی از مناطق از جمله در استان آذربایجان غربی تنوع ژنتیکی پایین بوده و اکثریت نمونه های جمع آوری شده از آن به عنوان یک هاپلوتیپ مشترک در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و این نشان دهنده آن است که علی رغم گسترش وسیع گراز در ایران این گونه در برخی از مناطق از جمله در آذربایجان غربی نیازمند برنامه های حفاظتی ویزه ای می باشد. کلمات کلیدی: گرازsus scrofa))، هاپلوتیپ، پرایمر،,d-loop درخت فیلوژنتیک
فاطمه پارسایی حسین وارسته مرادی
امروزه نیاز به انواع سیستم های مدیریتی جنگل برای حفظ تنوع زیستی در مناطق جنگلی به طور فزاینده ای در حال رشد است. در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیر های محیط-زیستی در 3 نوع متفاوت برداشت و یک قطعه شاهد در جنگل آموزشی پژوهشی شصت کلاته واقع در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. مشاهده مستقیم پرندگان و متغیر های زیستگاهی در 104 نقطه نمونه برداری به شعاع 25 متری از مرکز هر نقطه انجام شد. بر اساس همباشی پرنده-زیستگاه، سه گروه پرنده متمایز شدند. گروه اول شامل انواع توکا ها، چرخ ریسک دم دراز و جی-جاق که وابسته به فضاهای باز با پوشش بوته ای انبوه بودند و فراوانی بیشتری در تیمار نواری داشتند. گروه دوم پرندگان حفره پسند مانند انواع چرخ ریسک ها و مگس گیر ها که بیشتر در تیمار حفره ای مشاهده شدند و گروه سوم پرندگان آشیان حفره ای اولیه مانند انواع دارکوب ها و کمر-کولی ها که وابسته به درختان خشکه دار بودند و فراوانی بیشتری در مناطق شاهد و سپس در تیمار تک گزینی داشتند. با توجه به تغییرات زیادی که برداشت نواری نسبت به برداشت های دیگر در بوم سازگان جنگل ایجاد می کند، پیشنهاد می شود که در برنامه های مدیریتی برداشت، حتی الامکان از برداشت های گزینشی به خصوص برداشت تک گزینی برای کاهش اثرات سوء برداشت بر جامعه پرندگان استفاده گردد.
شاهو قوامی زروان سعید نادری
کل و بز یکی از مهم ترین پستانداران ایران است و در اکثر نقاط کشور پراکنش دارد. شکار غیر قانونی، رقابت برای غذا با دام های اهلی و تخریب و کاهش زیستگاه بر اثر تغییر کاربری زمین باعث کاهش جمعیت این گونه در سراسر جهان شده است. در پی کاهش جمعیت آن در سالیان اخیر، از سوی iucn به عنوان گونه ای در معرض تهدید معرفی شد. پیشرفت های اخیر در زمینه بوم شناسی مولکولی فرصت بی نظیری برای مطالعه رده بندی گونه ها، روابط فیلوژنتیک و پارامتر های جمعیت شناختی فراهم کرده است. هدف این مطالعه بررسی ساختار جمعیتی و تعیین پارامتر های جمعیت شناسی است که باعث شکل گیری ساختار فعلی جمعیت شده اند. در این مطالعه 481 جفت باز از ناحیه کنترل dna میتوکندری در 383 فرد در ایران مورد آنالیز قرار گرفت. تنوع هاپلوتیپی و نوکلئوتیدی زیاد در جمعیت ها بدست آمد. آنالیز های فیلوژنی 5 کلاد عمده را در کل و بز های ایران نشان می دهد. آنالیز های فیلوژئوگرافیک کلاد آشیانه ای برای بررسی پارامتر های جمعیت شناختی انجام شد و نشان داد که در گذشته جریان ژن وسیع بین جمعیت ها وجود داشته و بسط جمعیتی در تعدادی از کلاد ها اتفاق افتاده است. اما در نهایت ساختار فیلوژئوگرافیک مشخصی برای کل جمعیت ها تشخیص داده نشد. این یافته ها با نتایج آنالیز واریانس مولکولی همخوانی داشت به این صورت که درصد واریانس بین مناطق مختلف کم تر از درصد واریانس داخل مناطق بود. این یافته ها نشان می دهد که کل و بز ها در ایران ساختار و ارتباطات پیچیده ای دارند و در گذشته جریان وسیع ژنی بین جمعیت های مختلف برقرار بوده است که احتمالا باید مربوط تاریخ جوامع بشری و جابجایی های آن در طول روند اهلی سازی باشد. که با انتقال دادن بز ها از یک منطقه به مناطق دیگر باعث جریان ژن گسترده در میان جمعیت های مختلف شده باشد.