در این تحقیق، از 25086 رکورد وزن بدن در سن هشت هفتگی مرغان بومی خراسان رضوی، متعلق به 25086 جوجه (نتاج 432 پدر و 2937 مادر) که طی چهار نسل بین سال های 1385 تا 1388 توسط مرکز اصلاح نژاد مرغ بومی خراسان رضوی جمع آوری شده بود، استفاده گردید. میانگین و انحراف معیار وزن هشت هفتگی جوجه ها 1089/97 ± 648/564 گرم بود. تحلیل اثر سازه های محیطی بر صفت مزبور، توسط یک مدل مختلط خطی (در برگیرنده اثرات ثابت نسل، هچ داخل نسل، جنس، اثر متقابل بین نسل و جنس، اثر متقابل بین هچ داخل نسل و جنس، متغیر همراه خطی وزن یک روزگی داخل جنس) انجام شد. به منظور بررسی اثرات تصادفی پدر و مادر، سه مدل آماری برازش داده شد. با توجه به مقدار شاخص aic که برای مدل های 1، 2 و 3 به ترتیب 0/290343، 4/288638 و 9/288095 به دست آمد، مدل 3 با کمترین مقدار aic و کمترین واریانس خطا بهترین مدل تعیین شد. کلیه اثرات گنجانده شده در مدل به لحاظ آماری معنی دار (0001/0p<) بود. ضریب تابعیت وزن هشت هفتگی از وزن تولد برای جوجه های نر 1920/4 و برای ماده ها 2008/3 گرم بود که به لحاظ آماری بین دو جنس تفاوت معنی داری (01/0p<) وجود داشت. تحلیل ژنتیکی صفت مزبور توسط مدل حیوانی اجرا شد. وراثت پذیری کلی (مجموع دو جمعیت نر و ماده) وزن بدن در سن هشت هفتگی 3263/0 بود و حال آنکه در دو جنس نر و ماده به ترتیب (02/0se=) 3578/0 و (02/0se=) 3060/0 برآورد شد. بر اساس آزمون تی استیودنت، وراثت پذیری وزن هشت هفتگی در دو جنس، از یکدیگر تفاوت معنی دار آماری نداشتند. واریانس ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری به ترتیب 48/2042 و 92/933 و کواریانس بین آنها 47/936- بود. تغییرات میانگین ارزش اصلاحی مستقیم و مادری طی چهار نسل و دو جنس، به لحاظ آماری معنی دار نبود. کلمات کلیدی: ارزش اصلاحی، وزن بدن، مرغان بومی، وراثت پذیری

چکیده هدف از این تحقیق، بررسی صحت ارزش اصلاحی پیش‏بینی شده در مرغان بومی خراسان برای صفت وزن بدن در هفته هشتم بود. داده‏های مورد استفاده، تعداد 47000 رکورد وزن بدن متعلق به 47000 جوجه (نتاج 753 خروس و 5154 مرغ) و جمع‏آوری شده طی هفت نسل بود. داده‏های اولیه، توسط نرم‏افزارهای اکسل و فاکس پرو ویرایش شدند. نرم‏افزار مورد استفاده برای آنالیز ژنتیکی صفات dmu بود. برآورد اجزای واریانس و پیش‏بینی ارزش اصلاحی به ترتیب با روش‏های حداکثر درستنمایی محدود شده و بهترین پیش‏بینی نااریب خطی انجام شد. صحت ارزیابی ژنتیکی هر یک از حیوانات، از طریق واریانس خطای پیش‏بینی محاسبه گردید. مدل آماری مورد استفاده برای آنالیز داده‏ها، یک مدل حیوانی بود، که در آن گروه همزمان نسل - هچ - جنس، متغیرکمکی وزن جوجه در سن یکروزگی، و اثرات تصادفی ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری گنجانده شدند. میانگین و انحراف معیار صفت به ترتیب 93/607 و 35/127 گرم بود. وراثت‏پذیری مستقیم و مادری به ترتیب 4387/0 و 0483/0 برآورد گردید. میانگین ارزش اصلاحی مستقیم و مادری به ترتیب 65/76 و 91/7- گرم و میانگین صحت ارزیابی ژنتیکی 74/0 و 43/0 بود. همبستگی بین ارزش اصلاحی مستقیم و مادری برابر با 635/0- و به لحاظ آماری معنی‏دار بود. با توجه به میانگین بالای صحت انتخاب مستقیم، ارزیابی ژنتیکی جوجه‏‏ها در حد نسبتاً مطلوبی می‏تواند اجرا گردد. با توجه به کمتر بودن وراثت‏پذیری مادری نسبت به وراثت‏پذیری مستقیم، پایین‏تر بودن مقدار میانگین صحت انتخاب مادری قابل توجیه است. از آن جا که صحت انتخاب یکی از اجزای مهم اثرگذار بر میزان پیشرفت ژنتیکی صفات محسوب می‏گردد، لذا بر اساس نتایج تحقیق حاضر نتیجه‏گیری می‏شود که در رابطه با صفت وزن بدن در سن هشت هفتگی مرغان بومی خراسان، انتخاب ژنتیکی، با صحت نسبتاً بالایی اجرا گردیده است.