نام پژوهشگر: محمد هادی میر شمسی
قدرت اله کریمی سید حسن شبیری زنجانی
قابلیت استفاده های متعدد از نرم افزارهای رایانه ای در زمینه های مختلف اقتصادی از جمله امور بانکی و دیگر صنایع و تکنولوژی نشان دهنده اهمیت و ارزش روز افزون این نوع محصولات می باشد، لذا همیشه و از زمان تولید اولین نرم افزارها این بحث مطرح بوده است که بعد از تولید یک نرم افزار چه حقوقی برای صاحب آن بوجود می آید و دیگر اینکه این حقوق به چه طریق می تواند مورد حمایت و نیز انتقال به دیگران قرار گیرد. نرم افزارها انواع و اقسام مختلفی دارند، ولی تمام نرم افزارها از یک جهت، بسیار به یکدیگر شباهت دارند و آن اینکه برای ساخت و تولید یک نرم افزار انجام مراحل مختلف و گاه پیچیده ای که به آن مهندسی نرم افزار گفته می شود، لازم است و همچنین پیچیدگی و تنوع کار در عین اینکه تخصص های ویژه خود را می طلبد، به نرم افزار در بین آثار موضوع حقوق مالکیت های فکری تشخص و اصالت خاصی می بخشد. لذا با توجه به هزینه های بسیار زیادی که جهت تهیه و تولید یک نرم افزار صرف می گردد، لزوم حمایت حقوقی و قانونی از حقوق پدیدآورندگان آن یک اصل مهم و غیرقابل بحث در تمامی نظامهای حقوقی دنیا است و در خصوص حقوق انحصاری پدیدآورنده و ضرورت حمایت قانونی از آن، هیچ تردیدی وجود ندارد. تحقیق حاضر به بررسی قراردادهای انتقال و بهره برداری از حقوق مادی این نوع از مصادیق مالکیت فکری پرداخته که ضمن پرداختن به کلیاتی راجع به این بحث از جمله معرفی نرم افزار و انواع مهم آن و همچنین ماهیت آن در عقود نرم افزاری، به انواع حقوق مادی و معنوی پدیدآورنده آن و نیز بحث اصلی یعنی بررسی قالبهای قراردادی انتقال و بهره برداری حقوق مالی پدید آورندگان نرم افزار و نظام حقوقی حاکم بر آن و نیز شروط مندرج در این قراردادها، به صورت تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا می پردازد. در تحقیق حاضر منظور از قراردادهای انتقال، قراردادهایی است که موجب سلب مالکیت از مالک حقوق فکری به نفع واگذارنده می شوند و منظور از قرادادهای بهره برداری از نرم افزار، بیشتر و مد نظر همان قراردادهای لیسانس یا مجوز استفاده می باشد.
حامد نجفی سید حسن شبیری زنجانی
شرط گام ابتکاری (inventive step) یکی از شرایط ماهوی اساسی اختراع است و در کنار دوشرط تازگی(novelty) و کاربرد صنعتیindustrial application) (از جایگاه ویژه ای در این زمینه برخوردار است. این شرط یکی از شرایط ایجابی و در عین حال ماهوی اختراع است که نقش عمده ای در ارتقاء سطح کیفی فناوری دارد و به لحاظ مفهوم، مبنا و جایگاه متفاوت و مستقل از سایر شرایط ماهوی اختراع و دیگر مفاهیم مندرج در سایر حوزه های مالکیت فکری می باشدو بدین معنا است که اختراع با توجه به فن یا صنعت قبلی برای شخص با مهارت معمولی در دانش معلوم و آشکار نباشد. فن یا صنعت قبلی معمولاً به تمام اطلاعاتی که در تاریخ تقاضا یا تاریخ حق تقدم در دسترس عموم قرار دارند، اطلاق می شود. شخص با مهارت معمولی در دانش موجودی فرضی است که ویژگی ها و قابلیت های خاصی به وی منتسب می شود. هر چند شرط مزبور دارای مبانی حقوق طبیعی(نظریه کار)، اخلاقی(قاعده دارا شدن ناعادلانه) و فقهی(قاعده لاضرر) است اما از منظر فایده گرایان چهار دیدگاه اقتصادی« ارزش انتخاب»،«خطا-هزینه»،«نوآوری زنجیره ای»و «نوآوری تکمیلی» مبنای وجودی آن را شکل می دهند. اگر چه شرط مرقوم در اغلب قوانین، مقررات و اسناد ملی، منطقه ای و بین المللی مورد تصریح قرار گرفته است اما در حقوق ایران جایگاه شرط گام ابتکاری در قانون ثبت اختراعات،علائم تجاری و طرحهای صنعتی مصوب سال 1386 بسیار متزلزل و مبهم است. ادارات ثبت اختراع و دادگاه ها معمولاً معیارها و ملاک های گوناگونی را برای ارزیابی شرط گام ابتکاری هم در اختراعات کلاسیک و هم در اختراعات راجع به مولکول های اسید نوکولئیک بکار می گیرند امّا در حقوق ایران هر چند ظرفیت های قانونی برای ازریابی اختراعات شکل گرفته است، عملاً راجع به شرایط ماهوی اختراع از جمله شرط گام ابتکاری ارزیابی واقعی صورت نمی گیرد.
نرجس مسجدی آرانی محمد هادی میر شمسی
نظام بین المللی برای علائم تجاری مشهور بعنوان شناسه های کالاها و خدمات بدلیل اکتساب وضعیت شهرت یا مشهور حمایتی خاص و ویژه حتی فراتر از سایر علائم تجاری برقرار می نماید. با این حال نظر به عدم تعریف صریح از علامت مشهور در متون قانونی و اسناد بین المللی، هنوز احتساب شرایط تشخیص این علامت در هاله ای از ابهام قرار دارد. در این پایان نامه اقسام رایج این نوع علائم که عبارتند از علائم نامی واجد شرط ثبت و علائم مشهور به معنای اخص( فاقد شرط ثبت). و اختصاص آنها در طبقات مختلف کالاها و خدمات یکسان یا مشابه و غیر یکسان یا غیر مشابه تحت مبانی ترقیق و گمراهی مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین مبنای جدید حمایتی با عنوان غفلت برند یا سواری مجانی، تحت لوای اصول و قواعد کلی منع رقابت غیر منصفانه و انصاف و دلایل لزوم حمایت از این نوع علائم مورد اشاره قرار می گیرند. نتایج حاصله از این پژوهش لزوم شناسایی و حمایت بین المللی از علائم مشهور می باشد که می تواند بعنوان ابزار مهمی برای حمایت از مالکین علائم مشهور در برابر ترقیق سرقفلی، تمایز بخشی و شهرت علامت و نیز حمایت از عموم مصرف کنندگان در برابر گمراهی، فریب و به اشتباه افتادن در مورد علامت مشهور در یک کشور حتی بدون استفاده و/ یا ثبت در آن کشور تلقی گردد.