نام پژوهشگر: ارسیا مقتدری
منصوره شیرنوردشیرازی ارسیا مقتدری
ناحیه معدنی گل گهر در 50 کیلومتری جنوب غرب سیرجان در استان کرمان واقع شده است این ناحیه در لبه شرقی زون سنندج-سیرجان واقع شده است. با توجه به شواهد صحرایی به دست آمده از کانسار گل گهر، شدت و نوع دگرسانی سنگ دیواره به ترکیب اولیه سنگ میزبان و عمق تشکیل کانسار بستگی دارد. به طوری که دگرسانی سدیمی (غنی از آلبیت) در عمق بیشتر به همراه مگنتیت، دگرسانی پتاسیمی (فلدسپار سدیم+سریسیت) در عمق متوسط همراه با متوسط همراه با مگنتیت و هماتیت و دگرسانی فیلیک (سریسیتی) و سیلیس در بالاترین بخش با هماتیت در سیستم حضور دارد. در حاشیه دگرسانی سدیمی گسترش ضعیفی از دگرسانی پتاسیمی با حضور کانیهای سریسیت و کمتر بیوتیت مشخص می گردد. در ارتباط با الگوی دگرسانی سنگ دیواره، زون های کانه، ساخت ها و برشی شدن، خط سیر سیالات هیدروترمال در نزدیکی مناطقی که فشار و حرارت کاهش می باید دیده می شود. براساس پردازش داده های ماهواره ای لندست و تفسیر داده های زمین شیمیایی محتمل ترین جایگاه برای ناحیه گل گهر کافت حاشیه قاره ای است. با استفاده از تصاویر aster و پردازش های صورت گرفته بر آن دگرسانی مختلفی در کانسار گل گهر دیده می شود. با اعمال روش mem دگرسانی های سدیمی-کلسیمی-پتاسیمی-سریسیتی-سیلیس ثابت شده است. کانیهای اصلی در کانسار گل گهر مگنتیت است و درجه اهمیت بعدی هماتیت، گوتیت، لیمونیت، مارتیت و مگهمیت قرار دارد. اکسیدهای ثانویه در بخش های سطحی و اکسیده شامل هماتیت، مارتیت، گوتیت و لیمونیت است. براساس نمودارهای مختلف رده بندی سنگ میزبان گل گهر در محدوده آندزیت تا آندزیت-بازالت قرار می گیرد. الگوی پراکنش عناصر کمیاب خاکی، غنی شدگی عناصر کمیاب خاکی سبک نسبت به عناصر کمیاب خاکی سنگین را نشان می دهد و اکثریت تمام نمونه های مگنتیت دارای آنومالی منفی eu است که بیانگر شرایط اکسیداسیون در کانسار می باشد. سیالات فلزدار در سطوح مختلف پوسته و در طول زون های عمیق برشی تا شکستگی سطحی رسوب کرده اند و به طور گسترده این کانسار در محدوده شرایط دمایی و فشاری رخساره شیست سبز تا آمفیبولیت و در رژیم های ساختاری شکل پذیر و شکنا قرار دارند. بنابراین براساس مطالعات کانی شناسی، زمین شیمی و داده های ماهواره ای، می توان این کانسار را از نوع کانسارهای اکسیدآهن (مس-طلا-اورانیم-ree) معرفی کرد.
ارسیا مقتدری احمد خاکزاد
"معادن کرومیت خواجه جمالی در یکصد کیلومتری شهرستان نی ریز و یکصد و پنجاه کیلومتری شمال شرق شیراز بین طولهای 53 درجه و 45 ثانیه و 54 درجه و 0 ثانیه شمالی و عرضهای 45 درجه و 29 ثانیه و 30 درجه و 0 ثانیه شرقی در استان فارس قرار دارند. این معادن شامل معادن فعال چشمه بید، نی پیک ، حسین خانی و کشتک ، و معادن متروکه دوتویی و انجیرک و چشمه بیدو است . ذخیره ثابت شده 80000 تن با عیار میانگین 50 درصد بوده، و ذخیره احتمالی نیز 80000 تن با عیار میانگین 50-30 درصد است ذخیره امکان پذیر نیز مشخص نمی باشد. شکل توده ها نیز بصورت رگه های ممتد و یا عدسیهای منفصل و دانه تسبیحی است . هدف از این مطالعه ارائه مدل ژنزی بر روی کرومیتهای منطقه است که در دهه 90 میلادی توسط محققینی همچون پاکتونک (1990) و ژو و همکاران (1996) برای کرومیتهای تیپ آلپی مطرح گردیده است ، از طرفی عناصر کمیاب همراه کرومیتها نیز مورد بررسی قرار می گیرند. شواهد صحرایی ژنز معادن شامل: عدسیهای پریدوتیتی، همبری گابروی دولریتی با پریدوتیتها در معادن دوتویی، کشتک ، نی پیک و حسین خانی، وضعیت قرارگیری انبانه ها از قائم، نیمه موازی، تا موازی، وجود فولیاسیونهای مشخص در کرومیت و سنگ میزبان ناشی از سیلان پلاستیکی در گوشته، وجود گسل خوردگیها و درزه های فراوان در اولترابازیکها و تورق یافتگی آنها در مرز همبری گروه بنگستان و افیولیتها که شاهد فرارانش آنها بر روی منطقه است ، می باشد. شواهد پتروگرافی حاکی از وجود ذوب و تبلوربخشی، سیلان پلاستیکی و اختلاط ماگمایی است . بافت و ساخت متنوع در کرومیتها نیز بیانگر مراحل تبلور کرومیت در آشیانه ماگمایی است ، که بترتیب مراحل شامل: بافت مشبک ، افشان، بافت و ساخت نودولار، ساخت نواری، ساخت چینه سان با ناپیوستگی مشخص و در نهایت بافت و ساخت توده ای متراکم است . شواهد ژئوشیمیایی بیانگر این حقیقت است که تیپ معادن آلپی است و سنگ میزبان کرومیت جز سری بونینیتی بوده، از طرفی گابروی ها دولریتی مجاور کرومیتها متعلق به تیپ morb می باشد. براساس شواهد فوق ژنزکرومیت معادن خواجه جمالی به بهترین نحو با پدیده های ذوب و تبلوربخشی و اختلاط ماگمایی توضیح داده می شود. عناصر کمیابی همچون co، v، zn، ir، as، hg، w، mo بجز ni با cr همبستگی مثبتی نشان می دهند. تمرکز بالای ipge در کرومیتهای منطقه حاکی از بالا بودن فشار جزئی اکسیژن (fo2) در زمان سردشدگی تدریجی یا تبلوربخشی و اختلاط ماگمای بونینیتی با جز سیلیس دار، همانند گابروی دولریتی است . از نظر عناصر نادر خاکی، کرومیت و سنگ میزبان بیشتر واجد بخش سنگین (hree) هستند و از طرفی غنی شدگی بالایی از ce و nd (lree) دیده می شود که می تواند حاصل عملکرد محلولهای گرمابی باشد. الگوی v شکل نمودار عنکبوتی این عناصر نیز بیانگر فرایند ذوب بخشی و اختلاط ماگمایی است .