نام پژوهشگر: اشرف قلی¬زاده
مرتضی کامرانی بهرام باغبان کهنه روز
سیب زمینی یکی از محصولات مهم در دنیا است که از نظر میزان تولید در رده چهارم قرار گرفته است. در دمای پایین در انبار نشاسته تجزیه شده و به قندهای ساده گلوکز، فروکتوز و ساکاروز تبدیل می شود این قندها باعث کاهش کیفیت محصول می شوند. برای کاهش تجمع قندها از تکنولوژی rnai جهت خاموش سازی ژن های استارچ فسفوریلاز l و استارچ اسوشییتد r1 دخیل در تجزیه نشاسته در دمای پایین استفاده شد. ابتدا قطعاتی از این ژن ها با استفاده pcr جداسازی شدند. بعد از توالی یابی و تایید توالی قطعات مورد نظر، ساخت سازه rnai با این دو قطعه انجام شد. دو نوع سازه rnai، یکی rnai تک ژن برای ژن استارچ فسفوریلاز l (part-sphl-ir) و دیگری سازه rnai چند ژن برای ژن های استارچ فسفوریلاز l و استارچ اسوشییتد r1 (pbi-sphlsar1-ir) ساخته شد. سازه های rnai ساخته شده به داخل agrobacterium tumefaciens انتقال داده شد. برای تراریختی واریته ها از 60 جداکشت در هر آزمایش استفاده شد. کلا? از واریته های آگریا و مارفونا به ترتیب 21 و 33 شاخساره در محیط شاخه زایی تولید شد و از شاخساره های تولید شده به ترتیب 55/71 و 25/59 درصد در محیط حاوی کانامایسین ریشه دار شدند. برای گزینش لاین های تراریخت حاصل از سازه part-sphl-ir، آزمایشات pcr برای حضور ژن nptii و اینترون pdk صورت گرفت و تمامی لاین های ریشه دار شده برای هر دو مورد مثبت بوده و به ترتیب قطعاتی به طول 612 و 608 جفت باز تکثیر شد. برای گزینش لاین های تراریخت حاصل از سازه pbi-sphlsar1-ir، آزمایشات pcr برای حضور ژن nptii و کاست rnai صورت گرفت. تمامی لاین های ریشه دار شده برای هر دو ژن nptii و کاست rnai مثبت بوده و در الکتروفورز به ترتیب باندهایی به طول786 و514 ایجاد شد. برای بررسی میزان بیان ژن-ها در سطح رونویسی از real time rt-pcr استفاده شد. میزان بیان ژن استارچ فسفوریلاز در لاین های تراریخت مورد بررسی 56/1 الی 54/7 درصد نسبت به گیاه شاهد بود. میزان بیان ژن استارچ اسوشییتد r1 بین 58/9 الی 46/16 درصد بود. آنالیز قندهای احیاءکننده و کل در ریزغده های نگهداری شده در 4 درجه سانتی گراد نشان داد در لاین های تراریخت حاصل از سازه part-sphl-ir کاهش در تجمع قندهای کل تا 38 درصد و کاهش در قندهای احیاءکننده تا 39 درصد اتفاق افتاده است. در لاین های تراریخت حاصل از pbi-sphlsr1-ir به ترتیب 58 و 60 درصد کاهش در تجمع قندهای کل و احیاءکننده رخ داده است. بررسی فسفریلاسیون در لاین های تراریخت حاصل از pbi-sphlsar1-ir نشان داد میزان فسفات متصل به نشاسته تا 67/51 درصد نسبت به گیاه شاهد کاهش یافته است. درحالیکه بررسی محتوای نشاسته در ریزغده های این لاین ها نشان داد که میزان نشاسته تا 97/7 درصد نسبت به ریزغده های گیاه شاهد افزایش می یابد