واژگان کلیدی:شیعه،سلجوقیان،قم،ری،قرن پنجم،قرن ششم. قرن پنجم وششم هجری،دوره خاصی در مسیر رشد وبالندگی تفکر شیعه اثنا عشری بود.در این دوره ،شیعیان بعد از سقوط حکومت شیعی آل بویه که خدمات شایانی را به این جریان فکری ارائه کرده بود ،با حکومت سنی سلجوقیان مواجه شد که با بسیاری از آموزه های جریان شیعی در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی به مبارزه پرداخت.در این تحقیق به دنبال این مطلب هستیم که جریان شیعی در این دوره دارای چه موقعیتی بوده است و برای مقابله با این موقعیت جدید از چه راهکارهایی استفاده نموده است و نتیجه این راهکارها در موقعیت شیعیان چه تاثیری داشته است.برای دستیابی به این امر ، به بررسی منابعی پرداخته شده است که به وقایع و رویداد های ان روزگاران پرداخته اند.با بررسی این منابع ،مشخص شد که شیعیان بعد از گذراندن یک دوره کوتاه که با برخی فشارها از ناحیه دستگاه حاکم همراه بود، توانستند دوباره موقعیت سیاسی و اجتماعی خود را احیاء نمایند.

ابن حبیب، از مورخان و نسب شناسان قرن 3ه. است. از مهمترین تألیفات ابن حبیب می توان به کتاب المحبر اشاره کرد. دو ویژگی مهم کتاب المحبر را چنین می توان ذکر کرد: قرار گرفتن آن در زمره منابع اولیه تاریخی و ارائه مطالبی که در کتب دیگر کمتر به آن اشاره شده است، بدین علت ترجمه این کتاب ضروری به نظر رسید. به دلیل حجم بالای کتاب و کمبود وقت، ترجمه 235 صفحه کتاب برگزیده شد. در این بخش از کتاب، ابن حبیب موضوعات متنوعی را بررسی کرده که دوران جاهلیت و دوران اسلامی را دربرمی گیرد. المحبر با ذکر فاصله زمانی میان انبیا و مدت عمر پیامبران آغاز شده، پس از آن به تولد پیامبر اسلام(ص) اشاره شده، سپس به ذکر خلفایی که حج را به جا آوردند، می پردازد. پس از آن دوباره مباحثی پیرامون پیامبر(ص) را بازگو می کند، از جمله جدات آن حضرت(ص)، شبیهان به ایشان، دختران و دامادهای آن حضرت(ص) و سپس از پیمان های برادری و فرستادگان آن حضرت(ص) نزد پادشاهان سخن گفته. پس از آن وارد مباحث ازدواج، غزوات و سرایای آن حضرت(ص) شده. دوباره به مباحث دوران جاهلیت باز می گردد و تقسیم بندی های متعدد قبایل عرب و پیمان های قبل از اسلام و روسای جنگ فجار و فتاکان اسلام و جاهلیت را بیان می دارد. این قسمت با موضوع فصیحان مسلمان پایان می یابد. به طور کلی ابن حبیب با وجود دقت نظری که در ذکر تاریخ وقایع داشته تا آنجا که روز وقایع را محاسبه نموده، اما در لابلای متن، ترتیب زمانی وقایع را رعایت نکرده و پاره ای از موضوعات قبل از بعثت پیامبر(ص) را مسکوت گذاشته است. در ترجمه این متن اساس کار بر حفظ امانت بوده و تا آنجا که امکان داشته عین عبارت ترجمه شده و در پاره ای موارد ترجمه به صورت مفهومی بیان شده است. پس از ترجمه این قسمت از کتاب، در مورد برخی از مطالب، که بعضا دچار نوعی کلی گویی یا ابهام بوده و یا با منابع تاریخی دیگر اختلاف داشته، تحقیقات مختصری براساس کتب اولیه تاریخی هم چون: واقدی، ابن هشام، ابن سعد و یعقوبی، مسعودی و... انجام شده و در مواردی که نظر شیعه و اهل تسنن متفاوت بوده، برای روشن شدن مطلب به کتب عالمان شیعی هم چون: شیخ مفید، طبرسی و رازی نیز مراجعه شده است. واژگان کلیدی: ابن حبیب- المحبر- جاهلیت- اسلام

مصر در زمان الحاکم بامرالله خلیفه اسماعیلی، وضعیت سیاسی و اجتماعی نابسامانی را تجربه کرد. دراین دوره الحاکم با صدور سلسله بی پایانی از احکام و فرمان های شگفت انگیز، اوضاع آشفته ای برای همه مردم بوجود آورد. این مسئله باعث ایجاد کانون های شورش علیه خلیفه در خارج و داخل مرزهای قلمرو فاطمی گردید و تا حدودی پایه های ارکان حکومتش را لرزاند. اما علی رغم ناپایداری اوضاع سیاسی و اجتماعی، دوره الحاکم یکی از ادوار درخشان مصر در زمینه فرهنگ و تمدن اسلامی است. وی به دلیل علاقه به رونق مذهب اسماعیلیه، با ایجاد مرکز علمی دارالحکمه وکتابخانه بزرگ دارالعلم زمینه شکوفایی فرهنگی و علمی مصر را فراهم کرد. با این وجود، اقدامات متناقض مذهبی الحاکم در اواخر عمر هاله ای از تقدس و معنویت به وی بخشید و پیروان غالی این خلیفه برای وی ادعای الوهیت کردند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به سوالاتی چون تاثیر اقدامات الحاکم بر اوضاع سیاسی و فرهنگی و مذهبی مصر چه بوده است، می باشد. اقدامات سیاسی و مذهبی الحاکم باعث ایجاد بحران در مصر گردید. اقدامات وی در جهت رفع این مشکلات و بحران های سیاسی، باعث شد وی عده ای از دعات اسماعیلی را به مصر دعوت کند و این امر منجر به رونق امور فرهنگی و توجه بیشینه به نهادهای آموزشی و مدارس شد. همچنین رفتارهای متناقض مذهبی او منجر به تغییرات مذهبی در فاطمیان و پدید آمدن فرقه دروزیه شد. این پژوهش که با روش مطالعه کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی صورت پذیرفته است به مطالعه جنبه های مهم سیاسی و فرهنگی و اجتماعی مصر تحت تاثیر اقدامات الحاکم بامرالله، می پردازد. واژگان کلیدی: مصر، الحاکم بامرالله فاطمی، اوضاع سیاسی، اوضاع فرهنگی، تغییرمذهب فاطمیان.

چکیده در میان خلفای فاطمی مصر,طولانی ترین دوره خلافت از آن المستنصر بالله فاطمی(427-487ه.ق)هشتمین خلیفه و هیجدهمین امام فاطمی به مدت شصت سال و چهار ماه بود. دوران طولانی حکومت المستنصربالله فاطمی(427-487ه.ق) به دلیل کمی سن,دخالت زنان دربار,دست به دست شدن قدرت توسط وزرای قلم و سیف و درگیریهای داخلی و خارجی ,دستخوش تحولات زیادی شد. دوران خلافت المستنصر بالله فاطمی(427-487ه.ق) به دو دوره متفاوت قابل تقسیم است.در دوره اول که از آغاز خلافت المستنصر تا سال 452هـ.ق ادامه یافت،مصر از آرامش نسبی برخوردار بود. اما از دوره دوم, مصر به صحنه نزاع میان ترکان و سودانیان تبدیل شد و به مدت مدیدی به درگیریهای خونین میان عناصر قدرت انجامید و در پی آن آرامش و امنیت از جامعه رخت بربست. تمامی این عوامل موجب شد تا خلیفه به طور کلی اختیارات خویش را از دست بدهد. به دنبال اغتشاشات، و با دعوت المستنصر بالله فاطمی(427-487ه.ق) از بدرالجمالی برای برقراری آرامش, عصر وزرای نظامی از سال 466ه.ق آغاز شد. این وزراء که با ورودشان امنیت را به مصر بازگرداندند, از همان آغاز نیز برتمامی اختیارات خلیفه مسلط شدند واین تسلط تا پایان خلافت فاطمیان ادامه یافت و در نهایت به سقوط این دولت منجر شد. در این پایان نامه تلاش شده است به روش توصیفی-تحلیلی, با استفاده از منابع تاریخی به بررسی تأثیر عوامل نظامی در وضعیت سیاسی مصر در عصر المستنصر بالله فاطمی(429-487ه.ق)پرداخته شود و نتیجه این تأثیر نیز مورد بررسی قرار گیرد. کلید واژگان: عوامل نظامی،تحول سیاسی، وزرای نظامی،فاطمیان، المستنصر بالله فاطمی,مصر

مشروعیت در مفهوم عام ، نزدیک ترین مبانی ِحکومت در بحث از فلسفه سیاست است . به عبارتی آن چه در فلسفه سیاسی ، متکفل توضیح و توجیه بالاترین نوع از نابرابری اجتماعی است « مشروعیت حکومت » نام گرفته است . پژوهش حاضر مشروعیت نظام سیاسی در اسلام را با رویکردی تاریخی در سال های نخستین بعثت و در جریان خلافت اولیه متمرکز بر سیره امیر مومنان علی? مورد مطالعه قرار می دهد . نگارنده « تحول در مبانی حکومت و ارزش های نظام سیاسی » را با تفسیری تدبری در قران مبتنی بر جریان وحی به تصویر می کشد و از رهگذر آن ؛ پیشینه تاریخی « حکومت و مشروعیت » را به سال های نخستین بعثت رسانده ، بازتابی تازه از سیر تحولات سیاسی تاریخ اسلام به دست می دهد. در ادامه خلافت اسلامی را به بوته نقد و بررسی در آورده ، مشروعیت خلفای ثلاث را نه تنها به ابطال تئوری استخلاف ؛ که به محک ارزش های پذیرفته شده منتسب به حاکم مسلمان مورد تردید قرار می دهد ، در نهایت از سیاست علی? در بحران های داخلی خلافت اسلامی نمونه ای شاهد بر اخلاق سیاسی مورد استناد قرار می دهد : آری « هدف وسیله را توجیه نمی کند. »

خلافت عثمانی بخاطر کارکردهای منفی خود دچار رکود گشت و مسأله اختلاف اقلیتها در عثمانی که از دید منفی مسلمین نسبت به اهل ذمه ناشی می شد و همچنین مسأله تحجرگرائی و مخالفت با علوم عقلی و تجربی که از نوعی تعصب و بدعت خواندن نوآوری ها ناشی می شد موجب رکود و افول خلافت گردید . در این میان تعامل نادرست عثمانیان در مقابل استعمار غرب که تمام تلاش خود را برای از بین بردن آن به کار بسته بود موجب تسریع روند انحلال خلافت گردید و در نتیجه خلافت عثمانی در اثر کارکردهای منفی و عملکرد نامناسب نتوانست خود را از فروپاشی نجات دهد. در مقابل نظریه ولایت فقیه در شیعه در قالب مکتب اجتهادی با کارکردهائی از قبیل برداشت صحیح از جایگاه دین عقل در سیاست توانست سیاستی پویا و منطبق بر دین در پیش گیرد که اضافه بر ایجاد وحدت بین مردم توانست مردم را با محوریت دین وارد صحنه سیاست نماید و ایده خود را در دل توده های مردم جای دهد. و در نهایت توانست با استبداد داخلی و استعمار خارجی مبارزه نموده و حاکمیتی اسلامی بر اساس تعالیم دینی شکل دهد و مسیر جدیدی پیش روی مسلمانان جهان قرار دهد. بحث حاضر در این عصر که اسلام دوباره به عرصه سیاسی باز گشته ، و بیداری اسلامی ملتهای مسلمان را به خود آورده است؛ بیش از پیش اهمیت یافته است.

فتوحات اسلامی در اندلس از سال 92ه/713 م با ورود دو سردار نامی اموی طارق بن زیاد و موسی بن نصیر آغاز شد. تحرکات نظامی مسلمانان در اندلس توام با مهاجرت و اسکان جماعت عظیمی از قبایل عرب و بربر بود، حضور فعال و پر شتاب این قبایل در سرزمین ناآشنای اندلس همواره با آرامش توأم نبود؛ در گزارش ضد و نقیض منابع و اطلاعات آشفته مطالعات، از حضور قبایل یمنی و مضری و شامی که به عربان مشهورند در کنار بربرها و قبایل و دستجات بومی تحولات پرشماری را در اندلس اطلاعاتی را ارائه می دهند. آنچه مقرر است در این پژوهش بدان پرداخته شود، ارائه تصویری روشن از مناسبات قبایل عرب در اندلس و تأثیر حضور این قبایل عرب بر تحولات سیاسی این سرزمین است. وجود منازعات قبیله ای و رقابت های فعال سیاسی- اجتماعی واگرایی و همگرایی قبیله ای متأثر از شرایط سیاسی حاکم بر جامعه اندلس دامنه تحقیق پیش روست. عمده ی این اطلاعات بر شناسایی، گزینش و غربالگری منابع و دسته بندی اطلاعات خواهد بود که بر مبنای روش تحقیق تاریخی یعنی رویکرد توصیفی- تحلیلی تاریخی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و به سوالات پژوهش تاریخ پاسخ خواهد داده شد و فرضیات مورد نظر آزمون خواهند شد. کلید واژه: اندلس، فتوحات اسلامی، قبایل عرب

موضوع فلسف? تاریخ ازمباحثی است که بانگاه به تاریخ وتمدن اسلامی مسلمانان دراین نوع ازفلسفه هم مثل سایرعلوم پیش گام بوده اند و ابن خلدون اولین کسی است که دراین زمینه به ارائه مطالبی ارزشمند درکتاب ارزشمد خود ( مقدمه ) پرداخته است. به نظرمی رسد قبل از وارد شدن به مباحث کتاب نیازمند به داشتن ودانستن مقدماتی هستیم که جایگاه بحث روشن ترشود و آنها عبارتنداز: *تعریف تاریخ. *انواع تاریخ. *تعریف فلسفه. *فلسف? تاریخ که علماء تعاریف مختلفی ازآن بیان کرده اند و خود از تقسیمات فلسفه است و بر دو قسم است؛ فلسف? نظری یا جوهری تاریخ و فلسف? تحلیلی یا انتقادی تاریخ. مولف درمقدم? کتاب به بیان اجمالی نیازمندی به تاریخ و مطالب دیگر می پردازد و در فصل اول به بیان و نقد تفاسیر مهم غیر الهی از فلسف? تاریخ می پردازد که عبارتند از: الف: تفسیرایدآلیسم هگل. نقد: ب:تفسیرمادی مارکس وانگلس. نقد: ج: تفسیرپیشرفته ومتمدن توینبی. نقد: ودرفصل دوم به واقع? تاریخی پرداخته است وآن را به چهاربخش تقسیم کرده است وفصول بعدی کتاب هم جزء ازمحدود? پایان نام? بنده خارج می باشد. کلید واژه ها: فلسف? تاریخ، هگل، مارکس، انگلس، توینبی، نقد، واقع? تاریخی، آزادی، زمان قضا وقدر.

چکیده: در دوران حکومت بنی امیه شیعیان در وضعیت نابسامانی به سر می بردند و ائمه معصومین نیز در این دوره تحت مراقبت ویژه امویان بوده و در سختی زندگی می-کردند. اما با این حساب موضع گیری امامان(ع) در برابر خلفای اموی مهم می باشد که باعث ایجاد حوادث متعددی در طول تاریخ گشته است. برای تبیین مواضع ائمه(ع) در مقابل امویان لازم است اجمالا مطالبی در باب خلافت امویان و همین طور مواضع مردم نسبت به مسائل سیاسی ذکر گردد تا فضای آن روزگار مشخص گردد? با وجود همه اختناق ها و ظلم و ستم هایی که در عصر امویان بر شیعیان وارد شد، گسترش تشیع متوقف نشد، زیرا مظلومیت خاندان پیامبر(ص)، موجب تمایل قلوب مردم به سوی آنان می شد و همواره افراد جدیدی به سلک شیعیان در می آمدند. این مطلب در اواخر دولت اموی کاملاً مشهود است. هدف این پایان نامه بررسی اوضاع شیعیان در عصر امویان می باشد و روش کار بصورت تحلیل- توصیفی می باشد. کلید واژگان: امویان، اوضاع شیعیان، قیام های شیعی

هر چند از دیرباز بحث مرتدّ در جامعه اسلامی مطرح بوده و فقهاء مطالب زیادی در این باره فرموده اند اما همچنان ابهاماتی وجود دارد. و نگارنده بر این باور است که تمام کسانی که در قالب مرتدّ در زمان پیامبر(صلی الله علیه وآله) و خلفای اولیه به وجود آمدند، محارباتی بوده اند که احیاناً عنوان ارتداد هم به آنها صدق می کرده است، بنابراین سرکوب آنها نه جریمه ارتداد بوده بلکه به عنوان جریمه محاربه بوده است که در تمامی ملل با مخالفان حکومتی جز این عمل نمی شده است. و از جمله موضوعات و پرسش هایی که در رابطه با ارتداد و حکمی که (حکم اعدام) برای آن بیان شده، عبارت است از اینکه، آیا مجازات مرتدّ، منافات با آزادی عقیده در اسلام ندارد؟ در این تحقیق به این پرسش نیز پاسخ داده شده است که اگر ارتداد او روی شبهه علمی نیست، بلکه روی شهوت عملی است، در صورتی که ارتداد او فطری باشد نه ملی، حدّ معهود دارد و معنای آزادی به اصل عدالت تحدید می شود و تنها مرجع تعیین حدود، عدالت خدای عادل است که ربوبیّت مطلق آن، قائم به قسط، مشهود عارفان، معقول حکیمان و منقول فقیهان و محدثان است. ترجمه این کتاب (الردّه) نیز به خاطر کهن بودن آن و این که یکی از منابع تاریخ اسلام بوده، انتخاب شده است و همچنین نویسنده کتاب (محمد ابن عمر واقدی) به اعتراف اکثر مورّخین از دانشمندترین افراد در تاریخ اسلام است هر چند که از دوران جاهلیت چیزی نمی دانسته است.

اسماعیلیان نخستین پس از مرگ اسماعیل بن جعفر، نص امامت را بر فرزندش محمد نهادند و از امامیه جدا شدند؛این جماعت پس از چند قرن موفق شدند؛خلافتی شیعی را در سال 297ه از مغرب به بار نشاندند و در سال 358ه فاتحانه مصر را تصرف کرده و دامنه نفوذ دولت شیعی اسماعیلی مذهب را تا مغرب،یمن،شام،ایران،عراق و حتی هند بگسترانند، رسمی شدن کیش اسماعیلیه نخستین، نتیجه عزیمت فرهنگی فاطمیان به مصر بود. در طی تاریخ فرهنگی دولت فاطمیان، مجموعه ای از آیین ها و مراسم مذهبی شکل گرفت که بی تاثیر از مذهب تشیع نبوده است؛انان نیز مانند هر دولت شیعی مذهب رسوم و آیینی را در دوره های زمانی خاص برگزار می کردند که پاره ایی از آن ها در ردیف آیین های دینی قرار می گیرد وپاره ایی دیگر از این مراسم مربوط به فرهنگ و تمدن مصریان بود. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و برآن است تا با بررسی روند تصرف مصر توسط فاطمیان،سیاست های مذهبی خلفایش و معرفی مراسم و آیین های مذهبی و بومی، به تأثیر مذهب اسماعیلیه بر این مراسم و آیین ها بپردازد. واژگان کلیدی: اسماعیلیه- فاطمیان- آیین- سیاست مذهبی

این پایان نامه با عنوان ترجمه کتاب التفسیر الاسلامی للتاریخ، از دو بخش مقدمه مترجم و ترجمه کتاب التفسیر الاسلامی (الفصل الثالث و الفصل الرابع) تشکیل شده است. هدف این پژوهش، بررسی دیدگاه اسلامی درباره تفسیر تاریخ یا فلسفه تاریخ، با تکیه بر قرآن کریم است. فلسفه تاریخ دانشی است که از علل و عوامل حوادث تاریخ بحث می کند و به دنبال کشف قوانین حاکم بر تاریخ و جامعه است. از دیدگاه قرآن، سنت های تاریخ در واقع همان قوانین حاکم بر تاریخ هستند. قرآن کریم قصه ها و داستانهای تاریخی را با هدف عبرت و پند آموزی آیندگان بیان می کند، و در عین حال هر گونه اسطوره و افسانه سرایی که باعث غفلت ودور شدن از حق شود، را سخنی لهو وبیهوده می داند، و با آن مخالفت می کند. دکتر عماد الدین خلیل از جمله اندیشمندان مسلمانی است که به مسئله تفسیر تاریخ از دیدگاه اسلام پرداخته است. وی کتاب حاضر با نام «التفسیر الاسلامی للتاریخ» را با نگاهی به فلسفه تاریخ از دیدگاه اسلام، وبا استناد به قرآن کریم، به رشته تحریر درآورده است. مهم ترین عناوینی که می توان از متن کتاب حاضر، به عنوان شاخص های دیدگاه اسلامی در تفسیر تاریخ استخراج کرد، عبارتند از: قانونمندی تاریخ، عبادت هدف فعالیتهای انسان، جهاد، مداوله: استبدال،اراده و اختیار انسان و... واژه های کلیدی: فلسفه تاریخ، سنتهای تاریخ، قانونمندی، محرک تاریخ، ایده آلیسم، ماتریالیسم، تمدن، سقوط دولت ها.

روزگار صفویه شرایط و موقعیت جدید برای عرصه های مختلف جامعه ایرانی از جمله تشکیلات دیوانسالاری و تشکیلات اداری به وجود آورد. مقام وزارت به عنوان مهم ترین مقام دستگاه دیوانی که پیشینه ای کهن در تاریخ دیوانسالاری ایرانی داشت در عهد صفویه متناسب با تحولات و بنیاد های حکومت صفوی پدیدار گردید. از قرار معلوم این مقام تحت تاثیر عواملی مختلف از جمله غلبه قدرت امرای نظامی، متشکل از روسای قبایل قزلباش بودند. میزان قدرت و اختیارات مقام وزارت در تشکیلات اداری و ساختار سیاسی و حکومت یکی از زمینه های مهم پژوهشی برای شناخت سرشت تحولات سیاسی در تاریخ روزگار صفویه محسوب می شود. چنین به نظر می رسد که با بررسی زندگی سیاسی و اداری وزیران عهد صفوی می توان به درک دقیق تری از تحولات اخیر در دوره های مختلف تاریخ صفویه دست یافت. این پژوهش درصدد است تا با تمرکز بر مقام وزارت در عهد صفویه و دوره های مختلف این سلسله و توجه به موضوع نحوه روی کار آمده آنها، حدود قدرت و اختیارات و نیز رابطه آنها به عنوان نماینده برجسته اهل قلم در مقابل و مواجه با امرای نظامی و روسای قبایل قزباش به شناخت دقیق تری از تاریخ دیوانی عهد صفوی دست یابد.

امام علی (ع) به علت شخصیت والا و تاثیر گذار در تاریخ اسلام و نیز توجه و تاکید ویژه پیامبر (ص) بر لزوم پیروی مسلمانان از علی (ع) بعد از رحلت ایشان (احادیث یوم الانذار، پیمان مؤاخاه و برادری، غدیر خم و....)؛ همواره مورد مودت و حمایت اصحاب خاص رسول اکرم (ص) بوده است. اصحابی که برخی از آنان در منابع تاریخی اهل سنت و شیعه به عنوان دوستان رسول اکرم (ص) از آنان نام برده شده است. از آنجایی که امام علی (ع) حدود سی سال بعد از رحلت رسول اکرم (ص) در رمضان المبارک سال چهلم هجری در محراب مسجد کوفه (بنا به فرموده پیامبر (ص) توسط اشقی الاخرین) به شهادت رسیده است و در طی این سی سال در جامعه اسلامی حضور داشته و نزدیک پنج سال هم حکومت کرده است، بدیهی است که دارای یاران و هواداران بسیاری بوده است. ما در این تحقیق برآنیم در مورد آن دسته از اصحاب امام علی (ع) بحث کنیم که دوران حیات پیامبر (ص) را درک کرده اند، و در دوره خلافت خلفای سه گانه در شمار بزرگان و تاثیر گذاران تاریخ اسلام بوده اند، و لیکن بنا به احادیثی که خود از پیامبر (ص) نقل می کردند، خلافت را حق مسلّم علی (ع) می دانستند، در نتیجه به پیروی از امام و مقتدای خویش با خلیفه انتخابی در سقیفه بنی ساعده قبل از بیعت امام علی (ع) بیعت نکردند. تعدادی از آن اصحاب سعی کردند با موعظه و نصیحت خلیفه اول، خلافت را به اهل بیت پیامبر (ص) و به امام علی (ع) برگردانند، این افراد به اصطلاح مورخین، شیعیان مذهبی و مخلص علی (ع) بودند. از طرفی دیگر عده ای، شیعیان سیاسی علی (ع) بودند و برای حفظ منافع خویش از او حمایت می کردند، ما در این رساله برخی از شیعیان سیاسی علی (ع) را نام می بریم؛ ولی به بحث و بررسی این افراد نخواهیم پرداخت. ما برآنیم اصحاب خاص امام علی (ع) و شیعیان مذهبی و مخلص او را معرفی کنیم و سوابق درخشان تاریخی آنان را در زمان حیات رسول خدا (ص) و عصر خلفای سه گانه ذکر کنیم، سپس به مواضع و واکنش های آنان در جریان های بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) و سقیفه بنی ساعده بپردازیم. همچنین به بررسی علل و میزان تعامل و همکاری آنان با خلفای سه گانه و شرکت آنان در فتوحات و امارات و علل این مشارکت ها و همچنین اعتراض ها و تقابلات آنان و علل این مخالفتها با خلفای سه گانه بپردازیم.

این تحقیق با عنوان آثار و نتایج حضور استعمارگران انگلیس و آمریکا در خلیج فارس با رویکرد اقتصادی و سیاسی درنیمه دوم قرن بیستم مورد بررسی قرارگرفت. تحقیق به روش تحلیلی و از نوع کیفی و با مطالعه کتابخانه ای انجام شد. نتایج تحقیق حاکی از این است که:1- علت هجوم قدرت های جهانی به خلیج فارس به عوامل انگیزشی چون: دستیابی آسان به نفت و گاز فراوان و ارزان خاورمیانه،درآمدهای نفتی، سرمایه گذاری در استخراج و تولید نفت ِ خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس، حفظ رژیم های وابسته که زمینه و بستر عرضه ی نفت ارزان مربوط است. 2- سابقه تاریخی هجوم به خلیج فارس اولین بار با تسلط اعراب بر سراسر سواحل خلیج فارس در دوران امویان و عباسیان شروع شد در اواخر قرن پانزدهم میلادی پرتغالی ها نخستین دولت های استعمارگر به شمار رفتند. سومین دوره حضور قدرت های استعماری به اوایل قرن هفدهم با حضور انگلیسی ها رقم خورد. از نیمه دوم قرن بیستم آمریکا حضور یافت. 3- علل اصلی و استمرار حضور استعمارگران در خلیج فارس به عواملی چند برمی گردد. از آنجمله می توان به ضعف ایران در ادوار مختلف تاریخی، ایجاد نفاق وتفرقه میان اقوام ،قبایل وملتها توسط بریتانیا و تاسیس گروه مذهبی وهابیت، رقابت کشورهای غربی بر سر خلیج فارس بود. 4- پیامدهای حضور استعمار در خلیج فارس عبارتند از : تاسیس کشورهای جدید، ایجاد تفرقه، حضور نظامی مستقیم آمریکا در منطقه با هدف دسترسی به نفت خلیج فارس و دسترسی به بازار و کنترل بازار منطقه ای خلیج فارس است.