کنگرفرنگی(cynara scolymus l.) یک گیاه دارویی مدیترانه ای است که به مناطق خشک و نیمه خشک با شوری بالا سازگاری نسبی دارد. کنگر فرنگی بدلیل داشتن ترکیبات پلی فنلی مثل کافئیک اسید، کلرجنیک اسید و آنتی اکسیدانتهای طبیعی، عمیقا مورد توجه صنایع دارو سازی است. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر شوری بر صفات مورفولوژیک و کمیت و کیفیت ترکیبات پلی فنلی برگ کنگرفرنگی انجام شد. آزمایش در دو فاز مزرعه و گلخانه بر روی دو رقم کنگرفرنگی (گرین گلوب و محلی) انجام شد. این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تیمار ( ec خاک و رقم) که رقم شامل رقم محلی و یک رقم اصلاح شده تحت عنوان گرین گلوب (ایتالیایی) و تعداد 3تکرار (دو گیاه برای هر تکرار) انجام شد. در آزمایش مزرعه ای، فاکتور شوری در 5 سطح (3/1، 5/3، 45/6، 5/20 و 29) دسی زیمنس و در آزمایش گلدانی در 5 سطح (5/1، 9/6، 5/11، 4/16 و 6/20) دسی زیمنس اعمال گردید. جهت اندازه گیری فنل کل و فلاونوئید از دستگاه اسپکتوفتومتر، فعالیت آنتی اکسیدانی از روش dpph و اسید کلروجنیک و اسید کافئیک از دستگاه hplc استفاده گردید. نتایج نشان داد که تیمار شوری بر تمام صفات عملکرد و اجزای عملکرد اندازه گیری شده اثر معنی دار داشت، علارغم اینکه تیمار رقم فقط بر طول برگ در آزمایش مزرعه ای تاثیر معنی دار داشت. بررسی تغییرات فنل کل و فلاونوئید برگ نشان داد که مقدار این ترکیبات تحت تاثیر سطوح شوری متوسط افزایش یافت و در سطوح بالاتر شوری کاهش یافت. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره برگ به موازات افزایش شوری افزایش یافت، به طوری که بالاترین میزان آن در شوری 29 و 6/20 دسی زیمنس به ترتیب در آزمایش مزرعه و گلخانه ثیت گردید. نتایج نشان داد که تجمع یون سدیم برگ در آزمایش گلدانی تا شوری 9/6 دسی زیمنس و در مزرعه ای تا 45/6 دسی زیمنس افزایش یافت و سپس با افزایش شوری به بیش ازاین مقدار کاهش یافت. میزان کلر برگ در شوری 5/3 (مزرعه) و 9/6 دسی زیمنس (گلخانه) بیشترین افزایش را نشان داد و پس از آن با افزایش شوری میزان آن کاهش یافت. غلظت یون های کلسیم و پتاسیم به موازات افزایش شوری کاهش یافت، به نحویکه کمترین میزان کلسیم و پتاسیم در شوری 6/20 و 29 دسی زیمنس به ترتیب در آزمایش گلخانه ومزرعه ای مشاهده شد. نتایج نشان داد که در آزمایش مزرعه ای اسید کلروجنیک با افزایش شوری تا 45/6 دسی زیمنس روند افزایشی داشت و سپس کاهش یافت. در آزمایش گلدانی بالاترین میزان اسید کلروجنیک در شوری 9/6 دسی زیمنس مشاهده شد و سپس کاهش یافت. اسید کافئیک برگ در آزمایش مزرعه ای و گلدانی با افزایش سطوح شوری، به ترتیب در45/6 و 5/11 دسی زیمنس بیشترین افزایش را نشان داد و با افزایش شوری کاهش یافت.

شکل های فسفر و پویایی آن در خاک می تواند تا حدود زیادی تحت تأثیر عملیات و مدیریت کشاورزی قرار گیرد. این مدیریت ها اغلب باعث ایجاد تغییرات فاحشی در پوشش گیاهی، تولید بیومس، مواد آلی خاک و چرخه عناصر غذایی در اکوسیستم می شود. قابلیت دسترسی فسفر برای گیاه به توزیع نسبی شکل های مختلف شیمیایی آن بستگی دارد. هدف از این تحقیق، بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر شکل ها و توزیع فسفر معدنی و آلی با استفاده از روش عصاره گیری دنباله ای بود. بدین منظور از چهار کاربری (جنگل، مرتع، باغ زیتون، زمین کشاورزی)، بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار نمونه برداری تصادفی صورت گرفت. نتایج نشان داد که مقدار فسفر کل، فسفر کل آلی و فسفر کل معدنی و نیز شکل های مختلف فسفر آلی و معدنی در اثر تغییر کاربری تغییرات معنی داری داشت. تغییر کاربری از جنگل به زمین کشاورزی موجب افزایش معنی دار فسفر معدنی در تمامی شکل ها (فسفر لبایل، فسفر نامحبوس، فسفر محبوس در اکسیدهای آهن و آلومینیوم، فسفات های کلسیم محلول و فسفات های کلسیم کم محلول) و کاهش معنی دار فسفر آلی در تمامی شکل ها (فسفر لبایل، فسفر نسبتا لبایل، فسفر آلی غیر لبایل و فسفر غیر لبایل بسیار مقاوم) شد. بیشترین تغییرات را فسفر معدنی لبایل از خود نشان داد، به گونه ای که میزان فسفر لبایل معدنی در اثر تغییر کاربری از 75/1 در اراضی جنگلی به 01/13 میلی گرم در کیلوگرم در اراضی زراعی تغییر یافت که نشانگر افزایش حدوداً 8 برابری نسبت به شاهد(کاربری جنگل) بود. در بین شکل های فسفر آلی، فسفر غیر لبایل بسیار مقاوم بیشترین مقدار تغییر را داشت به گونه ای که حدود 4 برابر و از 32/72 میلی گرم در اراضی جنگلی به 27/17 میلی گرم در کیلوگرم در اراضی زراعی کاهش یافت. همچنین در اثر تغییر کاربری اراضی از اراضی جنگلی به اراضی زراعی میزان فسفر موجود در توده زنده میکروبی حدود 8 برابر کاهش یافت. این نتایج بیانگر کاهش شکل های مقاوم و افزایش شکل-های لبایل در اثر تغییر کاربری بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که تغییر کاربری اراضی تأثیر قابل توجهی بر مقدار ذخایر فسفر خاک دارد. با کاهش ذخایر نسبتا مقاوم و مقاوم فسفر در خاک توانایی خاک در عرضه فسفر قابل دسترس کاهش یافته و از قدرت باروری و حاصلخیزی خاک در دراز مدت کاسته می شود. واژه‎های کلیدی: تغییر کاربری، جزءبندی فسفر، عصاره گیری دنباله ای، فسفر معدنی و آلی.