چکیده منطقه مطالعاتی در شمال شرق نیشابور در استان خراسان رضوی و در شمال غرب معدن طلای ارغش واقع شده است. سنگ های منطقه از واحدهای عمیق تا نیمه عمیق با ترکیب اسیدی_ حدواسط تشکیل شده اند و شامل گرانودیوریت، دیوریت و گرانیت هستند. این توده ها شدیداً دگرسان شده اند. زون های آلتراسیون شامل: زون پروپلیتیک، سرسیتیک، سیلیسی و آرژیلیک است. کانی سازی در منطقه ی مطالعاتی به دو شکل اولیه و ثانویه دیده می شود. کانی سازی اولیه خود به دو بخش تقسیم می شود، کانی سازی پراکنده در توده های نفوذی (سین ژنتیک) و کانی سازی رگه ای در زون های گسله (اپی ژنتیک). کانی سازی پراکنده در منطقه شامل پیریت بوده و در متن توده های گرانیتی و دیوریتی منطقه مشاهده می شود. کانی سازی رگه ای شامل پیریت، کالکوپیریت، کوارتز و کلسیت که در ارتباط با زون های گسله ی منطقه با روندهای شمال شرق_ جنوب غرب، شمال غرب_ جنوب شرق و شرقی _غربی بوده، و شیب حدود 60 درجه است مشاهده شده اند. کانی های ثانویه نیز در منطقه مطالعاتی شامل ، مالاکیت، آزوریت، هماتیت ، گوتیت و کوولیت هستند. مطالعات ژئوشیمیایی درمنطقه آنومالی عناصر مس، سرب، روی را در هاله های ژئوشیمی اولیه و ثانویه نشان می دهد. بیشترین مقدار مس در رسوبات آبراهه ای 8/124، روی 6/85 و سرب 6/38 گرم در تن می باشد و در نمونه های خرده سنگی بیشترین مقدار مس 2200، روی 336 و سرب 3/589 گرم در تن می باشد. این آنومالی ها در ارتباط با توده های عمیق و نیمه عمیق با ترکیب اسیدی- حدواسط بوده و منطبق با زون های آلتراسیونی سیلیسی و سرسیتیک- پروپلیتیک هستند. حضور توده های عمیق، نیمه عمیق و ولکانیکی با ترکیب اسیدی_حد واسط شامل گرانیت تا دیوریت، آندزیت، تراکی آندزیت... درکل منطقه ارغش،گسترش خوب آلتراسیون در منطقه ارغس شامل زون های آرژیلیک، سرسیت- کوارتز و پیریت، زون کربنات، زون پروپلیتیک و زون سیلیسی، حضور کانی سازی افشان به صورت سطحی و زیر سطحی در کل منطقه ارغش و وجود کانی سازی تیپ رگه ای au, sb در منطقه ارغش و زون های گسله منطقه مطالعاتی، حضور هاله های ژئوشیمیایی اولیه و ثانویه برای عناصر cu, pb, zn در منطقه مطالعاتی و مناطق مجاور، می تواند پیشنهاد کننده ی احتمال حضور کانسارهای تیپ رگه ای مرتبط با مس پورفیری در منطقه مطالعاتی باشد.

گستره مورد بررسی در شمال خاوری ایران و در قلمرو ایالت ساختاری البرز قرار گرفته است. این گستره در محل پهنه گذری مشکان و در منتهی الیه جنوب باختری زون بینالود قرار داشته و عمده تغییرات آن نیز متأثر از فعالیت گسل های مرز شرقی این پهنه می باشد. زمین شناسی منطقه شامل سنگ های آتشفشانی تراکی آندزیتی به سن ائوسن است. نتایج بدست آمده از پردازش و فیلترینگ تصاویر ماهواره ای استر و لندست7 گویای قرار گیری گستره معدنی فیروزه نیشابور در یک زون تغییر شکل کششی است. در این سیستم گسل های دارای روند n145-155 به عنوان پهنه های اصلی جابجایی( pdz) در منطقه در نظر گرفته می شوند. فعالیت این سبب شکل گیری یک سیستم کششی در فضای داخلی پله می گردد. در داخل سیستم مذکور انواع برش های همسو و ناهمسو با پهنه اصلی جابجایی، با روند و سوی حرکت متفاوت شکل می گیرند به گونه ای که تقریبا منطبق بر هندسه سیستم های ریدل شکل گرفته اند. اکثر این گسل ها شیبی قائم و یا نزدیک به قائم دارند و ساز و کار آنها عبارتند از گسل های راستگرد با مولفه معکوس، چپگرد با مولفه نرمالی و نرمال. عمده ساختارهای منطقه متأثر از فعالیت این گسل هاست. آنالیزهای کینماتیک در گستره مطالعاتی بر جهت گیری محور تنش کمینه افقی و با راستای شمال باختری-جنوب خاوری دلالت دارد. رژیم تکتونیکی کششی علاوه بر تغییر شکل شکننده سنگ ها سبب ایجاد فضای مناسب برای کانی سازی می گردد. گسل ها و شکستگی ها مهترین کنترل کننده جریان سیال در محیط های معدنی به شمار می روند. بازشدگی شکستگی ها به سبب تغییر شکل منجر به بالارفتن جریان سیال شده، که خود توسعه گسترده رگه ها را در ناحیه رقم می زند. در محدوده معدن وجود زون های آلتراسیون و کانی سازی گسترده و مرتبط با زون های گسستگی شاهد مناسبی برای بالا بودن جریان سیال در پهنه مورد بررسی و متمرکز شدن سیالات به شمار می آید.