چکیده: موضوع این تحقیق بررسی رقص های کلاسیک هندی از منظر دینی و نمادین می باشد. کشف ریشه های دینی این رقص ها، که تعدادشان 7 عدد است؛ مطالعه شباهت ها و تفاوت ها؛ توصیف اجزاء هنری اعم از ادبیات، موسیقی، لباس و...؛ و کشف معنای نمادین حرکات بدن؛ بررسی ویژگی ها و اصول رقص در متون کهن و مرجع، و یافتن ریشه های مشترک رقص های هفتگانه، از اهدافی است که این پژوهش به آن پرداخته است. لازم به ذکر است، تاکنون تحقیقی در این زمینه، در ایران انجام نشده است، از اینرو دامنه این پژوهش، مطالعات پژوهشگران غیر ایرانی درباره رقص های کلاسیک هندی است. در این راه سعی نگارنده بر آن بوده است تا از گردآوری های علمی، مشاهدات شخصی و مصاحبه با اساتید و رقاصان هندی، طی سفرهای تحقیقی به کشور هندوستان، بهره جوید. بنا بر این پژوهش، رقص های کلاسیک هندی، ریشه در دین داشته و همواره کاربردی نمادین داشته اند. این رقص ها علیرغم گوناگونی در ظاهر، دارای ریشه ای مشترک در رقص آسمانی، می باشند. حرکات بدن نیز که از مشترکات فنّی این رقص ها می باشند، مفهومی نمادین داشته، و سعی در القای معانی خاص دارند.

هنر ایرانی هدیه ی جاویدان ملت ایران به جامعه ی جهانی بوده است. از جمله آثاری که سهم بارزی در شناسایی فرهنگ ، تمدن و هنر ادوار کهن ایران زمین داشته است، آثار کنده کاری و مهرها است که تحقیق درباره ی آنها مجهولات بی شماری را مرتفع می سازد. عهد ساسانی یکی از درخشان ترین ادوار هنر و صنایع ایران است که به اوج پیشرفت خود رسید. در این عهد هنر منبت کاری و حکاکی توسعه بیشتری داشت. شمار زیادی از نقش مهرهای ساسانی، گونه هایی با مفاهیم اساطیری هستند که به معانی دینی، طالع یا برای دور کردن شر و بدی تعبیر می شوند. از آنجایی که نمادها و اسطوره ها برخاسته از نیازها و ویژگی های وجود بشر هستند در طول تاریخ دارای تحولات زیادی بوده اند. این تحولات را در بررسی طرح های حک شده بر روی مهرها می توان دریافت چون از هر نوع رسانه ی دیگر کامل ترند و موضوعات خود را از هنر قدیم شرق اقتباس کرده اند. در این پژوهش سعی بر آن است که با مطالعه ی چندین نمونه از مهرهای دوره ی ساسانی به روش کتابخانه ای و میدانی بازتاب نمادین اسطوره ها بر روی مهرهای این دوره مورد بررسی قرار گیرد. نتیجه ی بررسی و تحلیل این نمادهای حک شده بر روی مهرها حاکی از آن است که بیشتر این نمادها در ابتدا از ذهن ناخودآگاه مردمانی ساطع شده که به تدریج تبدیل به ذهن خودآگاه گردیده است، که در همه ی انسان های آن جوامع مفاهیم و معانی همسان داشته است. این مفاهیم اساطیری و نمادین تبدیل به جادو و طلسم هایی گشته که آنان را از شر دیوان حفظ و یا در پناه و یاری ایزدان به اهدافشان نزدیک می کرده است.

استان یزد با مردمانی هنردوست، از جمله استانهای کویری ایران به شمار می رود. این استان در طول دورانهای متوالی و در حیطه های مختلف هنری و خلق آثار ماندگار، در زمینه های نسّاجی دستی(شَعربافی)، معماری سنّتی، زیلوبافی، سفالگری و... نقشی کاملاً برجسته در هویّت هنر ایرانی داشته است. لذا قالی دستباف این منطقه، از این امر نباید مستثنی باشد و باید مورد توجّه و بررسی دقیق کارشناسان این حرفه قرار بگیرد. لذا بررسی و تدوین ادبیّات نوشتاری طرح، نقش و رنگ قالیهای دستباف یزد، آنچنان که باید و شاید مورد توجّه صاحبنظران و اهل قلم این هنر قرار نگرفته و چه بسا که با مطالب ارائه شده به صورت سلیقه ای برخورد نموده و به وضوح دارای نقصان و ناهمگونی تعاریف، در رابطه با طرح اصلی قالی ها، نقوش تشکیل دهنده و حتّی نام صحیح آن ها نیز می باشد.ازاینرودراین پایان نامه سعی شده است تاضمن بررسی زمان شروع قالیبافی وبررسی ویژگیهای فنّی بافت ورنگرزی دراستان؛به شناسایی وسیرتحوّل و تطوّر طرح،نقش ورنگ درطرحهایی پرداخته شودکه تاحدّامکان،قبلازورودطرحهای کرمان وکاشان در یزدرواج داشته واینک منسوخ شده اند. به این منظور،دراین پایاننامه سعی شده است تابراساس منابع کتابخانه ای وباتکیه برمشاهدات میدانی ومصاحباتی که دراینزمینه صورتگرفته است؛به گردآوری منابع تصویری معتبر،ازمهمترین طرحهای اصیل قالی دستباف یزد،پرداخته شودومورد تجزیه وتحلیل قرار بگیرند. سپسبادستهبندیاطّلاعاتجمعآوریشده،بهتحلیلطرحهاوارتباط آنها بانامشان وهمچنین به مطالعه تطبیقی نقوش ورنگهای اصلی این قالیها،بادیگرهنرهای موجوددریزد،ازنگاه نشانه شناسی وهمنشینی طرح،نقش ورنگ درکناریکدیگر،پرداخته شودودرنهایت،جمعبندی،تجزیه وتحلیل کیفی مطالب تهیه شده،ارائه گردد.

در مورد زندگی پیامبران کتب متعددی وجود دارد که بر اساس آن نگارگران آثار بسیاری خلق کرده اند،بالاخص حضرت رسول(ص)که در این تحقیق نیز نگاره هایی از زندگی ایشان انتخاب شده و با این عنوان مورد بررسی قرار گرفته است،(مطالعه تطبیقی نگاره های ولادت حضرت رسول اکرم(ص)از جامع التواریخ-سیرالنبی،شکستن بت های کعبه توسط حضرت علی(ع)از آثارالمظفر-روضه الصفا،و واقعه غدیر خم از کتب آثارالمظفر و آثارالباقیه)وابتدا بعد از پرداختن به کلیات تحقیق،در فصل دوم به بررسی بسترها و زمینه های پیدایش نگارگری اسلامی پرداخته می شود و به این دلیل که این نگاره ها متعلق به دوره اسلامی هستند ابتدا به شرح مختصری از هنر اسلامی پرداخته شده،و از بین شاخه های هنر اسلامی به نقاشی دیواری پرداخته شده و این هنر را در اسلام و ایران را مورد بررسی قرار داده و بعد از آن به نگارگری اسلامی پرداخته و نقاشی اسلامی را در دوره سلجوقی،حران در عراق،تاثیر مانی گری،تاثیر ایرانی،تاثیر آسیای میانه مورد بررسی قرار داده و بعد به موضوعات نگارگری اسلامی پرداخته شده و بعد از آن به بررسی هنر چهره نگاری در اسلام،حمایت فرمانروایان از نقاشی،نگارگری دینی در اسلام و تصویرگری شمائل پیامبر(ص)پرداخته شده است. در فصل سوم به معرفی کتب و دوره ای که در آن قرار گرفته اند پرداخته شده است و نگاره های هر کتاب نیز معرفی می شوند و در فصل چهارم به مطالعه تطبیقی بین نگاره ها پرداخته می شود،ابتدا هر نگاره بعد از اینکه تجزیه و تحلیل می شود،دو نگاره ای که دارای عنوانی مشابه هستند از نظرسازگاری درونی و بیرونی و بررسی شباهتها و تفاوتهای آنها و همینطور تاثیراتی که هنرمند از دوره ای که در آن زندگی می کرده،مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیقات انجام شده در این موضوع بیشتر به صورت کتابخانه ای و استخراجی بوده

بر اساس موضوع این پژوهش که بررسی آیین¬های نمایشی و نمایش¬های آیینی آذربایجان از منظری نمادین و آیینی می¬باشد، تاکنون تحقیقی در این زمینه و به این شکل در ایران انجام نشده است. در این راه و برای رسیدن به مقصد، سعی و تلاش نگارنده بر آن بوده است تا از گردآوری¬های علمی، مشاهدات شخصی و تجربیات عملی شخصی خود و اساتید زبان شناس فولکلوریک آذربایجان بهره جوید. در این راستا پس از بررسی و تجزیه و تحلیل آیین و نقش کلیدی و کاربردی آن در اجتماعات پیشین و امروز و نیز با طبقه¬بندی مراسم، جشنواره¬ها و انواع بسیار متنوع آیین¬های ملی ایرانیان، ریشه آیین¬های گوناگون را در آذربایجان مورد مطالعه و بحث قرار داده و عوامل تأثیرگذار بر فرهنگ فولکلوریک این منطقه مورد ارزیابی و پژوهش قرار گرفته است؛ این عوامل موثر شامل آیین و تأثیرات آن در اعیاد، جشن¬ها، سوگواری¬ها و به تبع آن تأثیر آئین در نمایش¬های آیینی به کار رفته در این مراسم می¬باشد. مطابق یافته¬های ارائه شده در این پژوهش، تمامی آیین¬های نمایشی و نمایش¬های آیینی در آذربایجان، ریشه در دین و باورهای عمیق مردم این منطقه داشته که در طی روزگاران سپری شده به صورت آیین و سنت از نسلی به نسل دیگر انتقال داده شده است. نگارنده در طی این مسیر و با توجه به معنای آیین، به گوناگونی آیین¬ها در اقصی نقاط کشور دست یافته که علیرغم این گوناگونی در ظاهر امر، نهایتاً رو به سوی یک هدف آیینی و مقدس داشته¬اند که همانا ریشه¬ای مشترک در انجام مراسم و مناسک برای بزرگداشتی خاص بوده است. حرکات اجرا شده در اینگونه مراسم نمایشی و آیینی نیز از مشترکات و الزامات اجتناب ناپذیر این مناسک است که حاوی پیامی نمادین بوده و سعی در القای معانی خاص دارند. در کل شناخت هویت ایرانی بدون توجه به تنوع¬های ذکر شده امری محال است، چراکه به عنوان مثال بدون شناخت فرهنگ مربوط به کُردها و یا ترک¬ها نمی¬توان تصویر درستی از هویتی ایرانی به دست آورد. غور و تحقیق در فرهنگ اقوام ایرانی، آیین¬های مربوط به آن¬ها و تاریخ ایشان مرزهای گسترده اما پراکنده ایرانی را آشکارتر خواهد کرد.

پایان نامه حاضر عکس های آلبوم های خانوادگی را در حوزه شخصی و عمومی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد. عکس های خانوادگی در نظر اول بی اهمیت و پیش پاافتاده به نظر می رسند. اما اغلب به عنوان شاهدی در عرصه ی علم و فرهنگ می تواند مورد استفاده قرار گیرد. برای بدست آوردن این گونه عکس ها پس از پرس وجو، با تعدادی از خانواده های قدیمی و اصیل از هر قشر اجتماعی، که دارای فرهنگ عکاسی، عکس بوده و به پژوهشگر اعتماد داشتند، ارتباط برقرار شد. عکس های گزینش شده به امانت گرفته و نسخه برداری شد. در همین میان مطالعات کتابخانه ای نیز در جهت درک عمیق تر از جامعه و ارزش های آن در هر دوره، ارتباط عکاسی و تاریخ اجتماعی، دیدگاه هنری عکس و چگونگی نقد و بررسی عکاسی مستند، انجام گرفت. این پژوهش مشتمل است بر تاریخچه ای مختصر از ورود عکاسی به ایران و سپس عمومی شدن آن تا درون خانه ها، که نهایتاً به چگونگی شکل گیری آلبوم و بایگانی ها اشاره می کند. به لحاظ ارزشی که عکس های خانوادگی در صحه گذاشتن بر پیشینه و هویت جوامع دارد، در اینجا چگونگی تشکیل طبقات اجتماعی و مقوله های هویت وفرهنگ در طبقه بررسی شده است. و از آنجا که در میان مطالعه عکس ها، می توان به رفتارها و مناسبات اجتماعی دوره تاریخی مورد نظر پی برد، این تحقیق عکاسی و تاریخ اجتماعی را در کنار یکدیگر مورد بررسی قرار داده است. سپس به جایگاه عکس در مقام هنر می پردازد و چگونگی خوانش عکس از منظر زیبایی شناسی مطرح می شود. در انتها نحوه ی دسته بندی عکس ها با نمودار آن در سه دوره تاریخیِ اواخر قاجار از 1250 ش، پهلوی اول و پهلوی دوم تا 1340ش ارائه می گردد. سپس بیش از پنجاه عکس برگزیده هم به لحاظ تاریخی و هم از منظر اجتماعی، مورد خوانش و بررسی قرار می گیرند. از انجام این تحقیق، این نتیجه حاصل شد که عکس های خانوادگی نه تنها در حوزه ی خاطرات شخصی که در جهت بازخوانی فضای زیبایی شناسی یک دوره ی تاریخی و با تأکید بر فرهنگ، مناسبات اجتماعی و باورهای خاص زندگی، ارزش بسیاری دارد و می تواند باز نمایاننده ی جامعه و معیار های ارزشی طبقات مختلف آن باشد.

برای آشنایی با برنامه¬ریزی نوین در موزه¬های معاصر لازم است تا به آنها همچون پدیده¬های اجتماعی بنگریم و تاریخچة اجتماعی موزه¬ها را دنبال نماییم، بر این اساس، با سه مقوله سنت، مدرنیسم و پست مدرنیسم، آشنا شده و تأثیرات آنها را در جوامع بررسی می¬کنیم، سپس تأثیرات فلسفة پست¬مدرنیسم در محیط زیست و باستان¬شناسی را می¬کاویم و به موزه¬ها می¬رسیم، و در پایان، پاره¬ای سیاست¬گذاری¬های جدید موزه¬ای را، در جهت دموکراتیزه کردن موزه¬ها و اعتلای نقش آموزشی آنها در جامعه پیشنهاد می¬کنیم. این تحقیق بر اساس تقسیم بندی ژیانی واتیمو از فلسفة پست¬مدرنیسم و اصول تعلیم و تربیت انتقادی هنری. ای. ژیرو و همچنین نظریات پیتر دیویس و گرین هیل است، که در تلفیقی موزه¬ای، برای رسیدن به نقش هر چه پررنگ¬تر موزه¬ها در امر آموزش اجتماع لحاظ می¬گردد.