نام پژوهشگر: محمدتقی انصاری پور

روح در قرآن و عهدین
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین 1389
  سیدجعفر آشتیانی   محمدعلی مهدوی راد

روح از موضوعات مهم و مشترک بین الادیان به شمار می رود. قرآن و عهدین به عنوان کتب مقدس سه دین بزرگ اسلام، یهودیت و مسیحیت، اصلی ترین راه برای شناخت مفهوم و حقیقت روح در این ادیان می باشند. شناخت مفاهیم قرآنی را با بررسی آن مفاهیم در اعتقادات اعراب جاهلی می توان کامل تر نمود. به این دلیل که آیات و مفاهیم قرآن در محیط اعراب جاهلی و با زبان آنها نازل شد. روح در اعتقادات اعراب جاهلی مرتبط با مفاهیمی چون روح بخشی به اشیاء و مکان ها، زیارت و قربانی برای بت ها، روح پنداری ملائکه و جن و پرستش جن به عنوان بخشی از ارواح، نفس انسان را پرنده ای جغد گونه پنداشتن پس از مرگ، رجعت و مسخ وجود انسان است. اما در قرآن وضع به گونه ای دیگر است و روح با مفاهیم زیر در ارتباط است. «تأیید حضرت عیسی(ع) بوسیله روح القدس، نفخ روح، تنزیل روح القدس، «ارسال روحنا» بر حضرت مریم(س)، همراهی ملائکه و روح در تنزیل و نزول قرآن و در قیام و عروج در روز قیامت، امین بودن روح، از عالم امر بودن روح، تأیید حزب الله بوسیله روح، روح بودن حضرت عیسی(ع)، وحی و القای روح». آرای متفاوتی در ارتباط با حقیقت و معنای روح و مفاهیم مرتبط با آن مطرح شده است، اما در این نوشتار تکیه بر نظر سید محمد حسین طباطبایی در المیزان است که «روح در قرآن، معنا و حقیقتی واحد دارد. معنای آن را می توان چیزی دانست که (مایه حیات) است و حقیقت واحد آن عبارت از یک موجود مستقل و دارای حیات و علم و قدرت است که غیر از ملائکه است و آن را می توان (روح مطلق) نامید.» این نظریه متکی بر برخی روایات اهل بیت (س) است. روح با حقیقتی واحد دارای مصادیق متعددی چون روح انسان ها، روح ملائکه، روح تایید کننده مومنان، روح تایید کننده پیامبران و موارد دیگر است. واژه روح در عهدین از واژه های پر کاربرد است که آن را از دو منظر معانی و کارکردها می توان بررسی نمود. معانی روح در کتاب مقدس عمدتاً با وجود انسان ارتباط دارند برخی از آنها عبارتند از: روح انسان، احساسات و انگیزه های انسانی، نبوت و رهبری فرهمندانه، پیوند انسان با خداوند. برخی معانی آن هم خارج از وجود انسان اند، مثل: باد و موجودات غیر مادی. کارکردهای روح در کتاب مقدس هم بیشتر هم درباره انسان مطرح اند که برخی از آنها عبارتنداز: آفرینش انسان و تداوم حیات او، نبوت، وحی، الهام، علم و حکمت بخشیدن به افراد، شفاء، تعمید و موارد دیگر. روح القدس نیز از مفاهیم حوزه روح شناسی در کتاب مقدس است که دارای اسم ها، صفات و کارکردهایی مخصوص است. مفاهیمی چون نجات، هدایت، زندگی ایمانداران و کلیسا، در کتاب مقدس با روح القدس در ارتباطند. عناصر وجود انسان مثل روح، نفس و جسم در کتاب مقدس بحث هایی پر دامنه دارند. عهد عتیق وجود انسان را با عنوان عبری نِفِش (معادل حیات و نفس) مطرح نموده اما دیدگاه های روشن و مفصلی در این باره ندارد. در تلمود، آیین قبّالا و فلسفه یهودی که ارتباطی تنگاتنگ با عهد عتیق دارند، دیدگاه ها در باره نفس انسان و آینده آن، پر دامنه، متفاوت و گاه متناقض اند. با این که در کتاب مقدس، عباراتی وجود دارد که نشان دهنده دو عنصری بودن وجود انسان مرکب از، روح و جسم هستند اما در کنار آن ها عباراتی را می توان یافت که انسان را موجودی مرکب از سه عنصر روح، نفس و جسم معرفی می کند. در مجموع می توان چنین برداشت نمود که نویسندگان اولیه مسیحی مثل پولس، وجود انسان را مرکب از سه عنصر روح، نفس و جسم می دانند. کلید واژه ها: روح – قرآن – عهدین.

اندیشه عصمت از دیدگاه ادیان توحیدی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1384
  امجد علی زیدی   رضا الهی منش

در این رساله سوال اصلی اینست که آیا اندیشه عصمت در بین پیروان ادیان توحیدی مورد قبول هست یا نه. این مجموعه مشتمل بر یک مقدمه چهار فصل و خاتمه می باشد. در مقدمه بحث های پیشگفتار اهمیت موضوع سابقه تاریخی اهداف روش تحقیق و موانع عنوان شده است. فصل اول راجع به کلیات مفاهیم می باشد که در آن واژه عصمت از جنبه لغوی و اصطلاحی مترادفات عصمت متضادهای آن بررسی شده و نیز بحث اکتسابی یا موهبتی بودن عصمت صورت گرفته که بحثی دامنه دار در میان متکلمین است. فصل دوم این فصل اختصاص دارد به عصمت در دین یهود در این فصل ضمن معرفی دین یهود نسبت های ناروایی که به ساحت مقدس انبیاء داده شده ذکر شده است و ذکر تاریخ پیامبران در این رساله به خاطر روشن ساختن مساله عصمت است چون در دین یهود و مسیحیت هیچ کتاب مستقلی راجع به مساله عصمت موجود نمی باشد و ما اندیشه عصمت را در لابلای نوشته های یهودیان مورد بررسی قرار دادیم. فصل سوم این فصل راجع به عصمت در مسیحیت است در این فصل نیز بعد از معرفی اجمالی مسیحیت بحث عصمت انبیاء گذشته عصمت حواریون و نویسندگان عهد جدید و عصمت حضرت مریم عیسی علیهم السلام و مصون بودن کتاب مقدس از خطاء و خطاناپذیری پاپ ها براساس اسناد شوراهای واتیکان یک و دو آورده شده است. فصل چهارم این فصل مختص عصمت در دین اسلام است. در این فصل اختلافات بین فرقه های اسلامی راجع به عصمت مورد بررسی قرار گرفته و با دلیل دیدگاه درست طرح شده است. نیز بحث هایی از قبیل انواع عصمت فرشتگان عصمت امامان زمان عصمت موهبتی یا اکتسابی بودن عصمت و ... با ذکر ادله کافی عنوان گردیده است. خاتمه نتیجه گیری: در این بخش نتیجه بحث عصمت در ادیان توحیدی ذکر شده است.