چکیده یکی از مهم ترین و مفیدترین فنون ادبی که شعر شاعر را در جایگاه والا قرار می دهد و ذهن خواننده را به خود جذب می کند، تصویرگری در شعر است که از مهمترین عناصر زیبایی شناسی در خلاقیت هنری است، به طوری که در شعر هر شاعر که تراووش و خودآرایی کرده، اهمیت و ارزش معنایی شعر را رسانده است. تصاویر داستان های مثنوی در میان منظومه های فارسی بی نظیر و به وسعت هستی است که پس از هشت قرن از تنوع، حرکت و حیات برخوردار است و ذهن و خیال هیچ شاعر، قادر به ساخت تصاویر زیبا و بی نظیر مولوی نیست و در واقع نشان دهنده ی این حقیقت است که او یک شاعر هنرمند است. مولوی از جنبه های مختلفِ تصویرگری شعر بهره برده است و از عناصر تصویرسازی چون رنگ، شکل و حرکت در هماهنگ ساختن و تناسب بیشتر بخشیدن به اجزای تصاویر استفاده کرده است. همچنین مولوی، مواد سازنده تصاویر یعنی تشبیه، استعاره و تمثیل را برای عینی و ملموس کردن اندیشه های ماورایی و مفاهیم غیبی بکار برده است به طوری که این مفاهیم با بکارگیری هنرمندانه ی این عناصر حتی برای خواننده ی عادی نیز قابل فهم و درک شده است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است با رویکرد به اصول تصویرسازی و مواد سازنده ی تصاویر که برداشتی دیگر و خوانشی نو از این اثر را نشان داد. کلید واژه ها: تصویر، خیال،شعر، مولوی، مثنوی.

پژوهش حاضر، بررسی نقطه در هنر خوشنویسی و مطالعه¬ی کارکرد آن در طراحی حروف فارسی می¬باشد. این مطالعه با این هدف انجام می¬شود که نقطه را از جنبه¬های مختلف و ابعادی فراتر از عنصر تجسمی صِرف، مورد مطالعه قرار داده و ارتباط میان آن و هنرهای نوشتاری را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. این پژوهش با روش کتابخانه¬ای و با استفاده از آثار خوشنویسی و طراحی حروف انجام گرفته است. نقطه در کتب و رسالات خوشنویسی و اصول مبانی هنرهای تجسمی بررسی شده است و به روش توصیفی مورد تحلیل قرار گرفته است. نقطه به عنوان معیار اندازه¬ی حروف و جزیی از حروف فارسی در خوشنویسی وجود دارد. شناخت نقش و جایگاه نقطه در خوشنویسی و طراحی حروف به کاربرد صحیح این عنصر در ایجاد آثار هنری مطلوب منجر می¬شود. نقطه در هنر خوشنویسی که یکی از هنرهای ارزشمند ایرانی و اسلامی محسوب می¬شود دارای نقش و شان قابل توجهی است. نقطه در هنر خوشنویسی علاوه بر این¬که معیار اصلی اندازه و شکل حروف به حساب می¬آید، در زیبایی اثر و خوانایی آن نیز نقش مبنایی ایفا می¬کند. نقطه در طراحی حروف به عنوان یکی از اصلی¬ترین عناصر تصویری حضور دارد و به عنوان جزیی از حروف فارسی و عنصری تصویری برای خلق آثار نوشتاری و همین¬طور علائم نگارشی نیز داری کارکرد است. نقطه در عرفان اسلامی نیز از مفاهیم مهم است که این اهمیت در خط و خوشنویسی نیز دارای بروز و ظهور است.

این رساله عناصر تأثیرگذار بر کیفیت دو شاهنامه ی بایسنغری و تهماسبی را از دو زاویه ی عوامل بیرونی و عوامل درونی بررسی کرده است. ساختار ادبی شاهنامه ی فردوسی و نوع تعامل هنرمند با آن در محدوده ی عوامل درونی قرار گرفته است. هدف تحقیق در این بخش، شناسایی و دسته بندی شاخصه های ادبی شاهنامه فردوسی است که بر ساختار و بیان هنری دو نسخه ی بایسنغری و تهماسبی موثر بوده است. تفاوت های مذهبی و فرهنگی و حکومتی و اقتصادی در زمان تیموریان و صفویان به عنوان عوامل بیرونی، در کیفیت و تفاوت دو نسخه ی بایسنغری و تهماسبی موثر بوده است. هدف در این بخش نیز شناسائی عوامل تأثیر گذار بر خوانش نگارگران و به تبع تفاوت های دو نسخه ی مذکور است. به منظور رسیدن به این اهداف شناسایی منابع ادبی و تاریخی و هنری ضروری است. شناسایی منابع از طریق کتابخانه و جمع آوری اطلاعات به وسیله ی فیش برداری بوده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به شیوه ی کیفی صورت گرفته است. از طریق توصیف و تحلیل و تطبیق داده هایی که از تجزیه و تحلیل به دست آمده بود، یافته ها و نتیجه ها به این شرح تدوین شده است؛ معادل تصویری صورت های خیال در اشعار فردوسی، به طور مستقیم در نگاره های تهماسبی مشاهده شد. به همین دلیل تنوع و تعدد عناصر تصویری با کارکرد صورت های خیال، در شاهنامه ی تهماسبی بیشتر از بایسنغری بود. علی رغم این که امکان تفکیک کامل وجود نداشت، تفاوت دو نسخه به دو شکل بررسی شده است. اول در محتوا که ناشی از مذهب و فرهنگ بوده است. دوم شکل ساختاری و عناصر تصویری که ناشی از حکومت و شرایط اقتصادی بوده است. بررسی نوع روایت گری شاهنامه فردوسی با توجه به عناصری همچون صور خیال (تشبیه، استعاره، کنایه، اسناد مجازی)، اغراق شاعرانه، وزن عروضی و ... و تأثیر آن ها در شکل گیری نگاره های حماسی، منجر به شناسایی و معرفی رابطه ی ظریف و حساس از طریق زبان تصویری میان این نگاره ها با متن ادبی خواهد شد. امری که تا کنون در این سطح بدان پرداخته نشده است.