نام پژوهشگر: موسی ظهراب زاده
سید احسان ابراهیمی بهمن سلیمانی
نیروی هیدرودینامیک مهمترین عامل جابجایی سیال، بویژه درتولید هیدروکربن از مخازن است. مطالعه آن می تواند ابزار مفید و قدرتمندی برای تولید، توسعه و مدیریت برداشت مخازن نفت و گاز باشد. این مطالعه در مخزن آسماری میدان نفتی کرنج که از جمله مخازن کربناته شکافدار است، انجام گردید. در این تحقیق از اطلاعات 30 حلقه چاه استفاده گردیده است. بررسی و بازسازی مدل هیدرودینامیکی مخزن بر اساس داه های زمین شناسی (لیتولوژی، شکستگی و ...) و پتروفیزیکی (تخلخل، اشباع سیالات و ...)؛ اطلاعات دینامیکی مخزن نظیر تغییر سطوح تماس سیالات؛ فشار سیالات مخزن؛ تاریخچه تولید از مخزن و تغییر نسبت گاز به نفت تولیدی؛ آنالیزهای هیدروشیمیایی و دیاگرام ترکیبی؛ نقشه پتانسیومتریک و هیدرودینامیکی استوار بوده است. بررسی داده های زمین شناسی نشان دهنده گسترش شکستگی ها در تمام مخزن و وجود میان لایه های تبخیری در آسماری بالایی و میانی مخزن میدان دارد. در حالت کلی، درصد اشباع آب به سمت یال شمالی افزایش می یابد. بیشترین تغییر سطح تماس مربوط به همبری نفت و گاز است که حدوداً 90 درصد جابجایی را شامل می شود. داده های فشاری نفت حاکی از ارتباط خوب بخش های مختلف میدان با هم است که این ارتباط در نقاط مختلف میدان با اختلاف فشار کم ظاهر می شود. در تفسیر این مطلب می توان شدت شکستگی های بهم مرتبط را، در کنار تخلخل و تراوایی ذکر کرد. وجود ارتباط خوب بین فشارهای نفت و آبده مخزن (ارتباط عمودی) قابل ذکر است. داده های فشار آب در چاه های 4، 5، 7، 14و 20 (چاه های مشاهده ای آب) تاثیر پذیری خوبی را تحت تاثیر تولید نشان می دهند. اگر چه اختلاف روند کاهش فشار دو چاه 4 و 5 با وجود ارتباطی که با میدان نشان می دهند، روند کاهشی متفاوتی با سایر چاه ها دارند. این موضوع را شاید بتوان به قرارگیری این چاه ها در ابتدای مسیر هیدرودینامیک مرتبط دانست. بر اساس تغییرات پارامتر gor تولیدی، برخی از نقاط میدان بطور نسبی دارای مقدار کمتری نسبت به سایر نقاط هستند. این نقاط با محل کلی ورود جریان هیدرودینامیک هم خوانی دارند. آنالیز های هیدروشیمیایی و دیاگرام های ترکیبی در آبده میدان، مدل اختلاط آب هایی با منشا مختلف را تایید نموده، نشان از ورود جریان آب با tds کمتر بوده، که به دلیل نرخ پایین جریان، tdi کلی مخزن را بمقدار زیاد تحت الشعاع قرار نمی دهد. بررسی ها حکایت از وجود یک جریان هیدرودینامیک (water influx) می کند. این جریان یک جریان قوی پیوسته نیست، هر چند، الگوی حرکتی کلی پیوسته را در میدان نشان می دهد. لذا این جریان نقش کمی در بازیافت و تولید نفت ایفا می کند. محتمل ترین جهت کلی جریان، از سمت یال شمالی به سمت داخل میدان است. مهمترین مکانیزم رانش طبیعی مخزن، گاز محلول بوده است. مخزن آسماری نقطه بحرانی اشباع گاز را پشت سر گذاشته و در حال حاضر کلاهک گازی و ریزش ثقلی مهمترین نقش را در بازیابی و تولید نفت ایفا می کنند. با توجه به تزرق گاز امتزاج ناپذیر در کلاهک گازی میدان به عنوان روش بازیافت ثانویه، در صورت افزایش فشار امکان ازدیاد ضخامت ستون نفت وجود دارد. تولید بالا، ارتباط سیالی و اختلاف فشاری کم نقاط مختلف (ارتباط افقی)، موثر بودن تزریق گاز و تثبیت فشار در مخزن، ارتباط خوب بین بخش تولیدی نفت و آبده مخزن (ارتباط عمودی) نشان دهنده کیفیت بالای مخزنی میدان است.
عبدالله مومنی فیض آباد بهمن سلیمانی
میدان نفتی رگ سفید تاقدیسی است به شکل چکمه ای در جنوب غربی ایران و در 150 کیلومتری جنوب شرق اهواز در استان خوزستان قرار دارد. طول تقریبی میدان 45 کیلومتر و عرض آن در جنوب غرب و شمال شرق به ترتیب 5 و 9 کیلومتر می باشد. در این میدان سه مخزن آسماری، بنگستان و خامی شناسائی شده است. مهمترین هدف از مطالعه کنونی بررسی رفتار هیدرودینامیکی مخزن و کاربرد آن در توسعه میدان است. شناخت ویژگی های هیدرودینامیکی مخازن نفتی می تواند در درک رفتاری میدان و میزان بهره برداری از آن بسیار مفید باشد. مطالعه کنونی در زمره اولین تلاشها برای بررسی جریان هیدرودینامیکی بوده که در مخزن آسماری میدان رگ سفید صورت گرفته است. سطح تماس آب-نفت (woc) در یال شمالی 200 متر بالاتر از یال جنوبی بوده در نتیجه سطح پتانسیومتری آبده به صورت اریب است. نمودارهای پایپر و ترکیبی از اختلاط دو نوع آب شور کلروره سدیک با tdi 306500 با آب تیپ بیکربناته کلسیک- منیزیک با tdi 204214 در مخزن حکایت دارند. منشأ شورابه های کلروره سدیک از بخش های نمکی سازند گچساران و منشأ آبهای بیکربناته کلسیک- منیزیک از بخش های آهکی- دولومیتی سازند آسماری است. این موضوع توسط نمودار عمق در برابر tdi نیز تایید می شود. مطالعه نقشه هیدرودینامیک و خطوط جریان نشان دهنده یک جریان ناپایدار از سمت شمال شرق به سمت غرب و جنوب غربی میدان بصورت جریان ضعیفی در کوهانک غربی ، بخصوص یال شمالی می باشد. اندیس تولید و داده های فشاری در بخش غربی میدان شرایط بهتری را نشان می دهد. با توجه به ورودی جریان از سمت شمال شرق به سمت نواحی غربی و جنوب غربی قویاً توصیه می گردد حفاری در بخش غربی میدان متمرکز و برنامه تزریق آب در سمت شمال شرقی صورت گیرد