برای انجام این پژوهش، دانه بنه واریته موتیکا، از مزارع اطراف شهرستان جیرفت جمع آوری گردید و پس از پوست گیری و آسیاب کردن، با مواد افزودنی شامل منوگلیسرید، آنتی اکسیدان، شکر و مقداری نمک، مخلوط شده و فرمولاسیون های مختلفی از کره بنه تهیه گردید. کره بنه محصولی خمیری شکل است که مواد اصلی تشکیل دهنده آن مغز بنه بو داده و شکر می باشد.به دلیل ویژگی های تغذیه ای مناسب، این محصول از مطلوبیت ویژه ای برخوردار است. به منظور حفظ پایداری محصول، اثر امولسیون کننده منوگلیسرید در سطوح صفر، 1 و 2 درصد (در سه تکرار) روی میزان جدا شدن روغن و به منظور افزایش ماندگاری، اثر آنتی اکسیدان tbhqدر سطوح صفر، 01/0 و 02/0 درصد (در سه تکرار) روی عدد پراکسید و عدد اسیدی کره بنه در طول مدت 120 روز نگهداری (در فواصل زمانی هر دو هفته یکبار) و در دمای 25 درجه سانتی گراد بررسی شد. نتایج حاصل بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن در سطح آماری 5 درصد (05/0p<) استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق، دمای 110 درجه سانتی گراد و زمان 15 دقیقه، برای تهیه کره بنه مناسب تشخیص داده شد. همچنین گروه ارزیاب، استفاده از 15 تا 25 درصد شکر را در فرمولاسیون مناسب تشخیص دادند. این آزمون نشان داد که اثر افزودن آنتی اکسیدان tbhqبر ماندگاری کره بنه معنی دار بود. بر اساس نتایج به دست آمده، فرمول مناسب برای تولید کره بنه شامل 78/72 تا 78/82 درصد مغز بنه، 15 تا 25 درصد شکر، 2 درصد منوگلیسرید، 02/0 درصد tbhqو 2/0 درصد نمک بود. سپس نمونه های کره بنه، به منظور شمارش کپک و مخمر مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایشات میکروبی نشان داد؛ تیمارهای فاقد امولسیون کننده (کره نوع چهارم، کره نوع هشتم و کره نوع نهم) در طی مدت نگهداری هیچگونه رشد میکروبی (کپک و مخمر) از خود نشان ندادند. لذا احتمال می رود عدم وجود امولسیون کننده در ساختار تیمارها، سبب جدا شدن روغن از بافت گرددو روغن جدا شده از بافت، از رشد کپک و مخمر ممانعت به عمل آورد. همچنین تیمارهای دارای 1 درصد امولسیون کننده(کره نوع اول، کره نوع سوم و کره نوع پنجم)، رشد حد واسطی از خود نشان دادند. در نهایت تیمارهایی که دارای بیشترین مقدار امولسیون کننده (2 درصد) بودند (کره نوع دوم، کره نوع ششم و کره نوع هفتم)، بالاترین میزان رشد کپک و مخمر را از خود نشان دادند. در ادامه تحقیق، خواص رئولوژیکی مستقل از زمان و وابسته به زمان کره بنه مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور ابتدا رفتار جریان نمونه های مختلف در دماهای 25، 45، 65 درجه سانتی گراد توسط هفت مدل ریاضی مختلف تعیین شد. برای انتخاب بهترین مدل از سه پارامتر آماریr2، rmse، %eاستفاده شد و مشخص گردید که رفتار جریانی تمامی نمونه ها از مدل هرشل – بالکلی تبعیت می کند. در این تحقیق، رفتار وابسته به زمان نمونه ها نیز توسط سه مدل ولتمن، کاهش استرس بدون تنش تسلیم و کاهش استرس با تنش تسلیم ارزیابی شد. مشابه حالت مستقل از زمان، مناسب ترین مدل با استفاده از پارامترهای آماری تعیین گردید و نتایج حاکی از آن بود که تمامی نمونه ها سیالاتی وابسته به زمان و دارای رفتار تیکسوتروپیک می باشند. برای بررسی اثر دما بر رفتار رئولوژیکی نمونه ها نیز از مدل معروف آرنیوس استفاده شد. در بین نمونه ها، کره بنه نوع هفتم (k7)، بیشترین وابستگی به دما را از خود نشان داد. در نهایت، به منظور تعیین میزان پذیرش کلی نمونه ها توسط مصرف کنندگان، چهار نمونه از نه نمونه کره بنه تولیدی برای انجام آزمایش حسی انتخاب شد. سه نمونه آن بهترین رفتار را در آزمایشات شیمیایی (جدا شدن روغن، عدد پراکسید، عدد اسیدی) از خود نشان دادند و نمونه شاهد (فاقد امولسیون کننده و آنتی اکسیدان) هم به عنوان چهارمین نمونه مورد آزمایش در این پژوهش مورد ارزشیابی قرار گرفتند. در این ارزشیابی سه ویژگی طعم و مزه، بافت و رنگ کره بنه توسط 15 ارزیاب نیمه آموزش دیده مورد بررسی قرار گرفت و به هر صفت امتیازی داده شد و در نهایت امتیاز نهایی کره بنه طبق فرمول مربوطه محاسبه شد. آزمون حسی نشان داد، امولسیون کننده و آنتی اکسیدان اثر منفی روی رنگ، بو و مزه نمی گذارند. در مجموع آزمون حسی نشان می دهد، افزودن منوگلیسرید می تواند اثر بهبود دهندگی روی کره بنه داشته باشد. به طوری که افزودن کلیه سطوح منوگلیسرید، به خصوص سطح 2 درصد آن موجب تهیه کره بنه با کیفیت بهتر شده است. همچنین بو دادن مغز بنه، تأثیر قابل توجهی در بهبود طعم و مزه کره بنه داشت.

در رژیم غذایی انسان روغن ها و چربی ها به خصوص روغن حاصل از مغزیجات از جمله مواد غذایی با ارزش و سرشار از انرژی بوده که برای سلامتی انسان بسیار مفید هستند. روغن پسته منبع غنی از اسید های چرب چند غیراشباعی (اسید لینولئیک و اسید لینولنیک) است که از نظر خواص تغذیه ای بسیار مطلوب و موجب ممانعت از بروز بیماری های قلبی-¬ عروقی وتصلب شرائین در انسان می شود. این روغن به عنوان یک روغن چاشنی دهنده و طعم دهنده نیز شناخته می شود. هم چنین روغن پسته در صنایع آرایشی- بهداشتی نیز کاربردی گسترده دارد. اکسیداسیون در طول مدت زمان نگهداری روغن منجر به کاهش خصوصیات ارگانولپتیکی و ارزش تغذیه ای آن می شود که برای جلوگیری از آن روش های متعددی وجود دارد. افزودن آنتی اکسیدان و انتخاب بسته بندی مناسب یکی از روش های نگهداری روغن است. امروزه از آنتی اکسیدان های سنتزی هم چون tbhq،bht،bha و استرهای گالات به همین منظور استفاده می شود، اما با توجه به اینکه آنها اثرات نامطلوبی هم چون جهش زایی و ایجاد سرطان در انسان دارند، به تدریج اغلب آنها از لیست ترکیبات gras حذف شده و لذا تهیه و تولید آنتی اکسیدان های طبیعی به عنوان جانشین ضروری می باشد. رزماری یا آکلیل کوهی(rosmarinus officinalis l.) و نعناع فلفلی (mentha piperita) متعلق به خانواده labiata از جمله گیاهان آروماتیک به شمار می آیند که دارای خواص دارویی بسیار زیادی نیز می باشند. این گیاهان به دلیل داشتن ترکیبات فنولیک به عنوان منبع آنتی اکسیدان طبیعی نیز مطرح شده اند که به طور بالقوه می توانند در آینده جایگزین آنتی اکسیدان های سنتزی شوند. در این تحقیق اسانس های طبیعی رزماری و نعناع فلفلی در غلظت های 1500 وppm3000، اسانس مختلط (رزماری+نعناع فلفلی) در غلظت ppm1500 وآنتی اکسیدان سنتزی bht در غلظت ppm100 به روغن پسته بدون آنتی اکسیدان اضافه و روغن درون ظروف شیشه ای و بطری های پلی اتیلن تری فتالات (pet) بسته بندی گردید. سپس ظروف حاوی روغن به مدت80 روز در دمای 60 درجه سانتیگراد در آون قرار داده شدند و هر 20 روز یکبار از روغن نمونه برداری و خصوصیات فیزیکوشیمیایی آن مورد بررسی قرار گرفت. ظروف pet به دلیل نفوذ پذیری نسبت به اکسیژن، در طی مدت زمان نگهداری نتوانسته بود از خصوصیات کیفی روغن پسته به خوبی محافظت کند و عملکرد ضعیف تری در مقابل اکسیداسیون نسبت به بسته بندی شیشه داشت. با توجه به عدد پراکسید و k232 (شاخص محصولات اولیه اکسیداسیون)، اندیس tba وk270 (شاخص محصولات ثانویه اکسیداسیون) و هم چنین شاخص پایداری به اکسیداسیون (osi)، اسانس رزماری و نعناع فلفلی در غلظت ppm3000 بهتر توانستند اکسیداسیون روغن را به تاخیر بیاندازند. به طور کلی اسانس های طبیعی (ppm3000) به دلیل داشتن طیف وسیعی از ترکیبات فنولیک اثر آنتی اکسیدانی بیشتری نسبت به bht داشته و از خصوصیات روغن به طور موثرتری محافظت کردند. تیمارهای حاوی غلظت ppm 1500 از اسانس طبیعی عملکرد ضعیف تری در جلوگیری از اکسیداسیون نسبت به آنتی اکسیدان سنتزی bht داشتند. هم چنین اسانس مختلط (رزماری+نعناع فلفلی) به دلیل خاصیت سینرژیستی اسانس های رزماری و نعناع فلفلی بر روی یکدیگر عملکردی نزدیک به غلظت ppm1500 از این اسانس ها داشت بطوریکه نسبت به اسانس رزماری خاصیت آنتی اکسیدانی کمتر ولی در مقایسه با اسانس نعناع فلفلی در همین غلظت خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتری داشت. به طورخلاصه می توان استفاده از اسانس های طبیعی رزماری و نعناع فلفلی در غلظت ppm3000 را برای جلوگیری از اکسیداسیون، به عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی اکسیدان های سنتزی، جهت نگهداری روغن پسته بدون آنکه بر روی عطر و طعم روغن تاثیر منفی داشته باشد، پیشنهاد کرد.

چکیده ندارد.