نام پژوهشگر: محمد ارجمندزادگان

بررسی حذف همزمان فلزات سنگین نیکل، روی و مس از پساب صنعتی به روش جذب زیستی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اراک 1390
  پوریا رفیعی   محمد ارجمندزادگان

منابع آب برای انسان اهمیت بالایی دارد بنابراین با توجه به افزایش آلودگیهای صنعتی و ورود آنها به منابع آب، تصفیه این منابع نقشی حیاتی در زندگی انسان یافته است. یکی از این آلودگیهای مهم فلزات سنگین و یکی از روشهای نوین برای پالایش آب از این فلزات روش زیستی است. در این پژوهش کلنی های باکتری از محیط آلوده به فاضلاب صنعتی (شهرک صنعتی خیرآباد اراک) جداسازی و بررسی شد. باکتری های سودوموناس، باسیلوس، اشریشیا کلای و کلبسیلا در این بررسی مقاوم تر از سایرین بوده و رشد چشمگیری در محیط با غلظت بالای فلزات سنگین نشان دادند. این باکتری ها سپس رشد داده شده و برای تصفیه فلزات روی، مس و نیکل به روش جذب زیستی در دو مقیاس ارلن و بیوراکتور به بکارگرفته شدند. نمونه گیری ها در یک بازه 4 روزه انجام شد و غلظت فلزات سنگین به روش جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج حاکی از جذب 96 درصدی روی و 54 درصدی نیکل بود، در حالیکه برای مس نتایج هماهنگی مناسبی نداشت. براساس داده ها بیشترین میزان حذف در 24 ساعت اول انجام شد که سرعت بالای این روش را نسبت به روشهای شیمیایی و فیزیکی متداول نشان می داد. در بررسی سینیتیک واکنشهای زیستی انجام شده داده های r^2 برای واکنشهای شبه درجه اول و دوم به دست آمد که با توجه به r^2، 99/0 و 96/0 برای به ترتیب روی و نیکل نشان دهنده برازش قابل قبول این فلزات با واکنشهای شبه درجه دوم بود. بر اساس داده های این پژوهش روش جذب زیستی با چهار باکتری جداشده برای فلزات روی و نیکل مطابق با واکنش های شبه درجه دو کاربرد خواهد داشت.

طراحی روش تشخیص سریع سل ریوی با کمک آمپلی فیکاسیون ژن katg
thesis وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مرکزی - دانشکده پزشکی اراک 1391
  کتایون میرمهدیان   محمد ارجمندزادگان

. با این وج ود این روش حدود 3 تا 6 هفته زمان می برد. استفاده از روشهای pcr جهت تشخیص سریع باکتریها وویروسها دارا ی حساسیت و ویژگی بالایی بوده و از دقت: تشخیص سریع و شیمی درمانی مناسب اولین اقدام برای کنترل اپیدمی های سل است. در تشخیص بیماری سل ، کشت نمونه بیمار (شامل خلط و یا نمونه های خارج ریوی)، با هدف اطمینان از وجود مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در نمونه انجام شده ، نقش مهمی در پروتکل درمانی بیمار ایفا می نماید مناسبی برخوردار می باشد. بدین منظور کیتهای تجاری با هدف گذاری ترادف مشخصی از یک ژن اختصاصی، تولید و به بازار ارائه شده اند. در این طرح امکان سنجی استفاده از یک روش سریع و ساده بر مبنای pcr با کمک ژن katg ارزیابی گردید. بدین ترتیب وابستگی به کیتهای تجاری مذکور مرتفع می شود.

مایکوباکتریوم توبرکلوزیس عامل بیماری سل امکان سنجی استفاده از توالی ژن card در تشخیص سریع باسیل
thesis وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مرکزی - دانشکده پزشکی اراک 1391
  فریبا رجبی   حسین سرمدیان

مقدمه : تشخیص سریع و شیمی درمانی مناسب اولین اقدام برای کنترل اپیدمی های سل است. در تشخیص بیماری سل، کشت نمونه بیمار (شامل خلط و یا نمونه های خارج ریوی)، با هدف اطمینان از وجود مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در نمونه انجام شده ، نقش مهمی در پروتکل درمانی بیمار ایفا می نماید. با این وجود این روش حدود 3 تا 6 هفته زمان می برد. استفاده از روشهایpcr جهت تشخیص سریع باکتریها وویروسها دارای حساسیت و ویژگی بالایی بوده و از دقت مناسبی برخوردار می باشد. بدین منظور کیتهای تجاری با هدف گذاری ترادف مشخصی از یک ژن اختصاصی، تولید و به بازار ارائه شده اند. در این طرح امکان سنجی استفاده از یک روش سریع و ساده بر مبنای pcr با کمک ژن card ارزیابی گردید. بدین ترتیب وابستگی به کیتهای تجاری مذکور مرتفع می شود. مواد و روشها : تعداد 40 نمونه از بیماران مسلول با علائم بالینی تائید شده و اسمیر و کشت خلط مثبت جمع آوری و dna آنها جداسازی شد. در این تحقیق برای انجام pcr ترادف خاصی از ژن card مایکوباکتریوم توبرکلوزیس جهت ارزیابی قدرت تشخیصی آن در یافتن این طراحی می شوند که بتوانند گونه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس را از میان سایر باکتریها شناسایی نمایند. پرایمرها پس از سفارش ساخت در واکنش pcr استفاده شدند. واکنش pcr ست گردید.بدین معنی که مقادیر مواد مورد نیاز و نیز برنامه amplification تعیین شد. دراین طرح از سویه هایی که به روشهای کشت و بیوشیمیایی، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس بودن آنها اثبات شده است (بعنوان استاندارد طلایی) استفاده می شود. بدین منظور سویه های حساس، مقاوم به دارو و سویه استاندارد h37rv مورد استفاده قرار گرفتند.واکنش pcr با کمک افزودن taq dna polymeraseو dntpوbuffer و پرایمرهای مذکور ست شده و برنامه pcr تعیین گردید. کلیه سویه ها با این روش pcr و الکتروفورز شدند. نتایج : تمام 40 نمونه بالینی مایکوباکتریوم توبر کلوزیس با کمک روشهای شناسایی معمول وکشت تعیین هویت شده و با کمک کیت pcr از نظر مولکولی اثبات هویت شدند. سپس در روش مورد استفاده در این تحقیق با پرایمرهای ژن ‍card مورد pcrقرار گرفته و باند 523 ارائه نمودند. نمونه های حساس، مقاوم به دارو و نیز سویه استاندارد، بصورت یکسان، باند مذکور را ارائه نمودند. بدین ترتیب انطباق کامل نتایج واکنش pcr انجام شده در این تحقیق با نتایج کیت pcr اثبات گردید. تعیین توالی انجام شده روی سویه ها، انطباق دقیق توالی بدست آمده از pcr با توالی موجود در بانک ژنی را نشان داد. نتیجه گیری : روش ارائه شده در این تحقیق قادر به افزایش سرعت عمل در تشخیص سل و کاهش خطاهای احتمالی در روش ذیل نلسون را بدنبال داشته و جهت استفاده روتین پیشنهاد می شود. باکتری در نمونه خلط مورد استفاده قرار گرفت. در روش pcr ، پرایمرها به گونه ای

بررسی و مقایسه حذف فلزات سنگین سرب، روی، کادمیوم و نیکل از پساب صنعتی با روش جذب زیستی در دو بیوراکتور هواراند گردش داخلی پرشده و بدون پرکن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اراک - دانشکده مهندسی 1391
  سیده مریم حسینی   محمد ارجمندزادگان

افزایش شدید پدیده صنعتی شدن و شهرنشینی، منجر به آلودگی محیط زیست شده است. یکی از نگرانی های موجود، حضور فلزات سنگین در محیط زیست است که این مسئله به علت سمیت و تمایل تجمع زیستی آن ها در زنجیره ی غذایی حتی در غلظت های پایین است. فلزات سنگین سمی هستند و با تاثیر بر روی اعصاب، کلیه، جنین و سرطان زایی می توانند سبب مرگ و میر شوند. جذب زیستی توسط باکتری ها می تواند یک تکنیک موثر برای حذف فلزات سنگین از پساب ناشی از فعالیت های صنعتی و انسانی باشد. در این مطالعه، جذب زیستی فلزات سنگین سرب، کادمیوم، روی و نیکل از یک پساب صنعتی در دو بیوراکتور هواراند گردش داخلی پرشده و بدون پرکن توسط چهار گونه باکتری باسیلوس، سودوموناس، کلبسیلا و اشریشیاکلای مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. هم چنین، به منظور بررسی مکانیسم جذب زیستی، مطالعات سینتیک نیز بر روی داده های آزمایشگاهی با استفاده از سه مدل شبه درجه اول، شبه درجه دوم و الویچ انجام گرفت. نتایج نشان داد که روش جذب زیستی روشی کاملاً مفید و ارزان می باشد. هم چنین باکتری های جدا و تکثیر شده ای که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت، به خوبی از عهده جذب فلزات سنگین بر آمدند. مطالعات سینتیک واکنش نیز نشان داد که در هر دو بیوراکتور پرشده و بدون پرکن، مدل سینتیک شبه درجه دوم به خوبی قادر به تطبیق با داده های تجربی بوده است. هم چنین مدل الوویچ هم که برای واکنش های درجه دوم کاربرد دارد، داده های آزمایشگاهی ها را نسبتا به خوبی برازش می کند. هم چنین، نتایج این پژوهش نشان دادند که بیوراکتور پرشده توانایی بیشتری برای حذف فلزات سنگین دارد.

مقایسه جذب فلزات سنگین روی، سرب، نیکل و کادمیوم از پساب صنعتی با روش جذب زیستی بین بیوراکتور هواراند با گردش خارجی همراه با بستر پرشده و بدون پرکن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اراک - دانشکده مهندسی 1391
  الهه اسمعیلی   محمد ارجمندزادگان

آلودگی محیط زیست به وسیله فلزات سنگین یک مشکل اساسی و جدی است زیرا این قبیل فلزات قادر هستند در سیستم های اکولوژیکی تجمع یابند و افزایش تدریجی غلظت آن ها باعث ایجاد آثار سوء و نامطلوب متعددی در آن سیستم ها می شوند، بنابراین غلظت این آلاینده ها بایستی تا سطح استانداردهای وضع شده کاهش یابد و چنانچه از نظر اقتصادی با ارزش هستند می باید آن ها را بازیابی و مورد استفاده مجدد قرار داد. بنابراین، مطالعه راه های حذف این آلاینده ها بسیار ضروری است. در حال حاضر روش های متنوعی برای کاهش آلودگی های آب و حذف فلزات سنگین وجود دارد که از جمله می توان به روش هایی همچون فیلتراسیون، جذب سطحی، اسمز معکوس، تبادل یونی، استفاده از جاذب های اصلاح شده، ترسیب و غیره اشاره نمود. با این وجود، کارایی کم و هزینه های زیاد این روش ها منجر به استفاده از جاذب های زیستی (فناوری جذب زیستی) با کارایی بالا و هزینه کم شده است. جذب زیستی در مقایسه با روش های ذکر شده، روشی سریع، برگشت پذیر، اقتصادی بوده و فناوری آن سازگار با محیط زیست است. در این تحقیق به بررسی و مقایسه عملکرد حذف چهار فلز سنگین سرب، نیکل، کادمیوم و روی از یک پساب صنعتی با روش جذب زیستی و با استفاده از باکتری به عنوان جاذب زیستی در دو بیوراکتور هواراند با گردش خارجی همراه با بستر پرشده و بدون پرکن، پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان داد که عمل حذف فلزات در مدت زمان کوتاهی توسط باکتری ها انجام گرفت. همچنین عملکرد هر دو بیوراکتور در حذف فلزات بسیار عالی بود. با این وجود عملکرد بیوراکتور همراه با بستر پرشده بسیار بهتر از بیوراکتور بدون پرکن بود. علت این امر نیز حضور پرکن ها و ویژگی های مربوط به آن ها در بهبود انتقال جرم و همچنین افزایش سطح مقطع برای تثبیت سلول ها می باشد. از طرفی با توجه به قدرت چسبندگی زیاد در سطح باکتری ها، آن ها به آسانی بر روی پرکن ها قرار گرفته و بی تحرک می شوند.

تعیین ارزش تشخیصی پروکلسیتونین سرم درتشخیص سل
thesis وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مرکزی - دانشکده علوم پزشکی اراک 1391
  سولماز فروهر   علی اصغر فرازی

مقدمه : اپیدمی جهانی سل منجر به 2 میلیون مورد مرگ و9 میلیون موارد جدید بیماری در سال میشود. اکثریت بیماران مبتلا به سل در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند،که در این کشورها تشخیص سل بر اساس مشخص شدن باسیل اسید فاست بر روی گستره های آماده شده خلط با میکروسکوپ نوری ساده داده می شود. تشخیص بوسیله میکروسکوپ در کشورهایی که اندمیک برای سل هستند اختصاصیت بالایی دارد، ولی حساسیت نسبتا پایینی دارد که بین آزمایشگاه های مختلف هم متفاوت است(محدوده 20 تا 80 درصد).بعلاوه حساسیت این روش در مواردی که نمونه خلط از نظر باسیل منفی است بسیار پایین می باشد.بعلاوه حساسیت برای بیماری کم باسیل ( مثل بیماریهای اطفال و hiv همراه سل) بسیار کم است، بنابراین پیشرفت ابزارهای تشخیصی جدید سریع و دقیق، ضروریست.هدف مطالعه حاضر بررسی ارزش پرو کلسیتونین در تشخیص بیماری سل می باشد. مواد و روشها : در یک مطالعه مقطعی- تحلیلی و آینده نگر که از فروردین ماه سال 1390 تا مرداد ماه سال 1391 انجام شد، 200 بیمار که به 4 گروه تقسیم شدند مورد بررسی قرار گرفتند.گروه1 شامل 50 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت،گروه 2 شامل 50 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر منفی،گروه 3 شامل 50 بیمار مبتلا به سل خارج ریوی و گروه 4 شامل 50 بیمار مبتلا به پنومونی باکتریال اکتسابی از جامعه (cap)..مطالعه توسط کمیته اخلاق تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی اراک مورد تایید قرار گرفت و یافته های حاصل توسط نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت.اطلاعات مربوط به تغییرات آماری خلاصه شد و فراوانی و درصد متغیرها محاسبه شد.میزان cut off برایpct بوسیله منحنیroc تعیین شد.میزان حساسیت، ویژگی، ارزش اخبای مثبت، ارزش اخباری منفی و میزان درستنمایی اندازه گیری شد. برای سنجش متغیرهای گروهی از ازمون fisher و برای سنجش متغیرهای پیوسته از آزمونهایmann-whitney u test و t-test استفاده شد.p-value دو سویه کمتر از 05/0 معنادار در نظر گرفته شد. نتایج : در این مطالعه اندازه گیری سطح سرمیpct در هر 4 گروه قبل از شروع درمان صورت گرفت متوسط سطح سرمی pct در 4 گروه به ترتیب برابر ng/ml 088/ ±0 076/0 وng/ml 093/0 ± 067/0 وng/ml 084/0 ± 062/0 و ng/ml 313/0 ± 625/0 بود. حساسیت تست با میزان cut off کمتر از ng/ml 3/0 برای pct در بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت،سل ریوی اسمیر منفی و سل خارج ریوی به ترتیب 92% ،94% و 90% تعیین شد و اختصاصیت آن در هر 3 گروه 90% بود.ارزش اخباری مثبت در 3 گروه فوق به ترتیب 90% ،90% و90% ،ارزش اخباری منفی به ترتیب 92% ،94% و 90% و میزان درستنمایی برای نتایج مثبت به ترتیب2/9 و 4/9 و 9 بود. نتیجه گیری : غلظت سرمی pct به طور مشخصی در بیماران مبتلا به بیماری سل و بیماران مبتلا به پنومونی اکتسابی از جامعه در مراحل اولیه تشخیصی متفاوت بود.حساسیت بالا و ارزش اخباری منفی pct برای تشخیص افتراقی سل از پنومونی باکتریال اکتسابی از جامعه نقش تکمیلی آن را در تشخیص و افتراق سل از پنومونی اکتسابی از جامعه در مناطقی با شیوع متوسط سل پیشنهاد می کند. اندازه گیری pct ممکن است در مواردی که شک به سل وجود دارد و رنگ آمیزی اسید فاست منفی است و یا نمونه ای در دسترس نیست توصیه می شود. کلمات کلیدی : پنومونی اکتسابی از جامعه، پره کلسیتونین، سل

بررسی تشخیص ملکولی باکتری بروسلا جدا شده از بیماران مبتلا به تب مالت توسط ژن های omp25 و trpe با کمک pcr
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی - دانشکده داروسازی 1392
  علی کمربندی شراه   طاهره ناجی

بیماری تب مالت یا بروسلوز یک بیماری مشترک بین انسان و دام است و این بیماری از زمان های گذشته در نقاط مختلف ایران شایع بوده و با توجه به عوارض اختصاصی و پزشکی حائز اهمیت است. با توجه به خسارات ناشی از شیوع بروسلوز ، کنترل و پیشگیری آن از اولویت ویژه ای برخوردار است.تشخیص به موقع و دقیق این بیماری نقطه شروع هر گونه برنامه موثر به منظور کنترل آن در انسان می باشد.انسان نسبت به آلوده شدن با سه گونه اصلی بروسلا حساس است و همچنین تظاهرات بالینی عفونت در انسان متغییر می باشد، در نتیجه روشهای متداول تشخیصی همراه با مشکلات فنی برای تشخیص عفونت می باشند. در این طرح برای به دست آوردن ژنوم، از کلنی های به دست آمده 30سویه کلینیکی بروسلا که بر اساس استانداردهای میکروب شناسی تایید شده بودند، استفاده شد که برای استخراج ژنوم از 2 روش چلکس100 و کیت تخصصی استفاده شد. سپس ازdna استخراج شده برای شناسایی 2 ژن omp25 و trpe استفاده شد. در این مطالعه، به بررسی روش ملکولی pcr در تشخیص بروسلوز پرداخته شد و مشخص شد که pcr ابزار بسیار مناسبی برای تشخیص سریع بروسلوز با توجه به ژن های omp25 و trpe می باشد. با توجه به موارد ذکر شده می توان به جای روش های سرولوژیکی برای تشخیص بروسلوز از روش pcr همراه با ژن های omp25 و trpe سود جست.

ارزیابی ژنهای bcsp31 ،omp31 ،eryd جهت تشخیص سویه های کلینیکی بروسلا ایزوله شده از بیماران مبتلا به بروسلوز
thesis وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - دانشگاه علوم پزشکی اراک - دانشکده پزشکی اراک 1393
  مهسا طبیب نژاد   محمدیوسف علیخانی

مقدمه:بیماری تب مالت یا بروسلوز یک بیماری مشترک بین انسان و دام است. بروسلوز مشکل عمده بهداشت عمومی در مناطق مختلف دنیا مطرح است.با توجه به خسارات ناشی از شیوع بروسلوز ،.تشخیص به موقع و دقیق این بیماری بسیار حائز اهمیت می باشد. بنابراین شناسایی سریع بروسلا با سیستم bactec وpcr ممکن است منجر به تشخیص سریعتر و بهبود کیفیت درمان بیماران گردد. هدف ما در این مطالعه ارزیابی تکنیک pcr به عنوان یک ابزار تشخیصی برای بروسلوزیس و مقایسه با دیگر تکنیک های متداول باکتریولوژیکی می باشد. روش کار:. مجموع 100 بیمارمشکوک به بروسلوز در این مطالعه وارد شد کشت نمونه خون با استفاده از دستگاه bactec 9050 انجام شده و pcr ژنوم با پرایمرهای اختصاصی برای تکثیر ژن bcsp31بروسلا که آنتی ژن پروتئین غشائی kda31 را کد می کند و ژن eryd که مسئول نسخه برداری می باشد و ژن omp31 که یک پروتئین غشایی است استفاده شد.از این میان 37 نمونه برای ارزیابی pcr خون توسط ژن های bcsp31 و eryd مورد بررسی قرار گرفت.تمامی نمونه ها جهت تعیین گونه بروسلا توسط ژن های ttcopep و is711 مورد ارزیابی pcr قرار گرفت. نتایج:از مجموع 100 مورد سرولوژی مثبت ، تعداد39 نمونه، پس از کشت در دستگاه bactec 9050 روی محیط کشت بروسلا آگار جدا شدند.از میان 39 نمونه مثبت 23 نمونه برای ارزیابی pcr خون و 14نمونه کشت آنها در بروسلا آگار منفی شد.پس از pcr خون تام نمونه های کشت مثبت همگی مثبت شدند و از میان 14 نمونه کشت منفی 13 مورد مثبت شدند. تمام باکتری های جدا شده از کشت به طور جداگانه با پرایمر اختصاصی بروسلا ملی تنسیس و و پرایمر اختصاصی بروسلا آبورتوس pcr شدند که در تمام موارد باند اختصاصی مربوط به بروسلا ملی تنسیس شناسایی شد. بحث و نتیجه گیری: در این مطالعه ما به بررسی روش ملکولی pcr در تشخیص بروسلوز پرداختیم و نتایج بدست آمده نشان داد که pcr ابزار بسیار مفیدی برای تشخیص سریع بروسلوز با توجه به ژن های مورد نظر می باشد.

بررسی حساسیت و ویژگی روشهای مولکولی با روش استاندارد کشت برای شناسایی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس دارای مقاومت چندگانه داروئی (mdr)
thesis وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - دانشگاه علوم پزشکی اراک - دانشکده پزشکی اراک 1393
  حمید برناسی   محمد ارجمندزادگان

چکیده فارسی: مقدمه :مایکو باکتریوم توبرکلوزیس عامل بیماری سل ، بعنوان دومین عامل مرگ و میر در بین عوامل عفونی در دنیا مطرح می باشد. سل مقاوم به چند دارو بعنوان یک مشکل بزرگ در کنترل بیماری سل در کشورهای مختلف محسوب می شود. ایزونیازید و ریفامپین از اصلی ترین و مهمترین داروهای خط اول درمان سل می باشند، که مقاومت به آنها بصورت فزاینده ای گزارش می شود.درمطالعه حاضر انواع روشهای مولکولی جهت تشخیص سریع سویه های کلینیکی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مقاوم به ایزونیازید و ریفامپین (mdr) طراحی و با نتایج کشت مورد مقایسه قرار گرفت. روش کار: در این مطالعه 60 سویه کلینیکی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، که با روش تعیین حساسیت دارویی (dst) حساسیت و مقاومت به ایزونیازید و ریفامپین در آنها اثبات شده ، استفاده گردید. از سه روش مولکولی sequencing ،pcr-rflp و mas-pcr جهت تعیین موتاسیونهای مرتبط با مقاومت در کدونهای katg315 ، rpob516 ، rpob526 و rpob531 استفاده شد. بدین منظور با کمک پرایمر های اختصاصی که قادر به تشخیص موتاسیون در این کدونها بودند ، روش آلل اسپسفیک طراحی گردید. در روش pcr-rflp از آنزیمهای اختصاصی جهت برش آنزیمی محصول pcr استفاده شد، عدم برش توسط آنزیم بعنوان رخداد موتاسیون در نظر گرفته شد. نتایج: نتایج روش سکوئنس بعنوان استاندارد طلایی روشهای مولکولی مشخص نمود که mas-pcr و pcr-rflp بخوبی قادر به تشخیص موتاسیون در کدونهای مرتبط با مقاومت در سویه های مقاوم فنوتیپی می باشند. هیچکدام از سویه های حساس دارای موتاسیون در کدونهای مورد مطالعه نبودند. 66/76% سویه های مقاوم به ایزونیازید واجد موتاسیون در کدون katg315 و 33/93% سویه های مقاوم به ریفامپین ، واجد موتاسیون در سه کدون اصلی عامل مقاومت بودند. بحث و نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضرنشان می دهد که روشهای pcr-rflp و mas-pcr طراحی شده می توانند به عنوان روش ها ی ساده و سریع برای تعیین حساسیت و مقاومت به ایزونیازید و ریفامپین درسویه های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مورد استفاده قرار گیرند . پیشنهاد می شود جهت کاهش ریسک خطا ، با توجه به ساده و کم هزینه بودن بصورت همزمان از هر دو تست برای تشخیص مقاومت به ایزونیازید و ریفامپین استفاده شود.