چکیده : رود کارون یکی از بزرگ ترین و مهم ترین رود خانه های داخلی ایران و با قابلیت کشتیرانی می-باشد که در جنوب غرب دشت خوزستان جریان دارد. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق در امتداد رود کارون، از شهر اهواز شروع و پس از گذشتن از مسیر پُر پیچ و خم، نهایتاً در محدوده شهر خرمشهر، محل اتصال رود کارون به اروند و بهمن شیر (سه شاخه حفار) پایان می یابد. نهشته های عهد حاضر این منطقه را عمدتاً رس، سیلت و ماسه تشکیل می دهند که در محیط های رسوبی متفاوت (رود خانه ای و جزر و مدی) و به صورت غیر ممتد و یا بین انگشتی (عدسی هایی) در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. هدف اصلی در این تحقیق ارائه مدل زمین شناسی مهندسی این نهشته ها در امتداد رود کارون (اهواز تا خرمشهر) می باشد. برای این منظور مطالعات زمین شناسی مهندسی گسترده ای از طریق آزمون های صحرایی و آزمایشگاهی و همچنین جمع آوری اطلاعات ژئوتکتونیکی حاصل از پروژه های مختلف موجود در امتداد رود خانه صورت گرفته است. این مدل کمک شایانی به درک زمین شناسی مهندسی و مشکلات ناشی از آن، در نهشته های موجود در منطقه می کند. یکی از اهداف ارائه مدل علاوه بر مطالعه زمین شناسی مهندسی نهشته های منطقه، بررسی ارتباط خصوصیات هیدرودینامیکی و مورفولوژی حاکم بر این رود خانه در خصوصیات زمین شناسی مهندسی نهشته های آن می باشد. نتایج خروجی مدل زمین شناسی مهندسی ارائه شده، نشان از تأثیر خصوصیات هیدرودینامیکی و مورفولوژی در ویژگی های زمین شناسی مهندسی نهشته های منطقه را دارد. کلمات کلیدی : مدل زمین شناسی مهندسی، رود کارون، هیدرودینامیک، مورفولوژی، محیط رسوبی

ایران دارای مخازن مشترک گازی زیادی با کشورهای همسایه است که پارس جنوبی برجسته ترین آن ها است. گسترش میدان پارس جنوبی در اولویت برنامه های صنعت گاز کشور قرار دارد. گسترش این میدان را می توان نقطه عطفی در تاریخ صنعت گاز کشور دانست. این پژوهش، در راستای شناسایی و کنترل پایداری ژئوتکنیکی محدوده فلرهای گاز فازهای 6، 7 و 8 مجتمع گاز پارس جنوبی انجام شده است. کمّی سازی اثرات و مخاطرات ژئوتکنیکی ساختگاه برای تمامی پروژه های عمرانی بسیار مهم و لازمه تمامی بررسی های مهندسی می باشد. از طرفی مدل سازی ها و شبیه سازی ها بهترین روش برای مشخص نمودن پارامترهای ژئوتکنیکی و ژئومکانیکی در ساختگاه های مختلف می باشند. لذا در این راستا، هدف پژوهش مشخص نمودن مسائل و مخاطرات ژئوتکنیکی و تهیه مدل های ژئوتکنیکی از این موارد می باشد. از نتایج حاصل از مدل سازی های هیبریدی که به صورت سه حالت پایدار (stable)، نیازمند رسیدگی فوری (need attention) و ناپایدار (unstable) عرضه می شود، جهت ارائه پیشنهادات و راه کارهای مهندسی برای کنترل و بهسازی مناطق بحرانی در محدوده مورد مطالعه، استفاده می شود. در این پژوهش، یک چارچوب مطالعاتی برای بررسی ساختگاه فلرهای مذکور بر اساس توصیه های کلیتون و همکاران (2003) و مبتنی بر تئوری سرچ ویتمن (2001)، به منظور تسهیل در بررسی های ساختگاه ارائه گردیده است. برای ارزیابی فرآیندهای طراحی و اجرای پروژه، تجزیه و تحلیل های ساختگاه بطور منظم و مدون الزامی می باشد. این چارچوب شامل روش های مطالعاتی، شناسایی و اکتشافات زمین شناسی، زمین شناسی مهندسی، ژئومکانیکی و ژئوتکنیکی برای ساختگاه می باشد. این روش ها شامل: طبقه بندی جزئی ترین مسائل و مخاطرات، مدل سازی های هیبریدی عدم قطعیت های ژئوتکنیکی، بیان مسائل کنترلی، ارائه راه کارهای مقابله با مخاطرات و همچنین بررسی پایداری کلی سیستم می باشد. طراحی و مدل سازی هیبریدی جهت تحلیل پایداری تک تک موارد از جمله تحلیل پایداری پی ها، تحلیل پایداری دامنه های محدوده سایت فلرها، شناسایی و کنترل پایداری و ارائه راه کار برای خاک های مسئله دار (مارن ها و خاک های دستی) و روانه های گلی - سنگریزه ای ایجادی بعد از بارندگی، در دستور کار این پژوهش قرار گرفته است. بطور کلی، برای بررسی وضعیت ساختگاه فلرها، پیمایش های زمین شناسی صورت گرفته و جنس خاک ها و سنگ ها و ساختارهای توده سنگی بررسی شده و سیستم های ناپیوستگی تعیین گردیده اند. بعد از مدل سازی، تحلیل های مربوط به پایداری ساختگاه فلرها به روش تحلیل هیبریدی انجام گردیده است. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده راه کارهای مهندسی جهت تامین پایداری و بهسازی سایت پیشنهاد گردیده است. نتایج حاصل از تحلیل های پایداری نشان می دهد که پی فلرها از نقطه نظر پایداری، "پایدار"، دامنه های سنگی محدوده فلرها بازه ای از "نیازمند رسیدگی فوری" تا "ناپایدار" را دارا می باشند. در مورد خاک های مسئله دار و روانه های گلی- سنگی ریزه ای نیز طی عملیات پیمایش صحرایی و مطالعات زمین شناسی، راه کار مهندسی جهت بهسازی آن ها پیشنهاد گردیده است. همچنین، به منظور پایدارسازی دامنه ها سه رویکرد اصلاح هندسی، اجرای زهکشی و پایدارسازی به روشهای سازه ای پیشنهاد شده است.

تونل نیایش تهران (تونل صدر- نیایش)، تونلی دوقلو بوده که بین بزرگراه نیایش در غرب و بزرگراه صدر در شرق، واقع شده است. مطالعات اولیه تونل از سال 13?7 توسط شرکت مهندسین مشاور پژوهش عمران راهوار آغاز و کار احداث و تجهیز آن در بهمن ماه 1?91به طور کامل به اتمام رسیده و در این تاریخ رسماً افتتاح گردید. بطور کلی به منظور بررسی وضعیت زیرسطحی محدوده مورد مطالعه، آزمایش های صحرایی و برداشت نمونه از لایه های مختلف زمین، تعداد ?? گمانه ماشینی به روش دورانی و به عمق های ?? تا 45 متر و ?4 چاهک دستی حفاری شده است. خاک های محدوده طرح از شن و ماسه سیمانته با میان لایه های ریزدانه سخت تشکیل شده است. طبقه بندی یونیفاید این خاک ها غالباً به صورت gc, gm, sc, sm می باشد. لایه بندی های رسوبات در اعماق، شیب دار بوده و مقدار شیب آنها حدود 1? درجه به سمت جنوب شرق می باشد. وزن مخصوص خشک نمونه ها بین1.52 تا 1.85 گرم در سانتیمتر مکعب است و ضریب نفوذپذیری غالب رسوبات ساختگاه مابین 2.7e-4 تا 3.4e-06 سانتیمتر بر ثانیه، می باشد. خاک های محدوده از استحکام بالایی برخوردار بوده که نتایج آزمایش های برش درجا با مقدار زاویه اصطکاک داخلی 33 تا 36.3 درجه و مقدار چسبندگی بین 0.22 تا 0.37 کیلوگرم در سانتیمتر مکعب، نشان دهنده این موضوع می باشد. عمق آب زیر زمینی منطقه بیشتر از 120 متر بوده اما به دلیل وجود سفره های معلق تا عمق کمتر از 10 متر نیز مشاهده شده است. از طرفی با بررسی خصوصیات خاک های منطقه و نیز وضعیت لرزه خیزی آن، احتمال روان گرایی در این رسوبات وجود دارد. برای تسریع شناسایی و نحوه ی برخورد با رسوبات مختلف منطقه ی مورد مطالعه، خاک های منطقه به 3 گونه یl1 و l2 و l3 تقسیم می شود.

در این پژوهش به ویژگی¬های ژئوتکنیکی تونل و گالری پیچ شیطان با استفاده از روش¬های ژئوفیزیکی پرداخته شده است. تونل و گالری پیچ شیطان در کیلومتر 854+45 محور هراز (راه ارتباطی بین تهران و آمل) قرار گرفته است. با استفاده از تصاویر ماهواره-ای tm و نقشه 1:100000 منطقه آمل و مشاهدات صحرایی، نقشه زمین شناسی مهندسی بزرگ مقیاس ( 1:8000 ) ترسیم شد. در بررسی ژئوتکنیکی ساختارهای زیرسطحی منطقه از برداشت¬های¬ ژئوفیزیکی ( سونداژ قائم الکتریکی و توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی ) استفاده شده است. به منظور تفسیر دقیق تصاویر ژئوفیزیکی، از گمانه¬های اکتشافی ژئوتکنیکی استفاده شد. در نهایت یک مقطع زمین¬شناسی مهندسی ( در طول 600 متر و عمق 65 متر ) ترسیم شده است. این پژوهش نشان می¬دهد که بررسی¬های ژئوتکنیکی برای بدست آوردن دید کلی زمین¬شناسی مهندسی از ساختارهای زیرسطحی منطقه مورد مطالعه مفید هستند. بررسی¬های ژئوفیزیکی، هزینه مطالعات ژئوتکنیکی را کاهش می¬دهد و همچنین موقعیت حفر گمانه¬های ژئوتکنیکی را بهینه می¬سازد. مطالعات ژئوفیزیک نشان داد که نیازی به حفر سه گمانه bh1، bh3 و bh4 نبود و تنها حفر یکی از این گمانه¬ها می¬توانست کافی باشد. با توجه به فاصله زیاد بین گمانه¬های ژئوتکنیکی اطلاعات زیرسطحی بین آنها حذف شد. مطالعات ژئوفیزیکی وجود گسل در فاصله بین دو گمانه را به اثبات رسانید. به منظور تکمیل اطلاعات حفر گمانه در این بخش پیشنهاد شد.

بررسی خصوصیات زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی ساختگاه چه برای ارزیابی ایمنی سدهای ساخته شده و چه برای سدهای در حال ساخت ضروری می باشد. پروژه سد ماشکید سفلی در 65 کیلومتری جنوب شرق سراوان قرار دارد و جهت تأمین آب شرب شهرهای سراوان و سیرکان احداث می گردد. بر اساس مطالعات انجام شده نوع این سد، خاکی با هسته آسفالتی انتخاب شده است. از مهم ترین پارامتر های ژئوتکنیکی در ساختگاه سد تحلیل داده های حاصل از گمانه های حفر شده است. در پژوهش انجام شده تحلیل داده های حاصل از آزمایش لوژان و rqd بصورت آماری و مدل سازی انجام گرفته است و همچنین داده های سنگ شناسی حاصل از لوگ های حفاری در بخش پهنه بندی پی، مدل سازی شده اند. مدل سازی داده ها در نرم افزار تخصصی rockworks انجام شده است. تحلیل آماری داده های لوژان برای بخش های مختلف ساختگاه سد نشان داد که سنگ های بستر سد دارای میانگین نفوذپذیری پائین تری (میانگین لوژان 12) نسبت به سایر بخش ها می باشند. مدل سازی داده های لوژان مشخص کرد که در محدوده بین تکیه گاه راست و بستر تا عمق 10 متری بیشترین مقدار نفوذپذیری مشاهده می گردد و این بخش دارای پتانسیل فرار آب بالایی است. در تحلیل آماری داده های rqd مشخص شد که میانگین وزنی شاخص rqd در تکیه گاه راست بیشتر از تکیه گاه چپ و بستر ساختگاه سد است. در مدل سازی داده ها براساس مدل فنس دیاگرام ساخته شده از داده های rqd، سنگ های بستر سد به سمت تکیه¬گاه چپ دارای مقادیر کیفیت مغزه حفاری پائی تری نسبت به سایر بخش های سد می باشند. در بخش مربوط به طبقه بندی سنگ ها میانگین dmr سنگ های ساختگاه 42 بدست آمد که با توجه به طبقه بندی صورت گرفته توده سنگ های ساختگاه در رده مقاومتی متوسط قرار می گیرند. در انتهای پژوهش مختصری درباره انتخاب نوع سد پروژه ماشکید سفلی صورت گرفته که بررسی های انجام شده مشخص می کند که احداث سد خاکی گزینه مناسبی بوده است.

سد شهید، سدی مخزنی از نوع خاکی با هسته رسی است که در جنوب شهرستان سمیرم در منطقه پادنا علیا واقع شده است. به منظور احداث سد در این منطقه در ابتدا دو محور موردبررسی قرار گرفت. به منظور بررسی کیفیت توده های ساختگاه سد، پارامترهای مهندسی نظیر مقاومت تراکمی تک محوره (ucs)، شاخص کیفی توده سنگ (rqd)، و ناپیوستگی ها مورد ارزیابی قرار می گیرد.