انقلاب مشروطه بر همه ساختارهای اجتماعی – سیاسی جامعه ایران تأثیرات شگرفی بر جای گذاشت. شعر و ادب نیز از این تحولات بی تأثیر نبود. در این دوره، اگر چه قوالب شعری گذشته تا حدود زیادی حفظ شد، اما محتوا و درون مایه ادبیّات منظوم به مدد شعرایی چون فرخی یزدی، علی اکبر دهخدا، ملک الشّعرای بهار، میرزاده عشقی و دیگران کاملا دگرگون گردید و مضامین جدیدی مانند آزادی، وطن، انقلاب و کارگر در شعر این دوره جاری شد. در این میان فرخی یزدی به عنوان یکی از آزادی خواهان و شعرای انقلابی این دوره، نقش مهمی در تحوّلات ادبی عصر مشروطه داشته است. این تحقیق که در پنج فصل تنظیم شده، به بررسی سبک شعری و تحلیل اندیشه های این شاعر انقلابی پرداخته و ویژگی های ادبی، فکری و زبانی غزلیات وی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به نتایج تحقیق می توان گفت که بسامد بالای تشبیه در شعر فرخی را باید به عنوان یک ویژگی سبکی بارز وی به شمار آورد. از نظر مختصات زبانی، فرخی در شعر خود کوشیده است که مطابق فهم و درک عوام بگوید و بنویسد و به همین دلیل زبان شعر او بسیار ساده و عامیانه است. استفاده از واژگان کهن فارسی، توجه به ایران باستان و تلمیحات اساطیری و مفاخره در اشعار وی را می توان از دیگر ویژگی های سبک شعری فرخی یزدی به شمار آورد.

هنگامی که محور سخن شاعران موسیقیدان باشد،اگرچه می توان نام بسیاری را آورد ؛ اما پیرامون رودکی ، نظامی ، مولوی و حافظ، با قطعیت بیشتری می توان گفتگو کرد، اولین دلیل را خود شاعران در اشعارشان فریاد می زنند و علت دوم کارهای پژوهشی است که درباره ی موضوع موسیقی در آثار ایشان انجام شده است. نظامی با وجـــود سرودن بیش از هزار بیت دارای اصطلاحات موسیقی، ذکر انواع موسیقی بزمی ، رزمی ، درباری و مجلسـی ، بیان محافــل بزمی در خمسه، طنین انداز شدن آوای سازهای رزمی در اسکندر نامه ، ماجراهایی که به نوعی موسیقی موضوع اصلی آنهاست، یاد کرد 50ساز و سی لحن باربد و حدود 30گوشه از ردیف موسیقی ایران و خلق صور خیال دل انگیز با مصطلحات موسیقی ، در ردیف کسانی قرار می گیرد که صرفاً با اصطلاحات موسیقی آشنایی دارد نه با علم موسیقی به معنی خاص آن. ولی مدیریت راست نوازی و راست خوانی باربد و نکیسا در بزم خسرو و برشمردن یک یک گوشه های دستگاه راست(ماهور ، شور و همایون،سه گاه و چهار گاه) ،که منجر به وصال خسرو و شیرین شد و نیز پرداختن به قبول دعوت قزل ارسلان و بازگو کردن تمام حالات ارکستر دربار شاه و بیان اختلاف ساز ها و اتفاق نت ها ی برخاسته از آنها ، می تواند نظامی را از مرحله ی آشنای سطحی با اصطلاحات صرف ، تا مرحله احاطه و مهارت در علم نظری(تئوری موسیقی) و نه نواخت عملی فراتر ببرد.

چکیده : پژوهش حاضر با هدف ایجاد انگیزه در میان اهل تحقیق و شناخت سعدی از زاویه ای دیگر و دست یابی به اینکه بوستان سعدی به عنوان یکی از آثار برجسته در ادبیات فارسی، تا چه حد دارای بُعد عاطفی و احساسی است ، نوشته شد.نگارش این پایان نامه مبتنی بر مطالعه و تحقیق ، گردآوری مطالب و تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری نتظیم شده است . عواطف و احساسات بسیاری در قرآن و کتب دینی و اخلاقی و همچنین در علم روانشناسی مطرح است، این پایان نامه به شناسایی و تعاریف این عواطف پرداخته و بوستان سعدی از این حیث مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بوستان سعدی مدینه ی فاضله ای است که جنبه های عاطفی در آن بسیار زیاد است زیرا در دنیای آرمانی انسان های خوب با عواطف و احساساتی برانگیخته با هم در ارتباط هستند.عواطف و احساساتی همچون تواضع ،احسان ،عشق، ایثار و فداکاری ،عفو و گذشت ،رحم و عطوفت ،و ... که دنیای آفریده ی خیال شاعر را زیباتر کرده است.بوستان عالم مطلوب سعدی است ، سرشار از عواطف و احساساتی است که انسان را اعتلا می بخشد .در بوستان دل ها به یاد حق می تپد ، از فقیران دستگیری می شود ،دست سخاوت گشوده است،بذل و بخشش بی دریغ است،ایثار و فداکاری بدون چشم داشت به انسان های نیک و بد است. امید است این پایان نامه نشانگر مسیر تازه ای برای شناختی دیگر از بوستان باشد و مورد رضایت و عنایت خوانندگان قرار گیرد . کلید واژه ها : عواطف ، احساسات ، انسانیت

فردوسی در تمام مراحل زندگی مرگ را به یاد می آورد و تأکید می کند،که چراغ عمر هر زاده ای با تند باد مرگ خاموش می شود. و(ساز و نهاد هر تولّدی)، (سرانجام هر زایشی)، بهره مندی از (بستر خاک)و (بالینی از خشت) است.زبونی و درماندگی انسان در برابر سرنوشت و بازیهای چرخ ناپایدار از نگاه دقیق فردوسی ، صحنه های هیجان انگیزی از حیرت و وحشت آدمیزاد را در برابر سایه ی شوم تقدیر که گاهی بر هم زننده ی لذاید و در هم شکننده ی عمرهای دراز است، به خوبی روایت شده است.

بایزید بسطامی یکی از مشهورترین و برجسته ترین عارفان ایرانی است که رد پای سخنان و مقامات او در جای جای متـون عـرفانی و ادبی ما آشـکار است. این مسئله نشان دهنده تـأثیر عمیق شخصیت، آرا و اندیشه های او بر عرفان و نیز ادبیات عرفانی است. این پژوهش به بررسی و بازشناسی شخصیت و آرای بایزید بسطامی می پردازد و به دنبال بررسی تأثیر شخصیت و آرای او در عرفان و خصوصاً ادبیات عرفانی است. از آنجا که بایزید بسطامی از برجسته ترین عرفای ایرانی است، باید نقش او در زمینه عرفان مورد بحث و بررسی قرار گیرد؛ تأثیر او در ادبیات عرفانی یکی از این نقش هاست. عرفا و شعرای قرون مختلف از سخنان و مقامات بایزید در بیان اندیشه های گوناگون خود، استفاده های فراوان کرده و از کلام و روایات او در آثارشان، بهره ها برده اند. در این پژوهش ابتدا شخصیت و اندیشه های بایزید بسطامی با استفاده از آثار مختلف در این زمینه، مورد بحث قرار گرفت و سپس آثار مختلف عارفان و شاعران گوناگون بازنگری شد و در آخر، نوع تأثیر سخنان و آرای بایزید بر این شاعران و عارفان، به ترتیب بیان گردید. می توان گفت برخی از آنان برای آوردن مطلبی علمی در زمینه عرفان، از سخن و یا اندیشه بایزید استفاده کرده و حتی دست به تفسیر و شرح سخنان او زده اند و برخی دیگر، در زمینه عرفان عملی و شیوه سیر و سلوک از سخنان و مقامات او بهره برده و در آثار علمی و ادبی خود، نام و سخن او را درج نموده اند. تأثیر شخصیت و اندیشه های بایزید بر عارفان و شاعران مختلف، گوناگون است؛ او بر برخی عرفا تأثیر بیشتری و بر برخی دیگر تأثیر کمتری گذاشته است. برخی از یک اندیشه بایزید بهره برده و برخی دیگر از اندیشه ها و سخنان مختلف او استفاده کرده اند؛ برخی او را به شدت ستایش کرده و برخی سخنان و اندیشه های او را مورد انتقاد قرار داده اند. در این پژوهش سعی شده است تمامی این نکات بررسی شود و تأثیرات مختلف شخصیت و آرای بایزید، مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

شاعر یا نویسنده مولود و محصول اجتماع است و به عنوان فردی که در درون گروههای اجتماعی رشد می کند، زبان را نه به عنوان هدف بلکه به عنوان وسیله به خدمت می گیرد و با استفاده از همه ی امکانات آن، ساختار ذهنی خویش را در قالب یک اثر به جامعه ی خود عرضه می دارد و دردهای اجتماعی، رنج های مردم، سرخوشی ها و ناخوشی ها، مهر و خنده، شکست و پیروزی، سیاست و مدنیت، تاریخ و فرهنگ، جامعه و خانواده و شخصیت را در آیینه ای به نام شعر در برابر دید مخاطب قرار می دهد. تحلیل گران این نوع شعر را « انسان مدار » می دانند. شعر امروز آن گونه که باید برای انسان به طور اعم و انسان عصر خویش به طور اخص ارزش قائل است و آیینه ی دردهای جامعه ی انسانی است. بدین ترتیب شعر امروز در چنین فضایی است که به تبیین اهداف خویش می پردازد. بنابراین آنچه ما در این رساله به آن نظر داریم شعر امروز ایران است، شعری که با نام نیما یوشیج و پیروانش شناخته می شود و افکارشان نیز این خط سیری را دنبال می کند. از آنجا که شعر نیما، اخوان ثالث و شاملو میراث خوار فضای پر از التهاب ایران، در دوره ی خویش بوده است، آیینه ای است که در آن می توان بسیاری از مسائل اجتماعی آن روز را با دیدی جامعه شناسانه باز نگری نمود و افکار سیاسی و اجتماعی آنان را در چندی از آثارشان مورد تحلیل قرار داد. این سه شاعر نگاه نوینی نسبت به انسان، جامعه و مسائل اجتماعی داشتند و تمام دردها و رنجهایی که به انسان ها تحمیل می شد در محکمه ی شعرشان به تازیانه ی انتقاد می گرفتند و در بیداری و آگاه سازی جامعه نقش زیادی داشتند. مضمون اشعار این شاعران بر محور موضوعاتی چون مبارزه با استبداد و استعمار، عدالتجویی، آزادی خواهی، ستایش وطن، نقد تعصبات و خرافات، حقوق و آزادی زن، تجدد و ترقی، دفاع از طبقه ی رنجبر، انتقادهای اجتماعی و... می چرخد.

خاقانی شروانی(520-595ه-ق)شاعر پارسی گوی خطه ایران(آذربایجان امروزی در شمال رود ارس)به زعم تذکره نویسان ادب فارسی به جمله علوم عصر خویش واقف بوده ودر غالب قالبهای شعری طبع آزمایی کرده است. ولی شهرت اوبیشتر مرهون قصاید غرای اوست.خاقانی قصیده سرا ومضمون آفرین بی همتا همیشه از شاعرانی بوده که اهل ادب از خواندن اشعارش التذاذ روحی حاصل کرده و در عین حال از افتادن در سنگلاخهای برخی مضامین دور از ذهنش بیمناک بوده اند. این شاعر بلند آوازه عشق وعرفان را به شیوه زیبا ودلنشین در اشعارش بیان کرده است . عشق در اشعار او بیشتر عشق زمینی می باشدو در اندک مواردی به عشق حقیقی و عرفانی نیز نظر داشته است. عرفان او نیز عرفان نظری است در حقیقت خاقانی مرد راه عرفان نبوده واز عرفان عملی بهره ای نبرده است ولی مهارت زیادی در سرودن اشعار عرفانی داشته و به زیبایی به راه وروش و سیر وسلوک عرفان اشاره کرده است. سخنگوی شروان مسائل عرفانی را در قالب قصیده بیان کرده واشعار عاشقانه را در قالب غزلیات گنجانده است. در این تحقیق سعی بر آن است که بعد از تعریف عشق وعرفان نمونه هایی از این دو موضوع مورد بحث را در دیوان این شاعر بررسی کرده وبه تقسیم بندی های مختلف ان پرداخته شود.

در گذشته دانش طب از متفرّعات علم حکمت به شمار می رفت و کسانی که به تحصیل علم حکمت می پرداختند از آموختن علم طب گریزی نداشتند، بر همه ی طالبان علم لازم بود به صورت کلّی با آن آشنایی پیدا کنند و شاعران هم به نحوی از انحا از این علم بهره می گرفتند و از آن به گونه ی تمثیل، تشبیه، استعاره و کنایه جهت پربارتر کردن کلام استفاده می کردند. گاهی انعکاس این معلومات در شعر جهت فخرفروشی و نشان دادن توانایی های علمی به دیگران بوده است. این پژوهش به بررسی واژگان پزشکی آثار سنایی غزنوی می پردازد و تلاش می کند به این پرسشها پاسخ دهد: طبّ حِکمی (پزشکی قدیم) در ادبیّات کهن ما چه جایگاهی دارد؟ سنایی و مردم روزگارش در باره ی مقولات طبّی چگونه می اندیشیدند؟ فواید داروهای گیاهی، حیوانی و معدنی چیست؟ این تحقیق از نوع بنیادی است و قلمرو تحقیق قرون پنجم و ششم هجری قمری می باشد. روش تحقیق، روش تجزیه و تحلیل منطقی اسناد و مدارک کتابخانه ای با روش اسنادی و استفاده از منابع دست اوّل و دوم است، ابزار گردآوری داده ها فیش برداری و مطالعه و بررسی منابع تحقیقی و روش تجزیه و تحلیل داده ها روش تحقیقی می باشد. این پایان نامه شامل هشت فصل است که عبارتند از: کلیّات تحقیق، ادبیّات تحقیق، کلیّات طب، اندامها، بیماریها، داروها (مفرد و مرکب)، اصطلاحات عمومی و نتیجه گیری. هدف از پرداختن به چنین موضوعی درک صحیح مفاهیم سروده های شاعر می باشد. روش کار به این صورت بوده که ابتدا آثار سنایی (دیوان، حدیق? الحقیق? و شریع? الطریق?، مثنویهای سنایی و مکاتیب) مطالعه شده سپس بیتها و جمله هایی که بافت آنها طبّی بوده یادداشت گردیده و با مراجعه به آثار طبّی قدیم و فرهنگ لغات معنی و مفهوم واژگان شرح شده است. فصل چهارم تا هفتم به ترتیب حروف الفبایی مرتّب شده و معادل انگلیسی واژگان در پاورقی آمده است. در پیشینه ی تحقیق بعضی از پایان نامه ها و کتابهایی را که به نوعی با این موضوع اشتراکی داشته اند به طور مختصر بررسی شده است. در این پژوهش پی می بریم شاعر چه نقطه نظراتی در مورد علوم به خصوص علم طب داشته و چگونه از این شاخه ی علم برای بیان مفاهیم ذهنی و خلق صور خیال بهره برده است و شناخت نسبی از اندامها، بیماریها و داروها پیدا می کنیم.

ادبیّات را از هر دیدگاهی می توان مورد بررسی قرار داد. زبان فارسی با رمز و رازهای فراوانش و به عنوان نقطه ی اشتراک و پیوند دهنده ی ایرانیان و رمز هویّت و فرهنگ ما، در نظم و نثر، هزاران نکته و مجهولات فراوان دارد، که می توان با تدبّر و تحقیق به گره گشایی از آن دست یافت. عدد به عنوان یکی از جلوه های نماد، از دیرباز در میان اقوام گوناگون و از جمله ما ایرانیان دارای مفاهیم گوناگون است. در این پژوهش که موضوع آن اعداد مقدّس در شعر سعدی و عراقی است، اعداد از منظر تقدّس و نگاه نمادین و رمزی در فرهنگ[های مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند. شعر سعدی و عراقی از شاعران برجسته ی زبان فارسی قرن هفتم، در ادبیّات فارسی جایگاه ویژه ای دارد و نقش آن ها در تکامل شعر فارسی و به خصوص غزل انکارناپذیر است؛ بنابراین به جهت اینکه اشعار این دو شاعر ظرفیّت طرح این موضوع مهم را داشتند، به بررسی اعداد مقدّس در شعر آن ها پرداخته و از این طریق دریافته ایم که سعدی و عراقی با به کارگیری اعداد، در بیان مفهوم آن ها و انتقال آن به مخاطب خود تا چه اندازه موفّق بوده اند و توانسته اند با قدرت شاعری خود اعداد را متناسب با موضوع در شعر خود به کار گیرند. در این پژوهش ابتدا با مطالعه ی شعر سعدی و عراقی، ابیاتی که در آن ها عدد به کار رفته است، استخراج و بر اساس شماره ی عدد دسته بندی شد.در پایان اعداد مقدّس و غیر مقدّس مشخّص شده است و نیز سعی شده با استفاده از دیوان شعر این دو شاعر و همچنین منابع دیگر درباره ی این موضوع، راز و رمز اعداد برای مخاطبان روشن گردد. اعدادی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند، عبارتند از: یک، سه، چهار، پنج، شش، هفت، هشت، نه، ده، چهارده، چهل، هفتاد، صد و هزار.

درقرن هفتم هجری، شاعران بزرگی در عرصه ی ادبیات ظهور کرده اند که از هر کدام آثار ارزشمندی به یادگار مانده است. یکی از این شاعران،عراقی است که از مقام والایی برخوردار بوده وبا توجه به اینکه بسیاری از صناعات ادبی از جمله امثال وحکم ، تمثیل، ضرب المثل و ...در دیوان این شاعر آمده است، دراین پایان نامه،سعی گردیده «امثال وحکم در دیوان فخر الدین عراقی» مورد بررسی قرار گیرد. امثال وحکم نمایانگر ارزش ها وافکار و باورهای مردم در جامعه است وهمواره در اشعار بیشتر شاعران بزرگ ادب فارسی به چشم می خورد. عراقی یکی از شاعران بزرگ ادب فارسی به شمار می رودکه توانایی او در استخدام معانی و ابتکار مضامین ، به کار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن ترکیب های گوناگون، استفاده از کنایات، تشبیهات و ضرب المثل های تازه که خود، ساخته وابداع کرده است، نمایان است. امثال وحکم در اشعار این شاعر بزرگ در زمینه های مختلف از رواج خاصی برخوردار است که از آن جمله می توان به عرفان وعشق و می و میخانه ومناعت و بلند نظری، آبرومداری،ترک تعلّقات دنیوی، پرهیز از خصلت ناروا ، حلم وبردباری ، وفای به عهد، بخشش ونکویی،تواضع وفروتنی و...اشاره کرد. روش تحقیق بر اساس مطالعه و توصیف منابع امثال و حکم و نیز کاربرد آنها در اشعار فخرالدین عراقی می باشد . هدف از انجام این پژوهش بررسی ومطابقت امثال وحکم اشعار عراقی با امثال رایج شاعران هم دوره ونیز بسامد تمثیلات بکار رفته در اشعار عراقی می باشد . کلیدواژه ها: شعر فارسی،فخرالدین عراقی، امثال وحکم ،تمثیل و ضرب المثل.

در این پایان نامه در ابتدا به بیان کلیاتی در باره ی ریا و انواع آن از دیدگاه قرآن و دین مبین اسلام پرداخته شده، و دیدگاه روان شناسی و جامعه شناسی و راه های برون رفت از این آفت منحوس و ویران گر آمده است. در ادامه خلاصه ای از احوال و آثار حافظ و عبید و تاریخ عصر آن ها با دیدگاه ریاستیزانه بیان شده است.آن گاه به مظاهر ریا نظیر تصوف و صوفیان ریاکار و زاهدان و شیوخ متظاهر و وابسته به دربارها و ابتذال تصوف در آن عصر پرداخته شده و نمونهایی از شعر حافظ و آثار عبید در ستیزه ی با این پدیده ی شوم آمده است.سپس به مقایسه ی نحوه ی ریاستیزی حافظ و عبید و بیان موارد تشابه و افتراق در شیوه ی کار آن ها پرداخته شده است. این که حافظ با زبانی فخیم و عباراتی با شکوه خصوصاً با خواص ریا کار جامعه که ریاکاریشان تاثیرگذارتر بوده است به ستیزه برخاسته و سعی نموده است کا مکتبی انسان ساز و به دور از ریا و فریب ارائه کند و هدایت گری او در اشعارش بسیار راه گشاست. واین که عبید با زبانی عریان و با استفاده از طنز و هزل و به ندرت هجو به ستیزه ی با خواص و حتی عوام جامعه که به نوعی در این نابسامانی ها و مشکلات اخلاقی و فرهنگی دستی دارند، پرداخته است.

محمّد تقی صبوری ( بهار ) شاعر آزاده¬ای است که در دوره¬ای از تاریخ معاصر ایران زندگی می¬کند که در این دوره رخدادها و تحوّلات بسیار عظیمی اتّفاق افتاد. از قبیل جنگ جهانی اول و دوم، وحکمرانی پنج پادشاه در کشور. در چنین شرایطی بهار رشد کرد و ابعاد مختلف استعدادهای خود را به منصّه ی ظهور رساند. ملک¬الشّعرای زندگی پر تلاطمی دارد که بعضاً متضاد جلوه می¬کند؛ طلبه¬ی علوم دین، شاعر آستان قدس، شاعر مردمی، زندانی، روزنامه¬نگار، وکیل مجلس و وزیر فرهنگ، ابعاد مختلف زندگی بهار است. جوانی بهار با انقلاب مشروطه هم¬زمان شد و به آزادی و حکومت قانون دل بست. از همان آغاز، طرفداری خود را از نهضت مشروطه اعلام کرده، و این موضوع را در شعر خود انعکاس داده است. بعد از استقرار مشروطیّت با عوامل استبداد داخلی و خارجی به مبارزه¬ی خود ادامه می¬دهد. در این راه سختی¬ها و رنج¬های فراوانی متحمّل شده، ولی دست از مبارزه¬ی خود بر نمی¬دارد. بارها تبعید و زندانی می¬شود و سرانجام در اثر بیماری سل از دنیا می¬رود. بهار در شعر از بزرگان شعر فارسی پیروی می¬کند و در سروده¬هایش لحن شاعران کهن طنین انداز است؛ امّا در شعر فارسی فضایی نو با دیدگاهی نو پدید می¬آورد که تا روزگار او مانندش دیده نشده بود. فعّالیّت بهار تنها به شعر محدود نمی¬شود. او به نثر نیز آثار زیادی دارد که برخی از آنها در مطبوعات و برخی به صورت کتاب منتشر شده است. مضمون عمده¬ی اشعار او بر محور موضوعاتی چون: آزادی، وطن، دفاع از طبقه¬ی رنجبر، مبارزه با جهل و خرافات، انتقادهای اجتماعی و ... می¬چرخد

شاه¬ نعمت¬الله¬ ولی عارفی است که افکار و اندیشه¬های عرفانی خود را در قالب اشعار فراوان خود بیان نموده است. از میان این اشعار فراوان آنچه در میان عامه¬ی مردم، و ادبیات ما شناخته¬شده¬تر است، پیشگویی¬های شاه¬نعمت¬الله است، امّا به سبک خاصّ شعری و اندیشه¬های معنوی او کمتر پرداخته¬شده¬است. اندیشه¬هایی که می¬تواند برای انسان اسیر در چنگال مادیت قرن بیست¬و¬یکم پیام¬آور معنویت و آرامش باشد. این پژوهش مشتمل بر پنج فصل است. در فصل اول – با عنوان "طرح ¬و بیان مسئله" - به سوالات و فرضیه¬های پژوهشی اهداف تحقیق ¬و... پردخته شده ¬است. در فصل دوم- با عنوان "کلیات"- مفاهیمی در باب سبک و سبک¬شناسی، به¬ویژه سبک عراقی و همچنین مقوله¬ی عرفان و برخی مبانی آن که از نظر محور فکری در سبک عراقی، و هم در افکار و اندیشه¬های شاه¬ نعمت¬الله نقش محوری دارند، مورد تحلیل قرار¬گرفته ¬است. در فصل سوم - با عنوان "آشنایی با احوال ¬و¬ آثار شاه ¬نعمت¬الله ¬ولی"- به شرح احوال و آثار، و معرفی استادان، هم¬عصران و دیگر موضوعات مربوط به او پرداخته ¬شده ¬است. درفصل چهارم این پژوهش- با عنوان"سبک شعری و اندیشه¬های شاه¬نعمت¬اله¬ولی"- سبک خاصّ شاه ¬ولی از جهت زبانی، ادبی، و افکار و اندیشه¬ها مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته¬ است. در پایان نیز با ¬الهام از تمام فصول و یافته¬ها و هدف کلی پژوهش، به¬صورت چکیده، به نتیجه¬گیری، و ارائه¬ی برخی پیشنهادها پرداخته ¬شده ¬است.

برای رسیدن به یک بینش درست و شناخت کامل از سرایندگان، می توان از ابزار و دریچه ی زیباشناسی، به کنه و عمق افکار و عوالم درونی و احساسی سرایندگان دست پیدا کرد و از این طریق به زوایا و خبایای ذهن آنها وارد شد و با درک و بصیرت بیشتری در اشعارشان تأمّل کرد. حال در این پژوهش که عنوان آن زیباشناسی در غزلیات حسین منزوی است، از منظرگاه دو علم ، بیان و بدیع، بر طبق مهم ترین اصطلاحات و نظراتی که در کتب بلاغت وجود داشته، آنها را به کار بسته ایم و به بررسی غزلیّات این شاعر خوش ذوق و شعرشناس پرداخته ایم. از ماحصل آن پی بردیم که حسین منزوی با بهره جستن از صنایع ادبی متعدد در آفرینش ایماژ و تصاویر، ایجاد حس و شور سحرانگیز، انسجام بخشیدن به اشعارش و تقویّت بعد موسیقایی و زیباتر کردن شعرش موفق ظاهر شده است. در این پژوهش به خوبی نشان داده شده است که منزوی توانسته با کمک عناصر شعر و صنایع ادبی، اشعاری هدفدار و تصاویری تـوأم با التذاذ و فضایی را با جان مایه ی تغزّل در شعر معاصر ایجاد نماید که تأثیر وی بر ساختار غزل معاصر بی بدیل و غیر قابل انکار است. غزلیّات منزوی پویا و زنده و نوآوری در آن جایگاه ویژه ای دارد. در علم بیان تشبیه بلیغ و در استعارات، استعاره ی مصرحه مجرده از بسامد بالایی برخوردار می باشند که گواه آن است که معشوق و یار، در مرکز و کانون شعرش مورد توجه قرار گرفته شده و عشقی که به تصویر می کشد، مقدّس و پاک است. در به کارگیری علم بدیع نیز در هر دو حیطه ( لفظی و معنوی ) موفّق ظاهر شده که در آن، صنایع تکرار، اغراق، تناسب، طباق و تلمیح از بسامد بالایی برخوردار هستند که توجه و حساسیّت شاعر را به بعد موسیقایی شعر نمایان می سازد. در پایان این پژوهش به بررسی آرایه های کم تکرار و نادر پرداختیم که فنون ادبی استثناء، اتفاق و توزیع، هریک از جایگاه ویژه و بسامد چشم گیری برخوردار هستند. به این نکته اشاره شود که در این پژوهش اساس کار ما کل غزلیّات منزوی است.

شهریار که در خانواده¬ای مذهبی و دین¬مدار رشد و پرورش یافته بود، از اعتقادات مذهبی محکمی برخوردار بود که همین پاکی ذاتی و همین اعتقادات محکم، باعث به وجود آمدن گرایش-های عرفانی در ایشان شد. البتّه شکست و ناکامی او در عشق نیز مزید بر علّت شد و خدا را هر چه بیشتر قرین دل شکسته¬اش کرد و از شهریار انسانی سالک و راهرو در مسیر عرفان و معنویات ساخت. مضامین عرفانی در اکثر اشعار شهریار - حتی اشعاری که ظاهراً رنگ و بوی عشق زمینی دارند- خودنمایی می¬کنند و نشان از باورها و اندیشه¬های عرفانی این شاعر عارف دارند. در این تحقیق، سعی شده است تا بخشی از این باورها و اندیشه ها از لابه لای اشعار ایشان استخراج شده، مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند. روشی که در این رساله به کار رفته است بیشتر، تکیه بر مقامات اهل سلوک از دیدگاه خواجه عبدالله انصاری بوده و تا جای ممکن، اشعار شهریار مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته و ابیاتی متناسب با برخی از این مقامات پیدا شده و مورد استفاده قرار گرفته¬اند. قسمتی از کار نیز اختصاص به بررسی برخی از رموز و اصطلاحات عرفانی در اشعار ایشان دارد.

گفت و گو (دیالوگ) یکی از شیوه های هنری شعر و ادب فارسی به شمار می رود و ژرفا و اصالت تجربیات هنری شعر را منعکس می کند ؛ موضوع این تحقیق « مقایسه و تحلیل موضوعی گفت و گو در بوستان سعدی و اشعار پروین اعتصامی است » تا با یک مقایسه و تحلیل اجمالی ظرفیت های هنری و گفت و گویی و میدان و وسعت گفت و گو میان انسان ها در این متون را مشخص کند و با بیان اندیشه ها و آرای این دو شاعر ، بتواند به عنوان پل ارتباطی فرهنگ و ادبیات نسل گذشته را به فرهنگ و ادبیات و آموزه های ادبی نسل امروز – عصر گستردگی و ارتباطات – پیوند دهد . در این پژوهش با بهره گیری از روش اسنادی و تحقیقات کاربردی ، همه ی حکایات و گفت و گو های بوستان سعدی و دیوان پروین اعتصامی با توجه به عناصر تشکیل دهنده ی گفت و گوها (ساختار ، مخاطبان و درون مایه) به صورت جداگانه بررسی شده است ، بر این اساس قابل ذکر است ؛ مخاطبان اصلی سعدی و پروین اعتصامی اغلب مردم عادی هستند و درون مایه ی گفت و گو های آنان بیشتر طرفداری از مردم مظلوم و انتقاد از حاکمان به خاطر ظلم و ستم آنان به این قشر از جامعه است ، فقط نحوه ی بیان و روش انتقال پیام آن دو با هم فرق دارد ؛ سعدی این پیام را بیشتر با ساختار گفت و گویی « دو سویه انسان » بیان می کند در حالی که پروین این انتقال پیام را بیشتر بر عهده ی عناصر طبیعت یا حیوانات می گذارد که در ادبیات از آن به عنوان « فابل » یاد می شود.

این پایان¬نامه که در پنج فصل تنظیم شده به بررسی درونمایه ها و سبک غزلیات فاضل نظری پرداخته است و در آن ویژگیهای سبکی غزلیات شاعر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. شعر فاضل نظری، اگرچه مقیّد به قواعد ساختاری و انضباط سنّتی حاکم بر شعر است، از حیث زبان و مضمون تکرار و ادامه گذشته نیست. اگرچه سنّت‏شکنی در وزن و قافیه در شعر وی دیده نمی‏شود، امّا او شاعری است که در خلق مضامین نو و تصاویر بکر در ساختار کهن بسیار توانا است .با توجه به نتایج تحقیق باید گفت که نگاه فاضل نظری به غزل نگاهی کلاسیک و غزل او بیت‏محور است. نظام نشانه‏ها در شعر فاضل نظری به غزل کلاسیک نزدیک‏تر است تا شعر و جریان‏های نوین امروزی. زبان فاضل نظری، در عین سادگی و روانی، بیانگر احساس و تخیّل عمیق است.نظری در غزلیاتش سه ضلع مثلثی را به نمایش گذاشته که عبارتند از سبک عراقی، سبک هندی و سبک غزل امروز. استفاده از نمادها و نشانه¬های سبک هندی، ایجاد تصاویر نو و مضامین خلاقانه و گرایش به طرز بیان حافظ از جمله هنرمندی های وی است. درفصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است. در فصل دوم مباحث نظری مربوط به سبک شناسی گنجانده شده است. در فصل سوم زندگی و آثار شاعر مطرح شده است. در فصل چهارم که مهمترین بخش تحقیق است به تحلیل سبک شناختی آثار فاضل نظری پرداخته شده است که شامل ویژگیهای سبکی شاعر، عناصر زبانی، بیانی، آوایی، خیالی و فکری است.

عشق یا محبّت، نشانه ای بسیار بدیهی و کلید معنایی در متون عارفانه است که ماهیّت آن مبتنی بر شهود و مکاشفات درونی صوفیّه و سرشار از اندیشه های غنی و احساسات وعواطف شور انگیز عرفانی است. پژوهش حاضر، نگاهی دارد به «عشق» در آثار، اندیشه و تصوّف روزبهان بقلی شیرازی و برآن است تا تصویری جامع از عشق عارفانه ی این شیخ بزرگ را به شیوه ای توصیفی ـ تحلیلی ارایه دهد؛ چرا که مطالعه عناصر عرفانی، در حوزه های عرفان اسلامی به آثار بدیع وی که در حوزه های عشق الهی، انسانی و عرفانی نگاشته شده، متکی است و بدون بررسی آن ها نمی توان در مقوله ی عشق در عرفان اظهارنظر کرد، اما قبل از آن در ابتدای رساله به بررسی زندگی، آثار، مبانی اندیشه ها و دیدگاه خاصّ روزبهان درباره عشق پرداخته شده، سپس ویژگی ها، انواع، مراتب و مقامات عشق و رابطه ی آن با حسن، محبّت، جمال، زن، شاهد، تجلّی، تمثّل، تأویل، نور، شطح و مکاشفه مورد بررسی قرار گرفته است تا رساله ی حاضر گامی باشد هر چند کوچک، در راه آشنایی با نظریه ی خلاّق و کم مانند روزبهان بقلی شیرازی درباره «عشق».

با توجه به این¬که ادبیات انقلاب و پایداری در هشت سال دفاع مقدس، ادبیاتی نوپا و تازه شکل-گرفته است و به مانند ادبیات کلاسیک، چندان کارهای تحقیقی درباره¬ی آن انجام نشده است، بر آن شدیم که با بررسی و تحلیل آثار و افکار سیدحسن حسینی، او را جامع¬تر به دنیای ادبیات معرفی نماییم، که با روش توصیفی، تحلیلی و ابزار کتابخانه¬ای، بیش از صد عنوان کتاب و ده¬ها مقاله و پایان¬نامه مطالعه شد و شکل نهایی کار، در پنج فصل تنظیم گردید. نتایج پژوهش نشان می¬دهد شاعر از تمام امکانات و عناصر شعر در جهت تبیین اندیشه¬های دین¬باورانه-اش بهره برده است و بر اساس همین اندیشه¬ها و مضامین علوی، حسینی و عاشورایی، فاطمی، مهدوی و .... او را می¬توان شاعری مفهوم¬گرا نامید. سایر مضامین پر بسامد شعر او مربوط به جنگ و انقلاب است که شعرهایی با زبانی زنده و پویا در ستایش رهبر انقلاب، رزمندگان، آزادگی، شهامت، شهادت و ... آفریده است؛ اما شاعر از دهه¬ی هفتاد به بعد به مضامین اعتراضی با زبانی طنزآلود روی می¬آورد که هدف اصلی او احیای بایدها و ارزش¬های دیروزی در اندیشه¬ی مخاطبان است. نگاهی به جنبه های ادبی و زبانی شعر حسینی نشان می¬دهد شاعر با موازین ادبی و زبانی گذشته و حال آشنایی دارد و برای افزودن بر تأثیر کلام خود هر کجا که مناسب دانسته از آن¬ها استفاده کرده است.

معانی و مفاهیم قرآن کریم که نمون? اعلای فصاحت و بلاغت است، از جهات مختلف در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان، به¬طور مستقیم و غیر¬مستقیم تأثیرگذار بوده است، تا آن ¬جا که جنبه¬ای از زندگی مسلمانان را نمی¬توان یافت که قرآن بر آن تأثیر¬گذار نبوده باشد. حدیث یا به عبارتی قول، فعل و تقریر پیامبر بزگوار اسلام (ص) نیز چنین حکمی را دارد و به اشکال گوناگون در زندگی مسلمین و رفتار و گفتار آنان تأثیر¬گذار بوده است؛ یکی از بارزترین آن، تأثیر در سخن شاعران و نویسندگان است. ملّا محسن فیض کاشانی، مفسّر، محدّث، عارف و فقیه سده یازدهم هجری، نیز شاعری است که اشعارش را با آمیختن به آیات کتاب آسمانی و احادیث پربار ائمّه (ع) شوری تازه بخشیده؛ بنابراین جا دارد اشعار وی از این جهت به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد؛ تأثیرپذیری وی از قرآن و حدیث به طور آشکار و نهان در جای جای شعرش نمودار است. در فصل اوّل این پژوهش به تبیین موضوع و چراهای آن پرداخته می¬شود. در فصل دوّم اوضاع دوران صفوی از جهات گوناگون بررسی می¬شود و چگونگی ورود قرآن و حدیث به شعر فارسی و شیوه¬های مختلف تأثیرپذیری ذکر می¬شود. در فصل سوّم زندگی، احوال و آثار فیض کاشانی بررسی می¬شود. در فصل چهارم آیات و احادیثی که به¬ طور آشکار یا نهان در اشعارش موجود است، استخراج می¬گردد. فصل پنجم نتیجه¬گیری از پژوهش است؛ در این پژوهش مشخّص می¬شود اشعار فیض سراسر آمیخته با آیات قرآن کریم و احادیث ائمّه معصوم (ع) است، تا جایی که گاه بخشی از ابیات را آیه¬ای از قرآن کریم زینت می¬بخشد.

در دوران معاصر، وقوع تحوّلات گوناگون در جامعه بر همه ی ساختارهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی کشور تأثیرات شگرفی به جای گذاشت. شعر و ادب نیز از یان تحوّلات بی تأثیر نبود. این پژوهش به زندگی شخصیت،سبک و درون مایه ی شعری و تحلیل اندیشه های محمّدرضا عبدالملکیان به عنوان یکی از شاعران معاصر پرداخته است. اهمیّت پژوهش از آن روست که می تواند تأثیرافکار و اندیشه های محمّدرضا عبدالملکیان را به عنوان یکی از شاعران تأثیرگذار در دوره ی معاصر به رشته ی تحریر در آورد.این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و برای جمع آوری آثار و اسناد مربوطه به موضوع تحقیق و هم چنین آثار محمّدرضا عبدالملکیان مورد بررسی قرار گرفته است. معرفی شعر معاصر و جایگاه و ویژگی های آن و هم چنین معرّفی محمّدرضا عبدالملکیان و سبک شعری وی و بررسی ویژگی های برجسته در اشعار او از نتایج و دستاوردهای این پژوهش می باشد. امیدواریم این پژوهش بتواند در زمینه ی شعر معاصر یاری گر پژوهش گران باشد.

در فصل اول این پایان نامه کلیات مسئله تحقیق بررسی شده است در فصل دوم در مطالعات نظری به تاریخچه نثر فارسی پرداخته شده است.در فصل سوم پس از اشاره ای مختصر به زندگی نامه سور آبادی به ویژگی های سبکی ای کتاب پرداخته شد و سپس به تجزیه وتحلیل واژگان از نظر زبان شناسی پرداخته شد.در فصل چهارم واژگان اصیل فارسی استخراج وتنظیم الفبایی شد.در فصل پنجم هم به نتیجه گیری و پیشنهاد پرداخته شد

موضوع پژوهش، بررسی سبک، اندیشه و محتوای مثنوی های احمد عزیزی، یکی از شاعران برجسته ی معاصر و عصر انقلاب اسلامی است که در پنج فصل تنظیم گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که توجه او به لفظ بیش از معناست. برجسته ترین ویژگی های سبکی شعر احمد عزیزی در کتاب «طغیان ترانه» در سطح زبانی عبارتند از به کارگیری ترکیبات خاص و بدیع، استفاده از تعبیرات عامیانه، اصطلاحات امروزی و واژه های مذهبی. در سطح ادبی شاعر با استفاده ی فراوان از تشبیه، تشخیص و کنایه به خصوص کنایه های عامیانه بر تأثیر کلام خود افزوده است و با به کارگیری فراوان تصاویر پارادوکسی و حسامیزی و کاربرد مقیاس های شاعرانه در مجموع گرایش خود به سبک هندی را نشان می دهد. در سطح فکری اشعار عزیزی بیش تر از درون مایه های عرفانی، مذهبی و اجتماعی برخوردار است.