نام پژوهشگر: رضا مستوفی فرد

گونه شناسی ظروف سفالین سه پایه ی عصر آهن در ایران(1500 تا550 ق.م)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  الناز حاتمی   امیر صادق نقشینه

پایان نامه حاضر با هدف طبقه بندی گونه های مختلف ظروف سفالین سه پایه در عصر آهن و همچنین گونه شناسی اجزای مختلف تشکیل دهنده ظروف از قبیل : پایه ، بدنه ، لبه یا گردن ، کف و دسته صورت پذیرفته است. در این راستا توجه به پراکندگی جغرافیایی گونه های مختلف حائز اهمیت می باشد. همچنین بررسی اشکال مختلف گونه های مختلف ظروف در مناطق مختلف از دیگر مسائلی است که در این پژوهش بدان پرداخته می شود. برای رسیدن به این منظور به گردآوری کلیه ظروف سه پایه ی سفالین در عصر آهن که در منابع مکتوب موجود است ، پرداختیم. این نمونه ها شامل 102 عدد ظروف سفالین است که از 26 محوطه واقع در ایران گزارش شده است. این ظروف را به هشت گونه ی کلی بعلاوه ی یک گروه متفرقه که به موارد نامشخص و یا تک موردی اختصاص دارد ، طبقه بندی نمودیم و سپس اجزای تشکیل دهنده هر یک را به تفکیک گونه های هشت گانه مورد بررسی قرار دادیم و زیر گونه هایی را شناسایی کردیم. نتیجه بدست آمده ارائه یک طبقه بندی منسجم بر اساس شکل و فرم ظروف سه پایه است که با توجه به توزیع جغرافیایی ، برخی از آنها از الگویی تبعیت می کنند که قابل توجه است. همچنین گونه هایی از ظروف و فرم های خاصی از اجزای تشکیل دهنده را شناسایی کردیم که منحصر به محوطه یا منطقه ی خاصی است.

طبقه بندی و گونه شناسی داده های باستان شناختی بر اساس بررسی روشمند تپه چخماخ در رباط کریم
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  حامد یوسفیان   روح الله یوسفی زشک

دشت ری جایگاه بالقوه ای از فعالیتهای بشری است که نقش محوری در تبادلات فرهنگی، تجاری واقتصادی... در جوامع پیش از تاریخ در مرکز فلات و مناطق همجوار خود داشته است که شواهد فعالیتهای باستانشناختی گواه استقرار از اواخر نوسنگی تا دوران اسلامی در آن است. متمرکز نبودن کاوشهای باستان شناسی و عدم وجود یک برنامه هدفمند به منظور شناسایی تمام جنبه های ساختاری وظاهری در غرب دشت ری، چالشی در گزارشات به وجود آورده است . هر چند در چند دهه اخیر یک برنامه رو به رشدی در شرق ری در تپه های چشمه علی، پردیس، سفالین، شغالی،... دیده می شود اما کافی نیست. بدست آوردن اطلاعات نسبی از استقرارها در مناطق مختلف دشت ری و نواحی همجوار آن، برنامه هدفمندی را می طلبد که به نظر می رسد بررسی های روشمند به همراه کاوش یکی از بهترین روشهای مطالعه، مستند سازی و طبقه بندی یافته های فرهنگی و درعین حال همراه با کمترین تخریب می باشد و کارایی این روش از نظر مطالعات آماری در چند دهه اخیر در باستان شناسی به اثبات رسیده است. این تپه از معدود استقرارگاه های شناخته شده از اواخر هزاره پنجم وچهارم ق.م .در غرب دشت ری می باشد که بدلیل قرارگیری در شاهراه ارتباطی دنیا ی باستان نقش محوری درفرهنگ و تمدن باستان داشته است که بقایای موجود روی سطح گواه ادعای ما می باشد. لذا شناخت ویزگی های ساختاری و ظاهری تپه جخماق از دلایل عمده انتخاب این طرح پژوهشی می باشد.

بررسی و مطالعه مهر های انگشتری در دوران ساسانی ( براساس آثار موجود در موزه های ایران)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  مینا کریمی کلاته شامحمد   نگین میری

مهر ها از جمله عناصر فرهنگی به جای مانده مهمی هستند که می توانند پیام آور گذشته های دور باشند و از نظر مطالعات باستان شناسی ، مهر سهم به سزایی در شناسایی فرهنگ ؛ تمدن و چگونگی وضعیت اقتصادی ، اجتماعی و تجاری هر دوره را دارد.مهرهای انگشتری نیز همواره از اسناد بسیار مهم در مطالعات باستان شناسی محسوب میشوند که با بررسی بر روی آنها ، سهم خود را در باز شناسی زندگی مادی و معنوی ادوار گذشته که به آن متعلق بوده اند ، ادا می کند. دوره و عصر ساسانی از جمله ادواری است که حجم قابل توجه ای از مهرهایی انگشتری را به خود اختصاص داده است که هم اکنون زینت بخش موزه های دنیا و مجموعه های خصوصی است .فرآیند فوق ، نشانگر اهمیت آن در روند مطالعات تاریخی ، سیاسی ، اقتصادی و زبان شناسی این دوره مهم فرهنگی است. در این راستا ، ما نیز درصدد بررسی و شناسایی مهرهای انگشتری دوران ساسانی برآمده و از میان آنها تعداد 33 مهر انگشتری که دارای نقوش و صحنه های مربوط به حکومت ساسانی بودند ، جهت بررسی و مطالعه مد نظر قرار گرفتند.این آثار مشخصا از لحاظ فرم ، نقش و بیان اسطوره ای مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. نقوش انسانی ، حیوانی و گیاهی آنها ضمن توصیف ، دسته بندی هم شده است.نتایج این بررسی نشان داد که هنر ساسانیان ، هنری کاملا دریاری است ، چرا که تعدادی زیادی از مهرهای انگشتری مورد مطالعه را ، نقش نیم تنه افراد والا مقام و پادشاهان ساسانی تشکیل می دهد. علاوه بر آن ، قابل ذکر است که ساسانیان دارای مذهبی بودند که طبق آن مذهب ، بسیاری از نقوش ، اعم از پرندگان را که در آیین زرتشت نماد و سمبل خیر ، نیکی و خوش یمنی بوده اند را ، بر روی بسیاری از آثار خود ، از جمله مهرهای انگشتری مصور نموده اند.واژگان کلیدی : هنر ، ساسانی ، درباری، مهر ، مهر انگشتری ، نقوش ، سمبل ، مذهب

تاثیر دین اورارتو بر آثار اورارتوئی بر اساس نقش تاثیرگذار خدای هالدی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  علیرضا اسفندیار   فرشید ایروانی قدیم

زمان بررسی متون آشوری و در کتیبه شلمنصر اول (1245-1274ق.م) با کلمه اورارتو روبرو می شوند. شاه آشوری این کلمه را به عنوان نام سرزمینی معرفی می کند که دارای هشت قبیله بوده است. در زمان جانشین وی توکلتی نینورتا، (1208-1244ق.م) او نیز شرق آناتولی را نائیری معرفی می کند و ساکنان آن را در قالب شصت پادشاهی ارائه می کند. اطلاعات ما در زمینه ساکنان منطقه وابسته به لشگرکشی آشور بوده است. به هر حال این اطلاعات تا زمان آرامو را دربرگرفته اند. این اطلاعات تنها در قالب اطلاعات جغرافیایی هستند.این درحالی است که پادشاهان اورارتویی سرزمین خود را در کتیبه های خود بیاینیلی ـ اقوام کوهستان نامیده اند. سلسله پادشاهی در زمان ساردوری اول (830-840ق.م) بنیان نهادی می شود و در ادامه جانشینان وی: ایشپوینی (830-840ق.م)، منوآ (786-810ق.م)، آرگیشتی اول (764-786ق.م)، ساردوری دوم (735-764ق.م)، روسای اول (714-735ق.م)، آرگیشتی دوم (685-713ق.م) و روسای دوم (645-685ق.م) بودند. در اواخر دوره اورارتو، که بعد از زمان روسای دوم را در بر می گیرد اطلاعات تاریخی درستی در مورد آن وجود ندارد. با توجه به شرایط تاریخی دوره اورارتویی می توان این طور بیان کرد که تاریخ اورارتو شامل: 1ـ دوره شاهک نشین ها 2ـ دوره پادشاهی

بررسی و معرفی سکه های دوره ساسانی موجود در موزه سنندج
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  آراس رحمانی   رضا مستوفی فرد

چکیده: سکه شناسی شاخه ای از باستان شناسی که در آن تاریخ یک ملت می تواند مورد بررسی قرار گیرد. پس از هزاران سال معامله متقابلا سودمند است که در آن کالا استفاده می شود به تجارت اصلی، و نیز پس از دوره ای از نمک، پوست لاک پشت ها، دندان نهنگ، فلز، سنگ و صدف، مروارید، مرجان و دیگر چیزهای با ارزش که به عنوان مورد استفاده قرار گرفت پول، در ابتدا مردم بانوی که همسایه قدیمی مادها در غرب ایران بود، روی یک سکه است. ایران از سوی دیگر، با ارائه پیشنهاد از پسر خداوند به دختر خانم نسبی با آنها شد. ایجاد یک پیوند دوستی بین دو کشور، سکه بانوی محبوب در سرزمین میانه تبدیل شد. ایران مهریه تعیین نمی کند چرا که آنها هر نوع از سکه ندارد. داریوش بعد از این ایده استفاده شد و اولین سکه که dryk نامیده می شدند ساخته شده است. تاریخچه سکه به عنوان یکی از مباحث مفصلی در باستان شناسی در نظر گرفته شده است. سکه استفاده می شود یا با ریختن فلز مذاب در ریخته گری (ریخته گری) و یا با چکش ضرب و شتم بر روی قطعه ای فلزی که یک طراحی ویژه، بر روی آن حک شده بود، ساخته شود. اول به نام ریخته گری و دوم این است که ضرب سکه. سکه اول از طلا (دینار)، قاش (درهم) و مس ساخته شده بود. تمامی سکه های گرد نیست و برخی از سکه های باستانی، گوشه ها و برخی از آنها عبارتند از میله ای شکل که مانند سوزن کوچک نگاه. همراه با اختراع سکه مشاغل دولتی بسیاری را برانگیخت و منجر بسیاری از کلمات جدید و collocations به زبان ایرانی را وارد کنید. سکه اولین بانوی الکترون نامیده می شود که 70 درصد طلا ساخته شده بود. نوشتههای روی بزرگترین سکه جهان که در موزه بریتانیا نگهداری می شوند در زبان فارسی هستند. همچنین تصاویری از ملکه ها در سکه های ایران باستان وجود دارد. این تصاویر و نوشته بر روی سکه ها به ما مقدار زیادی از اطلاعات در مورد تاریخ ایران و جامعه ای که می تواند در هر کتاب یا کتیبه یافت نمی شود. متاسفانه، بسیاری از سکه های قدیمی ذوب می شوند، برای استفاده از این فلز گرانبها توسط سود جویان، به این ترتیب تمام اطلاعات تاریخی خود را از دست داده است. یک تصویر معبد پشت سکه نقره (درهم) بهرام پنجم معروف به بهرام گور است که محبوب ترین پادشاه ایرانی دوره ساسانی وجود دارد. علاوه بر این، 200 سال پس از اسلام سکه هایشان مورد استفاده قرار گرفت. گاهی اوقات، بیانیه ای عربی استفاده می شود بر روی لبه سکه ها اضافه شود. ((bisme خدا، ربیع)) که بیانیه عربی بر روی لبه سکه ساسانی در دوره زیاد بن ابی صوفیان که در هر دو طرف سکه تصویر خسرو پرویز و نام خود را در زبان phlavi وجود دارد حک شده است.

بررسی و مستندسازی محوطه های دوره ساسانی در حوزه آبگیر سد سیمره و مقایسه با آثار مطالعه شده در زاگرس مرکزی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  الهام فتحی   غلام رضا کرمیان

این تحقیق شامل مقدمه اهداف تحقیق ،سوالات تحقیق ،فرضیات تحقیق و بیان مسئله و نتیجه گیری و منابع می باشد که: در مقدمه موقعیت جغرافیایی وسیاسی دره سیمره بررسی شده است و موقعیت حال و سابق سه استان لرستان، کرمانشاه و ایلام گزارش شده است.در بیان مسئله به تفصیل تبادلات فرهنگی و باستانی سه استان مذکور و دره سیمره را مورد نقد وبررسی قرار داده و در مورد فرضیات تحقیق به چند فرضیه پرداخته شده است ازجمله سه عامل ارتفاع ،حاصلخیزی خاک و منابع آب تأثیر بسزایی در شکل گیری مکانهای باستانی دوره ساسانی منطقه دارد .نمونه های سفالی های ساسانی حوزه آبگیرسد سیمره قابل مقایسه با دیگر سفال های دره سیمره و زاگرس مرکزی می باشد . اهداف تحقیق شامل بررسی و گونه شناسی سفالهای نمونه برداری شده ،و الگوی پراکنش محوطه های دوره ساسانی در حوزه آبگیر سد سیمره و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که تبادلات فرهنگی مابین منطقه مورد مطالعه و مناطق همجوار وجود داشته است و در اجرای تحقیق مورد نظر با مشکلاتی همچون نبودن کتابهای مناسب جهت تحقیق و بررسی در کتابخانه ها و عدم همکاری میراث فرهنگی و در دسترس نداشتن سفالها جهت آزمایش در مدت زمان مناسب بود.

گاهنگاری نسبی استقرارهای باستانی شهرستان بابل از دوره نو سنگی تا عصر آهن
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  محمد دهستانی   احمد چایچی امیرخیز

چکیده: علیرغم سپری شدن حدود 100 سال از آغاز فعالیت های میدانی و علمی باستان شناسی در استان مازندران هنوز این منطقه از کشور از منظر باستان شناختی ناشناخته بوده و با وجود پتانسیل های بالای زیست محیطی سواحل جنوبی دریای مازندران که شرایط زیستی مناسبی را در اختیار گروه های انسانی دوران پیش از تاریخ قرار می داده و نیز علیرغم اهمیت پژوهشی این منطقه، هنوز مطالعات باستان شناختی مازندران در ابتدای راه خود قرار دارد. یکی از مشکلات اصلی در این رابطه، عدم انجام بررسی های هدفمند و گسترده است. در این پایان نامه با عطف به مشکلات موجود در این زمینه سعی شده با بررسی و گاهنگاری محوطه های پیش از تاریخی شهرستان بابل و تحلیل داده های بدست آمده از آنها، گامی در راستای حل مشکلات باستان شناسی دوران پیش از تاریخ مازندران به طور عام و شهرستان بابل به طور خاص برداشته شود و پتانسیل های تاریخی این مناطق مورد بررسی قرار گیرد.

بررسی و طبقه بندی اشیاء مفرغی شمال غرب ایران(موزه ایران باستان)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  لیلا توده فلاح   رضا مستوفی فرد

علیرغم کثرت فعالیت های باستان شناختی در حوزه شمال غرب ایران، اشیاء مفرغی زیادی وجود دارند که از منظر باستان شناسی کم شناخته و یا ناشناخته باقی مانده اند. از جمله آثار مادی به جای مانده از فرهنگ ها و تمدن های گذشته اشیاء فلزی هستند که طیف وسیعی از آنها را اشیاء مفرغی تشکیل می دهند. هدف اصلی از انجام این پژوهش، معرفی اشیاء مفرغی متعلق به عصر مفرغ و اوایل عصر آهن و طبقه بندی این اشیاء از نظر شکل و خصوصیات ظاهری و پی بردن به نوع، اندازه، جنس، کاربرد، نقوش و تزئینات به کار رفته در آنها می باشد. دستیابی به هدف انجام پژوهش و هدف کاربری با مستندسازی این اشیاء مفرغی و در بخش پیش از تاریخ موزه ایران باستان و تهیه شناسنامه دقیق و کامل از آنها قابل دستیابی است. مسأله ای که همواره در مورد آثار فاقد بافت باستان شناختی موجود در موزه ها مطرح می باشد، اصالت این آثار و محلی بودن یا نبودن آنها است. در این باره باید گفت که نه بررسی تاریخی – هنری و نه تحقیق فنی، هیچ کدام به تنهایی قادر نیستند معیار منحصر به فردی جهت تعیین اصالت آثار باستانی ارائه دهند.

بررسی نقش نمادین درخت زندگی در دوران تاریخی با توجه به مستندات باستان شناختی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  رویا دیجو   رضا مستوفی فرد

در نگاه اساطیری و دینی ملل مختلف، انسان با درختی مقدس و گیاهی نمادین به زندگی وارد می شود. به بیانی دیگر، انسان روییدنی ست، همچون درخت. انسان نخستین در اساطیر ایرانی از درون ریواسی می روید که دو نیمه می شود و جفت نرینه و مادینه بشری را می سازد. در نگاه دینی، زندگی بشر از باغ بهشت شروع می شود و با نزدیک شدن به درخت ممنوعه و خوردن میوه آن، در زمین خاکی ادامه می یابد و در آخرت نیز در همان باغ موعود به جاودانگی می رسد. درخت ممنوعه یا زندگی که در مرکز واقع شده، مظهر باززایی و بازگشت به کمال آغازین، محور کیهانی، وحدانیت، هستی پایدار و فناناپذیری می باشد. این درخت رمزآمیز که با خلقت بشر بافته شده در بستر ادیان، اساطیر، ادبیات و تمدن های گوناگون تبلور یافته و تصویرش زینت بخش دست آفریده های هنری از دیرباز تاکنون گردیده است. آن چه در این نوشتار بدان پرداخته شد تحلیل و مطالعه ای است پیرامون مفاهیم این انگاره و تبیین ساختاری تصویری موجود در آن، فاصله زمانی ماد تا ساسانی که به واسط? تعدد و تنوع نمونه-های به جا مانده می باشد و نتایج نشان گر آن است نقش اصیل و ماندنی درخت زندگی که جای در تاریخ و هنر دیرینه ایران زمین دارد از یک سو با کهن آیین ها، بازگویی اسطوره آفرینش، اساطیر شهریارانی همچون گیلگمش و اساطیر گیاهان پیوندی ناگسستنی دارد، از سویی دیگر در تقدس محصول و یمن جویی گیاهان سبز تجلی می یابد و به نیکی بر اهمیت عناصر کشاورزی و گیاهی در نگاه مردم (کشاورز و دامدار) دلالت می کند . واژگان کلیدی: درخت مقدس، درخت ممنوعه، درخت زندگی، اسطوره، نماد

مطالعه پراکنش و گستردگی سفال فرهنگ دالما در فلات مرکزی و زاگرس مرکزی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  جمیله کرمی   حمید رضا ولی پور

در اوایل هزاره پنجم ق.م که گاهی کالکولیتیک میانه قدیم نیز نامیده می شود، مجموعه سفال های شاخص دالمایی بطور گسترده ای در سرتاسر دره های مناطق مرتفع شمال و مرکز کوه های زاگرس در غرب ایران گسترش یافت. سنت دالما با دوران عبید 3 و اوایل عبید 4 در بین النهرین، در غرب زاگرس، همزمان می باشد. دالما یک پدیده سفالی غیر عادی برای این محدوده زمانی است. اما در محل پیدایش خود که منطقه ای با آب و هوای خشن و مرتفع است، از لحاظ تکنولوژیکی و سبک شناختی، سنتی همگون می باشد. زاگرس غربی در ایران شامل یکسری رشته کوه های موازی است که در جهت شمال غربی – جنوب شرقی کشیده شده اند و این موجب شده که این کوه ها به عنوان سدی برای عبور و مرور و ارتباطات عمل کنند؛ راه های ارتباطی مناسب در این منطقه و دره های میان کوهی باعث شده است که با دور افتادگی نسبی از همدیگر واقع گردند. به خاطر این شرایط جغرافیایی، ترکیب پراکنش گسترده و ویژگی های همگونی ظاهری سنت سفالی دالما چشمگیر بوده است (عابدی، 1388).هدف از انجام این پژوهش بررسی، مطالعه و تحلیل پراکنش سفال های موسوم به دالما در زاگرس مرکزی و حاشیه شمالی و غربی فلات مرکزی است. جهت تحقق اهداف این پژوهش تا حد امکان اطلاعات مربوط به محوطه های دربردارنده سفال گونه دالما جمع آوری شده و سپس محل هر محوطه براساس موقعیت جغرافیایی برروی نقشه های هوایی جانمایی شده است. سپس با درنظر گرفتن فاکتورهای تأثیر گذار بر شکل گیری استقرارها و زیستگاه ها، به تحلیل مدل بافت استقراری آنها پرداخته شده است. جهت انجام و تحقق اهداف رساله از نرم افزارهای google earth، و gis بهره گرفته شده است.

بررسی وتحلیل الگوهای استقراری پیش از تاریخ دره میانکوهی گواور(سرمست)شهرستان گیلانغرب،کرمانشاه
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  محمد حمید   کامیار عبدی

چکیده ندارد.

جایگاه ملیان در نظام اداری فرهنگ آغاز ایلامی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  ناهید نظاری   روح اله یوسفی زشک

در میان آثار بدست آمده از کاوش های تل ملیان در حوضه ی رود کر که در دهه ی هفتاد میلادی به سرپرستی ویلیام سامنر صورت پذیرفت، مقادیر قابل توجهی مهر و موم گلی مربوط به دوره ی آغاز ایلامی یافت شد. هدف عمده ی این پژوهش تحلیل سبک شناختی نقوش مهرها و اثر مهرهای آغاز ایلامی تل ملیان و مقایسه ی آنها با نقوش بدست آمده از دیگر استقرارهای هم افق می باشد که در این راستا تمامی تصاویر حک شده بر این یافته ها، از دو کارگاه شاخص این محوطه به نام های abc و tuv مورد مطالعه قرار گرفت. بر روی این آثار، نگاره های متفاوتی دیده می شود که از دیدگاه شمایل شناسی بسیار متمایز بوده و هنرمند از طیف وسیعی از نقش مایه ها، اشکال و عناصر برای خلق آنها بهره برده است. نکته حائز اهمیت در این میان، استفاده از این دست ساخته ها به عنوان ابزار اداری می باشد که نقش بسیار اساسی را در سیستم اداری این دوره ایفا می نماید. این یافته ها به همراه دیگر شواهد نظام اداری چون گلنبشته ها ، پاکت های گلی و کالا نشان ها حضور یک نظام مدیریتی را در اواخر هزاره ی چهارم قبل از میلاد در این محوطه به اثبات می رسانند. با توجه به شباهت های بسیار نزدیک میان شمایل شناسی نقوش مهر ها، اثر مهرها و همچنین سیستم مدیریت اداری تل ملیان با دیگر استقرارهای هم افق در فلات مرکزی و جنوب غرب ایران می توان ارتباطات درون منطقه ای و برون منطقه ای ملیان را در این دوره مورد مطالعه قرار داد. در این نوشتار سعی شده است که با تحلیل این نقوش در قالب رویکردی کارکرد گرایانه، عوامل و زمینه های انتخاب و نحوه ی استفاده ی این نقوش در ساختار سیاسی- اقتصادی جامعه آغاز ایلامی مورد مطالعه قرار گیرد. در واقع می توان با بهره گیری از رویکرد کارکرد گرایانه، جدای از سبک های هنری بکار رفته در این گونه آثار، شبکه ی مبادلاتی، سلسله مراتب اداری و نقش نخبگان سیاسی اقتصادی در توسعه نهادهای پیش حکومتی را در جنوب غرب ایران مورد بررسی قرار داد.

طبقه بندی و گونه شناسی سفال عصر آهن i تپه چالتاسیان، پیشوا
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  شیما احمد صفاری   رضا مستوفی فرد

روستای چالتاسیان در دو کیلومتری شمال شرقی ورامین و در شمال جاده ورامین به پیشوا واقع شده است، و تپه چالتاسیان در یک کیلومتری شمال روستا در بخش پیشوا از دهستان عسگریه قرار دارد. این تپه در بررسی سیستماتیک در سال 1389 مورد شناسایی قرار گرفت و نتایج حاصل از آن تحت عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد خانم حسین زاده منتشر شد. در پاییز سال 1391 فصل اول عملیات کاوش در این محوطه به سرپرستی دکتر یوسفی زشک انجام شد که بخشی از داده های سفالی آن برای نوشتن رساله پایان نامه در اختیار اینجانب قرار گرفت. تپه چالتاسیان، مکانی استقراری از هزاره پنجم تا اول ق.م و دوره تاریخی است. وجود سفال های آلوئی در سطح تپه، همزمانی آنرا با تپه قبرستان i نشان می دهند که طبق گاهنگاری ارائه شده فاضلی، دوره کلکولتیم قدیم (4700-4000ق.م) را شامل می شود. سفال های سیلک iii، دوره فرهنگی فلات جدید 1 را در تپه شامل می شوند که در تپه قبرستان این دوره، در مرحله بین ظروف نوع آلوئی و خاکستری قرار گرفته است. از سطح تپه سفال های لبه واریخته که مشخصه دوره آغاز ایلامی هستند هم بدست آمده است. از عصر مفرغ، هیچ داده سفالی بدست نیامد. بنابراین تا عصر آهن با وقفه ای در تپه چالتاسیان مواجه هستیم. بخش عظیم داده های سفالی از تپه چالتاسیان، نیز متعلق به عصر آهن است. سفال های بررسی شده در این پایان نامه متغلق به عصر آهن i بوده که آنها با سفال های مشابه شان در محوطه قلی درویش و ازبکی به یک جمع بندی مناسب برسیم. کلید واژه: تپه چالتسیان،عصر آهن i، سفال خاکستری، قلی درویش، ازبکی.

گونه شناسی ظروف سنگی پیش ازتاریخ دره صوغان کرمان (هزاره پنجم ق.م تا هزاره دوم ق.م)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  حامد سالاری   رضا مستوفی فرد

حوزه دره صوغان کرمان با وسعت 160 کیلومترمربع دارای امتداد شمال شرقی-جنوب غربی است. که شامل محوطه های بسیاری می باشد، که کاوش نشده اند. این پژوهش تنها محوطه کاوش شده این دره وسیع که همان تپه یحیی است را در برمی گیرد. این محوطه باستانی در سال 1967 توسط پروفسور کارلوفسکی و تیم کاوش از دانشگاه هاروارد کشف و شناسایی شد، کاوشها در این محوطه نسبتا بزرگ باستانی از سال 1967 تا 1975 به مدت 5 فصل انجام گرفت، و در جدیدترین برنامه انجام شده تیمی به سرپرستی آقای علیدادی سلیمانی از میراث فرهنگ کرمان سفالهای این محوطه را مورد بررسی مجدد قرار داد. محوطه تپه یحیی یکی از شاخصترین محوطه های جنوب شرق ایران می باشد که از هزاره پنجم تا دوم ق.م بیشت از 1000 قطعه ظرف سنگی کارشده و نیمه تمام شده ازآن به دست آمده، و همچنین وجود معادن برداشتهای کهن از معادن که خود نشان از بومی بودن ظروف سنگی دارد. در این پژوهش، در ابتدا 143 قطعه از ظروف سنگی تپه یحیی که برخی از آنها در گزارشات و مقالات تنها معرفی شده و برخی دیگر در موزه های مختلف و هم چنین در بازبینی مجدد از تپه شناسایی شده اند، از نظر جنس، فرم و نقوش روی آنها بررسی و تحلیل شده و در مرحله ی بعد به صورت مقدماتی با یافته های ظروف سنگی سایر محوطه های درون منطقه ای نظیر شوش، جیرفت، شهداد و شهرسوخته و برون منطقه ای نظیر تاروت، فیلکه و بحرین در جنوب خلیج فارس و محوطه های میان رودانی، مقایسه شده است.

بررسی و بازسازی طبقات ارتش هخامنشی براساس منابع مکتوب و تصویری در ایران
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  هنان فهیمیان   رضا مستوفی فرد

هدف اصلی این پژوهش؛ بررسی و بازسازی ساختار و طبقات ارتش هخامنشی بر اساس منابع مکتوب و تصویری در ایران می باشد. بستر زمانی این پژوهش ، دوره ای بین 332-539 پ.م ، به عبارتی عصر هخامنشی در ایران می باشد. بررسی این ارتش در محدوده جغرافیایی ایران انجام گرفته است. روش به کار رفته برای این پژوهش کتابخانه ای می باشد؛ و سبک به کارگیری اطلاعات از طریق بررسی متون و کتب، تحلیل توصیفی است. یافته های بدست آمده در این مطالعه، بیشتر به بحث و بررسی ساختار ارتش هخامنشی بر اساس منابع مکتوب و تصویری و نیز عوامل مرتبط با این ساختار می پردازد. تجزیه و تحلیل مطالب نشان داد تنها با استناد به نقوش برجسته و منابع تصویری، نمی توان ساختار و طبقات ارتش هخامنشی را بازسازی کرد؛ بلکه متون و منابع مکتوب ، نیز تکمیل کننده منابع تصویری می باشند.حفظ اقتدار سیاسی هخامنشیان در سرزمینهای مفتوحه به طور مطلق وابسته به یک ارتش قدرتمند نبود؛ بلکه با توجه به شرایط موجود، برگرفته از یک دکترین سیاسی، مبتنی بر مدارا و همزیستی مسالمت آمیز بود

مطالعه سبک شناسی و فرآیند تحول سفال در دوره مس و سنگ جدید درفلات مرکزی ایران،با تاکید برداده های سفالی محوطه میمنت آباد رباط کریم
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  زهرا فلاحی   رضا مستوفی فرد

دشواری های زیست محیطی مرکز فلات ایران، و همجواری با مناطق پرفشار بیابانی و محدود شدن به واسطه دیواره های عظیمی از رشته کوه ها، مشخصه هائی هستند که دست در دست هم موثرترین عوامل جغرافیائی اثر گذار بر فرهنگ های ساکن منطقه در طول هزاره های متمادی را ایجاد کرده و به مثابه قالبی، خمیره فرهنگ های پیش از تاریخی را درون خود شکل داده اند. علی رغم پژوهش های گسترده ای که طی چندین دهه اخیر در زمینه فرهنگ های پیش از تاریخی مرکز فلات ایران صورت گرفته، باید اذعان نمود که غیر از چند مورد خاص، پژوهش منسجمی در زمینه مطالعات باستان شناسی هزاره چهارم در حوضه پبش از تاریخ شمال مرکز فلات ایران انجام نشده و از همین رو با وجود تلاش های صورت گرفته، باستان شناسی این منطقه همچنان از فقدان یک گاهنگاری منسجم، جامع و مستند رنج می برد. مطالعات صورت گرفته بر روی سبک شناسی یافته های سفالی فصل اول کاوش در محوطه میمنت آباد ، حکایت از وجود شواهدی از فرایندی درونی، آرام و در عین حال مداوم در زمینه افزایش پیچیدگی های اجتماعی در کنار ظهور ناگهانی ابزارها و مدارک مرتبط با مدیریت اداری و تجارت دور بُرد دارد.