نگارنده در این رساله کوشیده است تا به شیوه ی توصیفی - تحلیلی و تطبیقی، صورخیال را در ابیات حکمی بوستان و سروده های حکمی متنبّی بررسی و تحلیل نماید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که هرچند مضامین حکمی از نظر لطافت و عاطفه ی شاعرانه، خشک و بی روحند ولی سعدی و متنبّی به رغم این واقعیّت، با نبوغ شگفت‎انگیز خود توانسته اند این دو (مضامین حکمی و عاطفه و خیال) را با مهارت فوق العادّه، چنان در هم آمیزند که تلخی پند و اندرزهای حکمی را به کام شنوندگان شیرین گردانند. بررسی شواهد تحقیق نشان می دهد که در ابیات حکمی بوستان، غلبه با کنایه است و تشبیه، استعاره و مجاز، به ترتیب در مرتبه های بعدی قرار می گیرند. در سروده های حکمی متنبّی، عنصر استعاره بیشترین کاربرد را دارد و تشبیه، کنایه و مجاز به ترتیب در رده های بعدی مورد استفاده ی او قرار می گیرند.

چکیده: هدف از رساله حاضر معرفی ابن حسام خوسفی به عنوان شاعر آزاده و آزاداندیشی است که شعر را نه به خاطر بهره مندی های مادی و تمتّع دنیوی بلکه به جهت نیاز درونی و اعتقادی و احساس رسالتی که بر دوشش سنگینی می کرده، سروده است. این شاعر دیندار و آرمانگرا شعر را وسیله ی فروکش کردن غلیان درونی خود می داند نه واسطه ای برای راهیابی به دربار حکّام و سلاطین. در باب شخصیّت فکری- عقیدتی ابن حسام باید گفت که او از جمله بزرگ ترین شاعران شیعی مذهب عصر خویش بود و در اعتقادات مذهبیش توجه فوق العاده ای به خرج داده است، گواه عادل ما اینکه، اشعار او پر است از معانی و مفاهیم اعتقادی شیعی و دلبستگی او به رسول اکرم (ص) و خاندان عصمت و طهارت، به ویژه حضرت علی و امام حسین (ع) و قائم آل محمد (ص) که این مدّعا را قصاید مدحیّه ی او در دیوان شعر و مثنوی خاوران نامه اش به اثبات می رساند. با توجه به جایگاه ممتاز این شاعر اهل بیت (ع) در ادبیّات دینی و مذهبی جا دارد که آثار ارجمندش به روشی عالمانه شرح و مورد بررسی قرار گیرد تا علاوه بر بهره گیری عموم علاقه مندان از این گونه آثار، زمینه ی لازم برای تحقیق و بررسی همه جانبه ی آن توسط محقّقان و پژوهشگران ارجمند فراهم گردد. بنابراین در این رساله سعی بر این است که دیوان ابن حسام خوسفی به شیوه ای کاملاً علمی مورد بررسی قرار گرفته و شرح شود تا فهم و درک شعر ابن حسام برای هر یک از دوستداران شعر او آسان تر و قابل فهم تر شود. واژگان کلیدی: ابن حسام خوسفی، شعر ولایی ، آیات و احادیث در دیوان ابن حسام ، شرح مشکلات دیوان ابن حسام.

شناخت ابعاد مختلف زمان، مبحثی است که در طول زمان، ذهن بسیاری از نظریه پردازان را در جوامع مختلف به خود مشغول کرده و به گونه های متفاوت بازتاب داشته است. اما آنچه که در این میان قابل بررسی است پژوهش در دو حیطه ی زمان بیرونی (عینی) و زمان درونی (ذهنی) است که سایر نظریه ها را می توان در این دو دسته گنجاند.پژوهش حاضر با بررسی تطبیقی شعر شاملو و آدونیس به چگونگی بازتاب زمان به عنوان تجربه ای مشترک در شعر دو شاعر از دو ملیّت متفاوت می پردازد. پس در آغاز، تعریف لغوی و اصطلاحی زمان و معرفی مهمترین دیدگاه های مطرح شده در باب آن مورد توجه قرار گرفته، سپس به اندیشه ی شعری شاعران و دریافت آنان از زمان فانی و راهکارهای شان برای رهایی از آن و پیوستن به زمان باقی اشاره شده است. نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد که شاملو و آدونیس، برای گریز از زمان فانی و پیوند به زمان باقی از راهکارهایی چون بازگشت به گذشته، زمان اسطوره ای و عشق، یاری می-طلبند. واژگان کلیدی: زمان، زمان عینی، زمان ذهنی، شاملو، آدونیس، ادبیات تطبیقی.

یکی از محوری ترین و مهم ترین معیارها برای شناخت میزان خلاقیت و نوآوری شاعران، شناخت و تحلیل بیانی تصاویر شاعرانه و هنری اشعار آن هاست. در غیر این صورت، نمی توان منزلت واقعی و جایگاه حقیقی و نیز مقدار تأثیری را که آن-ها از اسلاف خود پذیرفته اند و یا اثری که در اخلاف خود بر جای نهاده اند، بازشناخت و بازنمود. همچنین به نظر می رسد که سطحی و عمیق بودن و همین طور ساده و مرکّب بودن، ابتکاری و یا تقلیدی و تکراری بودن اشعار احمد شوقی و بهار، مانند هر شاعر دیگری ارتباط زیادی با شناخت و تحلیل تصاویر فنّی و شاعرانه ی آن ها دارد. لذا نگارنده در این رساله کوشیده است تا به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و تطبیقی، صورخیال را در مناقب بهار و نبویات احمد شوقی بررسی و تحلیل نماید. در این پایان نامه هدف اصلی، بیان آمار کاربرد صورخیال و تحلیل و بررسی تطبیقی آن است؛ این پایان نامه به یک پیشگفتار و دو فصل تقسیم گردیده است. در پیشگفتار به طرح مباحث کلّی و نظری درباره ی موضوع رساله پرداخته شده است. فصل اوّل، که تعاریف و کلیات را در برمی-گیرد شامل دو گفتار است. فصل دوم مهم ترین فصل رساله می-باشد، که به تحلیل تطبیقی صورخیال در نبویّات احمد شوقی و مناقب بهار اختصاص دارد. در پایان نیز آمار دقیق کاربرد هر یک از صورخیال توسط دو شاعر، با ترسیم جدول و نمودار نشان داده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بهار و شوقی با نبوغ شگفت انگیز خود توانسته اند فضایل اخلاقی و صفات نیک پیامبر (ص) و ائمّه (ع) را به کمک عاطفه و خیال و با مهارت فوق العاده در هم آمیخته و تصاویری جالب بیافرینند؛ تصاویری که هم از نظر مدحی جزء مضامین بلند محسوب می شوند و هم از نظر فنّی و هنری، بسیار غنی می-باشند. آن ها در کاربرد صورخیال مثل هم عمل کرده اند و تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز به ترتیب در اشعارشان بیشترین کاربرد را دارند.

ادبیات و هنر از دیرباز با یکدیگر پیوندی ناگسستنی داشته و این تعامل هرآینه سبب تعالی آثار ادبی و هنری شده است. یکی از نمونه های این تعامل که امروزه در ادبیات معاصر جهان شایسته ی توجه است، هم گرایی رمان و نقاشی است. بررسی رمان های هنری و نقش تصویر هنرمند در داستان نویسی معاصر، به خوبی نشان می دهد که برخی از رمان های فارسی و عربی از تأثیرات نقاشی شکل گرفته و زاده شده است. رمان چشم هایش به قلم بزرگ علوی و ذاکره الجسد اثر احلام مستغانمی که درباره ی زندگی نقاش و ارتباط او با مدلش نوشته شده اند، گویای این الهام هنری به شمار می¬روند. این پژوهش با هدف شناسایی مصادیق تأثیر نقاشی بر رمان نوشته شده است. پرسش بنیادین نگارنده در این پژوهش این است که در داستان نویسی معاصر فارسی و عربی چگونه از هنر نقاشی استفاده شده است؟ و دیگر آن که در دو رمان هنری چشم هایش و ذاکره الجسد این تأثیرپذیری در چه سطوحی انجام پذیرفته است؟ در این پژوهش تطبیقی که به روش تحلیل سبک شناسیِ متن انجام پذیرفته، سبک هر دو رمان در سه حوزه ی زبانی، ادبی و فکری بررسی شده و تأثیر نقاشی در هر سه سطح تبیین شده است. نویسندگان این رمان ها با اشاره به ابزارهای نقاشی و نام نقاشان مشهور و تابلوهایشان، بیان توصیف های قوی که در حد تجسم تصویر پیش می رود، سود جستن از مکاتب هنری در سبک نویسندگی و دیگر تمهیدات مشابه، کوشیده اند تا تأثیر هنر نقاشی را در خلق رمان نشان دهند. نویسندگان این دو رمان با استفاده از هنر نقاشی، تنها به تبیین آرا و اندیشه های خود در خصوص ادبیات و هنر اکتفا نکرده، بلکه به نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی نیز روی آورده اند.

داستان پردازی یکی از راه های آسان و عملی برای عرضه حقایق زندگی به کودکان در جهت تعلیم و تربیت صحیح آنان است؛ زیرا آنان از نظر فکری چنان رشد نکرده اند که قادر به درک بسیاری از حقایق باشند. نگارنده در این پژوهش به بررسی مضامین تربیتی موجود در مجموعه های داستانی زکریاتامر برای کودکان به شیوه توصیفی – تحلیلی پرداخته است و از دیدگاه های کودکان به عنوان مخاطبان آثار او نیز بهره گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که مضامین اخلاقی، اجتماعی، انسانی و ملی، بخش عمده داستان های او را به خود اختصاص داده است که در این بین مضامین اخلاقی نمود بیشتری دارد. علاوه بر این بیشتر پیام ها به صورت غیرمستقیم به کودکان عرضه می شود.

«ندا» به معنای عام از قدیمی ترین عناصر زبان انسانی از نظر نشأت گرفتن وکاربرد می باشد. اسلوب ندا یکی از اسالیب کلام و روشی برای ایجاد پیوند و نزدیکی و تفاهم بین متکلِّم و مخاطَب است. چرا قرآن کریم برای رساندن پیامش به جهانیان و تببین شریعت و احکامش در بسیاری از آیات، این اسلوب را بکار برده است؟ درک صحیح اهداف و معانی و مفاهیم آیات ندا مستلزم شناخت این اسلوب در قرآن است. پژوهش حاضر به بررسی«بلاغت اسلوب ندا درآیات قرآن» به تفکیک نوع منادا در کلّ آیات ندا و به شیوه ی کتابخانه ای با گردآوری مطالب و استناد به قرآن و منابع صرفی، نحوی و بلاغی و به روش توصیفی-تحلیلی، پرداخته است. از نتایج به دست آمده در این رساله می توان به کثرت آیات ندا، استعمال حرف «یا» در نداهای قرآن، تنوع اقسام منادا و اهداف و اغراض بلاغی مختلف در نداهای قرآن و اهمیت این اسلوب اشاره کرد.

مدایح نبوی بخش قابل توجهی از ادبیات و شعر عربی را تشکیل می دهد و از گذشته تا کنون قصاید فراوانی در این زمینه سروده شده است و شاعران بسیاری به مدح رسول گرامی اسلام (ص) و بیان ویژگی ها و شخصیت برجسته ی ایشان در اشعارشان پرداخته اند. یکی از شاعران مشهور مدح نبوی که با شعر خود خدماتی به اسلام کرده است، حسان بن ثابت انصاری است. ازدیگر شاعران مشهوری که به شکل متمایز به مدح نبی اکرم(ص) پرداخته هست بوصیری می باشدکه قصیده ی مشهور او با نام «الکوکب الدریه فی مدح خیر البریه »شهرت جهانی کسب کرده است.این پژوهش سعی در مقایسه ی تطبیقی اشعار این دو شاعر و بررسی نقاط اشتراک وافتراقشان در زمینه ی مدح نبوی دارد. و پس از ذکر کلیات وبیان زندگی نامه شاعران مذکور نمونه های شعری هریک از دوشاعر در موضوعات مختلف مدح نبوی به شکل مقایسه ای آورده شده وسپس در بخش بعدی نقاط اشتراک وافتراقشان بیان گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مضامینی همچون فضایل اخلاقی، رسالت، هدایتگری نبی اکرم(ص)، شفاعت و.....از جمله مواردی است که هر دو شاعر به آن پرداخته اند، اما مضامینی همچون معجزات، معراج، هجرت، نقد عقاید اهل کتاب را تنها بوصیری به کار برده است و حسان بیشتر به بیان غزوات پیامبر اکرم (ص)پرداخته است وبه صورت یک مورخ در این زمینه عمل کرده است. ?