امروزه فرآیندهای خدمات پس از فروش نقش مهمی در سوددهی شرکتها و افزایش میزان رضایت و وفاداری مشتریان دارند. در طراحی یک زنجیره عرضه، مکان یابی مراکز ارائه دهنده خدمات پس از فروش جزء تصمیمات بسیار مهم و اساسی می باشد، این تصمیم استراتژیک همچنین تخصیص سرمایه را جهت استقرار اینگونه مراکز تعیین می‏کند و اغلب تاثیر بسیار زیادی بر سنجه‏های کلیدی کارایی شرکت از جمله زمان ارائه خدمت و حفظ ارتباط با مشتری دارد. در این پایان نامه به ارائه یک مدل خطی جهت مکان یابی و احداث مراکز خدمات پس از فروش و نحوه تخصیص مشتریان به اینگونه مراکز در حالت مولتی پریود می پردازیم به طوری که مجموع زمانهای ارائه خدمات از طرف مراکز خدمات پس از فروش احداث شده به مشتریان، به حداقل مقدار ممکن برسد. این مدل با توجه به میزان تقاضای هر گروه از مشتریان، هزینه های احداث مراکز خدمات و بودجه اختصاص داده شده برای هر دوره به تعیین مراکزی که باید در هر دوره احداث شوند، می پردازد و مشخص می کند هر مرکز خدمات کدام گروه از مشتریان را تحت پوشش قرار می دهد. در این پایان نامه به حل مدل توسط نرم افزار lingoبا داده ها و پارامترهای واقعی برگرفته شده از یک شرکت تولید کننده کالای بادوام می پردازیم. همچنین برای حل مسائل با ابعاد بزرگ، با توجه به عدم کارایی روشهای دقیق در حل مساله، روشی برمبنای الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک ارائه گردیده است و در انتها با طراحی مسائل تصادفی، نتایج محاسباتی حاصل از حل مسائل توسط نرم افزار lingo و الگوریتم ژنتیک مقایسه و نشان داده شده است.

در این پایان نامه به طراحی شبکه لجستیک معکوس به کمک برنامه ریزی دوسطحی پرداخته می شود. هدف طراحی این شبکه، جمع آوری محصولاتی که به پایان عمر خود رسیده اند (eol ) و ارسال آن ها برای بازیابی با هدف کاهش آلودگی محیط زیست می باشد. دولت به عنوان رهبر در مدل دوسطحی وظیفه جمع آوری محصولات eol را بر عهده دارد و بازیابی محصولات eol به بخش خصوصی واگذار شده است. دولت از سیاست تشویقی مالی برای برانگیختن دارندگان محصولات eol استفاده می کند تا آن ها را تشویق به تحویل محصولات eol به دولت کند. بدین منظور دولت محصولات eol را با قیمتی که مشتریان راضی به واگذاری محصولشان شود از آن ها خریداری می کند و از طرفی محصولات eol را با قیمتی که حداقل سود تعیین شده برای بخش خصوصی را تضمین کند به بخش خصوصی می فروشد. البته این شرط نیز وجود دارد که حداقل نرخ جمع آوری محصولات eol نیز باید برآورده شود. مدل دوسطحی غیرخطی عدد صحیح مختلط به کمک الگوریتم ژنتیک حل شده است. در پایان نتایج مورد بحث و تحلیل قرار گرفته اند.

طراحی شبکه لجستیک معکوس (rls) در سال های اخیر به علت تصویب قوانین جدید، رشد مفاهیم محیطی، افزایش حجم برگشت کالاهای استفاده شده و ... به عنوان یکی از اصول توسعه پایدار شناخته شده است. در این پایان نامه رویکرد تازه ای بر اساس فاکتورهای با اهمیتی چون اثر مشوق مالی و فاصله پوشش در نرخ بازگشت کالاهای استفاده شده توسط مشتریان توصیف خواهد گردید. پیشنهاد این مطالعه بررسی کارپذیری مشوق و پوشش تدریجی در کنار انتخاب ساختار مناسب برای بازیافت ضایعات در دو مسأله مستقل بهینه سازی از طراحی شبکه rls با هدف مدیریت در تخصیص مشتریان با هماهنگی تسهیلات برای تضمین کمترین هزینه به موازات دریافت حداکثر محصولات استفاده شده است. در این تحقیق دو مدل برنامه-ریزی پویا جهت آزمون جنبه های مهم طراحی و برنامه ریزی استراتژیک در یک زنجیره تامین (sc) ارائه خواهد شد که به علت پیچیدگی مدل ها دو روش ابتکاری بر مبنای رویه جستجوی ممنوعه (ts) و الگوریتم ژنتیک (ga) برای حل دو مساله پیشنهاد می گردد. در نهایت کارایی و اعتبار رویکردهای پیشنهاد شده برای تعدادی مثال بحث و تحلیل خواهند شد.

طرح تجارت انتشار به عنوان یکی از سازوکارهای معرفی شده ذیل پروتکل کیوتو است که با هدف نیل به اهداف پروتکل در کاهش اثرات مخرب زیست محیطی و انتشار گازهای گلخانه ای توسعه داده شده است. طرح تجارت انتشار در کنارِ طرح مالیات بر کربن مدت هاست که به عنوان دو مکانیزم عمده ی کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در سطح جهانی مورد توجه قرارگرفته اند. مدل ارائه شده در این پایان نامه با تلفیقی از زنجیرهتأمین سبز و مبحث تجارت انتشار به دنبال تعیین قیمتیبرای مجوزهای کربن است که در آن بتوان تضمین نمود که میزان انتشار آلاینده هادر کل زنجیره تأمین مورد بررسی، از سقف مجاز فراتر نرود و بدین ترتیب سیاست های کاهش انتشار در زنجیره های تأمین، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بدین منظور، ابتدا یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط دو سطحی ارائه گردیده و به منظور نشان دادن کاربردی بودن مدل و بحث بر روی قیمت مناسب کربن، به بررسی و تحلیل نمونه ای از یک زنجیره تأمین واقعی به عنوان مطالعه موردی و حل مدل در مورد آن پرداخته شده است. سپس رفتار نمونه مورد مطالعه در قبال دو طرح کاهش انتشار در قیمت های متفاوت کربن مورد پایش قرار گرفته است. نتایج تحلیل بر روی داده ها نشانگر این است که با تغییر بر روی دو پارامتر تعیین کننده قیمتکربن و سقف مجاز انتشار کربن، می توان بر سیاست های تولیدی زنجیره و تصمیمات خرید و فروش کربن به صورت عمده ای اثرگذار بود. به علاوه، مقایسه دو طرح کاهش انتشار برای مطالعه موردی نشان می دهد که اگر چه طرح مالیات بر کربن از دیدگاه عدم قطعیت ممکن است سودمندتر به نظر آید، اما طرح تجارت انتشار از سه منظر میزان انتشار، هزینه های زنجیره و سطح خدمت، عملکرد بهتری از خود نشان می دهد.

اختلال ناشی از خرابکاری های عمدی و حملات تروریستی همواره به عنوان یک تهدید اصلی برای دولت-ها مطرح بوده است. از این رو شناسایی تسهیلات حساس و برنامه ریزی برای دفاع از آن ها از جمله اقدامات ضروری به منظور حفظ پایداری سیستم در مقابل این تهدیدها می باشد. در این پایان نامه یک سیستم خدمت رسانی با تسهیلات حساس سلسله مراتبی مورد بررسی قرار گرفته و یک مدل برنامه ریزی دو سطحی برای آن ارائه گردیده است تا به کمک آن، تسهیلات حساس در هر سطح شناسایی شده و با توجه به محدودیت منابع، موثرترین آن ها تقویت گردند. بدین ترتیب در مدل ارائه شده، در سطح اول، مدافع به عنوان برنامه ریز سیستم به دنبال پیدا کردن تسهیلاتی است که با تقویت آن ها تأثیر بدترین ترکیب حمله به تسهیلات تقویت نشده یا خرابکاری در آن ها را حداقل کند. از طرفی با این فرض که مهاجم، از مکان تسهیلات تقویت شده مطلع است و امکان ایجاد اختلال در آن ها را ندارد، برنامه خرابکاری خود را به گونه‏ای طرح ریزی ‏می کند که هزینه مدافع را بعد از بین رفتن تسهیلات حداکثر کند. چنانچه هر کدام از تسهیلات در هر سطحی غیرفعال شده و فعالیت آن ها مختل گردد، نقاط تقاضای تخصیص یافته به آن ها مجدداً به نزدیک‏ترین تسهیلاتی که بتوانند خدمت مورد نیاز را فراهم کنند، تخصیص می‏یابند. در این مدل، فواصل وزن دهی شده بین نقاط تقاضا و تسهیلات و نیز فاصله وزن دهی شده بین تسهیلات سطوح مختلف به عنوان هزینه سیستم در نظر گرفته شده است. به منظور حل مدل دو سطحی، از یک روش دقیق برای داده های کوچک و از سه روش ابتکاری sa، vdns و روش ابتکاری ترکیبی sa و vdns برای داده هایی با ابعاد مختلف استفاده شده است. سپس نتایج حاصل با یکدیگر مقایسه شده و کارایی روش های حل مطرح شده، مورد بررسی قرار گرفته است.

عدم وجود یک سیستم مدیریتی و اطلاعاتی جامع و مدلی کاربردی در زنجیره ی تأمین محصولات کشاورزی کشور سبب شده است این بخش از اقتصاد کشور با وجود استعداد بالقوه، کارایی لازم را نداشته باشد. یکی از بزرگ ترین مشکلات بخش کشاورزی در کشور عدم آگاهی کشاورزان نسبت به کاشت متعادل محصولات کشاورزی بر حسب تقاضا می باشد؛ که برهم خوردن این تعادل از یک سو باعث وفور یک محصول و کاهش چشمگیر قیمت آن در یک سال و متضرر شدن کشاورزان شده، و از سوی دیگر با کاهش سایر محصولات باعث افزایش قیمت و نارضایتی مردم می گردد. این امر ضرورت مطالعه مدل های لجستیکی را در بخش کشاورزی ایجاب می کند. در این پایان نامه به منظور ایجاد توازن بین عرضه و تقاضای محصولات، مدلی ارائه شده است که به کمک آن می توان میزان بهینه تولید و انبارش محصولات زراعی فسادپذیر و همچنین میزان بهینه ارسال آن به بازار در دوره های زمانی مختلف را تعیین نمود. مدل ارائه شده در این پایان نامه ضمن استفاده از روشی نو در برنامه ریزی محصولات زراعی فساد پذیر به حل مشکل زنجیره تأمین سه محصول سیب زمینی، پیاز و گوجه فرنگی در کشور پرداخته شده که بر اساس آن یک برنامه ریزی مناسب جهت کاشت و لجستیک سه محصول ارائه می شود؛که در نتیجه آن، علاوه بر کاهش قیمت تمام شده محصولات به حدود یک سوم قیمت بازار، با پیاده سازی این مدل می توان حداقل به مقدار 1.52 میلیارد متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی کرد.

در این پایان نامه مسئله مکانیابی خودروهای خدمات اضطراری مورد نظر می باشد. هدف این دسته از مسائل بهبود در زمان رسیدن به محل حادثه است. زمان رسیدن به محل حادثه در نجات جان افراد نقش بسیار مهمی را ایفا می کند به همین دلیل از جمله مواردی است که نسبت به بررسی و توجه بیشتر به آن ها احساس نیاز می شود. در بسیاری از مطالعات که تاکنون در این زمینه صورت گرفته هر حادثه نیازمند یک خودروی امدادی بوده است. همچنین نرخ تماس ورودی به تمامی ایستگاه ها یکسان در نظر گرفته شده است. اما جهت واقعی تر ساختن مدل، در مدل ارائه شده در این پایان نامه، امکان اختصاص بیش از یک خودروی امدادی به تماس های اضطراری وجود دارد. همچنین نرخ تماس ورودی به هر ایستگاه وابسته به تعداد نواحی تقاضای تخصیص یافته به آن ایستگاه است. در مدل ارائه شده فرض می شود هر ناحیه تقاضا تنها می تواند به یک ایستگاه امدادی تخصیص یابد. با توجه به امکان ارسال بیش از یک خودروی امدادی برای هر تماس، جهت محاسبه احتمال بیکار بودن خودروهای امدادی سیستم صف با ورود گروهی بکار گرفته شده است. بدین منظور یک مدل برنامه ریزی غیر خطی عدد صحیح مختلط با هدف بیشینه سازی پوشش مورد انتظار ارائه شده است. مدل پیشنهادی به دنبال مکان های بهینه جهت احداث ایستگاه ها و همچنین تعداد خودروی قرار گرفته در هر ایستگاه است. با توجه به وابستگی نرخ تماس ورودی به مکان ایستگاه و نواحی تقاضای تخصیص یافته به آن، یک الگوریتم ژنتیک برای حل مدل ارائه شده است. همچنین برای بررسی کارایی و اثر بخشی الگوریتم ژنتیک از الگوریتم شمارش کامل بهره گرفته شده است و نتایج به دست آمده مقایسه شده اند. به علاوه با فرض این که هر تماس نیازمند فقط یک خودروی امدادی باشد، یک مدل خطی برای مسئله ارائه شده و به صورت دقیق و با استفاده cplex و همچنین به کمک الگوریتم ژنتیک حل شده است و نتایج مقایسه شده اند. در انتها یک مطالعه موردی در شهر مشهد برای مکان یابی ایستگاه های امدادرسانی به حوادث ناشی از گاز شهری و تعداد خودروی امدادی در هر یک از آن ها انجام شده است؛ همچنین نتایج حاصل از مدل مورد بحث قرار گرفته و تجزیه و تحلیل پارامترهای اثر گذار بر مدل ارائه گردیده است.

این پایان نامه به دنبال تحلیل تاثیر عدم قطعیت قیمت در مکانیسم تجارت مجوزهای نشر آلودگی و همچنین عدم قطعیت تقاضا،تاثیر مقدار بودجه و تاثیر سیاست ها زیست محیطی بر طراحی یک شبکه زنجیره تامین با استفاده از برنامه ریزی تصادفی دو مرحله ای است. تاثیر تغییرات قیمت مجوزهای نشر آلودگی، بودجه و سیاست های زیست محیطی بر طراحی شبکه در حالت غیر قطعی با انجام یک مطالعه موردی در کشور استرالیا بررسی خواهد شد.در انتها با استفاده از روش تخمین میانگین نمونه یک مدل با تعداد سناریو بالا حل میشود. نتایج نشان دهنده تغییر در توپولوژی شبکه و کاهش هزینه ها به دلیل استفاده از برنامه ریزی تصادفی به نسبت برنامه ریزی قطعی است .

موضوعی که در این پایان¬نامه مورد بحث قرار گرفته ¬است، ارائه یک مدل دو سطحی، به منظور تعیین یارانه بهینه تخصیص داده شده از طرف دولت به شرکت¬های جمع¬آوری و بازیابی محصولات برگشتی است. در این مدل، دولت در سطح اول قرار دارد و به منظور دستیابی به حداقل نرخ جمع¬آوری که در نظر دارد، به ازای هر واحد محصول جمع¬آوری شده توسط شرکت¬ها، به آن¬ها یک واحد یارانه می¬پردازد و در تلاش است تا یارانه پرداختی خود را مینیمم کند. در سطح دوم شرکت¬های معرفی¬ شده، مراکزی را به منظور جمع¬آوری و بازیابی محصولات، تأسیس کرده و محصولات را از مشتریانی که مالک آن¬ها هستند، خریداری می¬کنند. مشتریان با توجه به مبلغ پیشنهاد شده توسط این شرکت¬ها، در مورد واگذاری محصولات خود تصمیم¬گیری می¬کنند. هدف سطح دوم، ماکزیمم کردن سود شرکت¬ها با توجه به درآمدهای ناشی از بازیافت و هزینه¬های ناشی از ایجاد مکان¬های جمع¬آوری و بازیافت، حمل¬ونقل و همچنین مالیات بر کربن است. به منظور حل این مدل از دو روش شمارش کامل و ابتکاری استفاده شده و سپس نتایج این دو روش با یکدیگر مقایسه شده¬ است. در پایان مدل پیشنهاد شده در این پایان¬نامه، با استفاده از داده¬های مربوط به شهر مشهد، مورد بررسی قرار گرفته ¬است.

اهمیت تأمین سطح خدمت مطلوب مشتریان در شرایط رقابتی دنیای امروز، بسیاری از سازمان ها را به اتخاذ تصمیمات مناسب در مواجهه با بروز خرابی ها و حملات خرابکارانه ترغیب نموده است. در این پایان نامه یک سیستم خدماتی سلسله مراتبی تو در تو و ظرفیت دار تحت شرایط حمله در سطوح مختلف توسط یک مهاجم بیرونی مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادبیات موضوع این مسئله با عنوان «مسئله ممانعت (interdiction)» مطرح شده است. ماهیت این مسئله به صورت یک بازی دو نفره است. مهاجم تصمیم گیرنده ی مستقل این بازی بوده و سطح حمله به هر تسهیل را با هدف بیشینه سازی هزینه های تحمیلی به سیستم مشخص می کند. مدافع نیز به عنوان تصمیم گیرنده ی پیرو، سعی دارد هزینه ی ارضای تقاضای کلیه مشتریان را کمینه سازد. حمله در هر سطح سبب کاهش نسبت مشخصی از ظرفیت تسهیلات می شود. به منظور پاسخگویی به تقاضای مشتریان پس از وقوع حمله، مدافع قادر است از تخصیص مجدد تقاضاها به تسهیلات داخل سیستم و برون سپاری تقاضاهای مازاد، بهره مند شود. این مسئله به صورت یک مدل دو سطحی مدل شده است. برای حل این مسئله به طور دقیق، یک الگوریتم شمارشی ارائه شده است. در این الگوریتم کلیه ی الگوهای حمله تولید می شوند و برای حل مسئله ی پیرو متناسب با هر الگوی حمله، از فراخوانی نرم افزار cplex استفاده می شود. با توجه به زمان بر بودن روش دقیق، یک رویکرد جستجوی ابتکاری با سیاست ها و عملگرهای متعددی؛ نظیر ایجاد پراکندگی، فرآیند یادگیری، حافظه درازمدت و کوتاه مدت پیشنهاد شده است. برای تنظیم پارامترهای الگوریتم، تحلیل آماری تأثیر انتخاب ترکیبات مختلف پارامتری بر روی 18 نمونه مسئله صورت گرفته و کارایی الگوریتم ابتکاری پس از تنظیم پارامترها، بر روی 54 داده جدید ارزیابی شده است.