هدف اصلی این تحقیق، بررسی عوامل موثر بر رضایت شغلی حسابرسان می باشد. بدین منظور پرسشنامه ای تهیه و بین حسابرسان شاغل در موسسات عضو جامعه ی حسابداران رسمی ایران، توزیع گردید. در تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون آنالیز واریانس، آزمون t استیودنت و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که هشت عامل سازمانی شامل"دستمزد"، "ارتقاء"، "مشارکت در تصمیم گیری"، "قدردانی"، "تخصصی کردن فعالیت های حسابرسی"، "ارزیابی عملکرد به شیوه مناسب"، "پیشرفت شخصی" و "فعالیت در موسسات حسابرسی بزرگ" و شش عامل ماهیتی شامل"تنوع"،"آزادی عمل در کارحسابرسی"، "آگاهی از نتیجه حاصل ازانجام فعالیت حسابرسی"، "چالشی بودن شغل حسابرسی"، "انعطاف پذیری در حین فعالیت حسابرسی" و"احساس مفید بودن"، و سه عامل محیطی شامل "سرپرستی"، "روابط اجتماعی مناسب همکاران" و "امنیتشغلی"، در موسسات حسابرسی موجب افزایش رضایت شغلی حسابرسان می شود. همچنین، یافته-های تحقیق نشان می دهد که "ابهام در شغل حسابرسی"، موجب کاهش رضایت حسابرسان می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد، میزان تاثیر عوامل فرصت مشارکت در تصمیم گیری و قدردانی از حسابرسان بر رضایت شغلی با افزایش سن و تجربه آنها افزایش می یابد همچنین دیدگاه حسابرسان نسبت به عوامل موثر بر رضایت شغلی در مناطق و سطوح تحصیلی گوناگون، متفاوت می باشد و در نهایت حسابرسان زن و مرد در خصوص عوامل موثر بر رضایت شغلی دیدگاه یکسانی دارند.

هدف این پژوهش پیش بینی گزارش حسابرسان مستقل با استفاده از تکنیک های داده کاوی می باشد. گزارش حسابرسان مستقل در این تحقیق به دو دسته مقبول و غیرمقبول (شامل گزارشات مشروط، مردود و عدم اظهارنظر) طبقه بندی شده است. به منظور پیش بینی گزارش حسابرسان مستقل از سه تکنیک طبقه بندی داده کاوی شامل، درخت تصمیم c5.0، شبکه های عصبی مصنوعی و رگرسیون لجستیک استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1382 الی 1388 می باشد. در این تحقیق از 29 متغیر مالی و غیرمالی در قالب 10 طبقه نقدینگی، عملکرد، اهرم مالی، ساختار سرمایه، سودآوری، ریسک ورشکستگی، مدیریت سود، حاکمیت شرکتی، اندازه شرکت و سایر متغیرها (شامل نوع صنعت و عمر شرکت) به منظور آموزش و آزمون مدل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهند که میانگین دقت مدل حاصل از تکنیک درخت تصمیم c5.0 جهت پیش بینی نوع گزارش حسابرسی (میانگین دقت 88.64%) از دو تکنیک دیگر بیشتر بوده و این تکنیک توانایی بالاتری جهت کاهش ریسکهای حسابرسی دارد. مهمترین متغیرها جهت پیش بینی نوع گزارش حسابرسی به ترتیب شامل نوع گزارش حسابرسی سال قبل (مقبول یا غیر مقبول)، نسبت سودآوری (سود خالص به درآمد)، نسبت بدهیها (بدهیها به داراییها)، نوع صنعت، نوع عملکرد (سوده یا زیانده)، نوع حسابرس (دولتی یا خصوصی) و ریسک ورشکستگی (ورشکسته یا سالم) می باشند.

در این پژوهش با مطالعه نمونه ای از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1381 تا 1388 به بررسی مدیریت سود در سال تغییر مدیرعامل و سال قبل و پس از آن پرداخته شده است. در سال تغییر مدیرعامل، فرض شده است مدیریت سود کاهنده وجود دارد، رابطه تغییر مدیرعامل و مدیریت سود منفی است و اگر همراه با تغییر مدیرعامل، رئیس هیئت مدیره یا حداقل یکی از اعضای غیرموظف هیأت مدیره هم تغییر کند، رابطه مذکور تشدید می شود. در سال قبل و پس از تغییر مدیرعامل فرض شده است مدیریت سود افزاینده وجود دارد، رابطه تغییر مدیرعامل و مدیریت سود مثبت است و اگر همراه با تغییر مدیرعامل، رئیس هیئت مدیره یا حداقل یکی از اعضای غیرموظف هیأت مدیره هم تغییر کند، این رابطه تشدید می گردد. با استفاده از تحلیل رگرسیون و آزمون معناداری ضرایب و با استفاده از داده های ترکیبی، نتایج نشان می دهند که در سال تغییر مدیرعامل، مدیریت سود کاهنده وجود ندارد. در عین حال در سال تغییر مدیرعامل رابطه منفی معنی دار بین تغییر مدیرعامل و مدیریت سود وجود دارد؛ اما این رابطه با تغییر همزمان مدیرعامل با رئیس هیئت مدیره یا حداقل یکی از اعضای غیرموظف هیأت مدیره تشدید نمی گردد. در سال قبل و پس از تغییر مدیرعامل هیچ گونه شواهدی از مدیریت سود افزاینده و رابطه ای بین تغییر مدیرعامل و مدیریت سود یافت نشد.

طی سال های اخیر پدیده تغییر حسابرس به زمینه مهمی در تحقیقات دانشگاهی و محافل حرفه ای تبدیل شده است. هدف این تحقیق ارائه مدلی برای پیش بینی تغییر حسابرس مستقل سال بعد، با استفاده از تکنیک های طبقه بندی داده کاوی می باشد. بدین منظور از سه تکنیک: شبکه های عصبی مصنوعی، درخت تصمیم گیری c5.0 و رگرسیون لجستیک استفاده و در نهایت با توجه به بررسی های مقایسه ای مدلی با بالاترین توانائی (قدرت) ارائه گردیده است. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق و بهادار تهران طی سال های 1382 الی 1388 می باشد. نتایج مدل های حاصله (یافته های تحقیق)، نشان می دهد که متغیر های تغییر مدیریت عامل، اندازه شرکت، مدیریت سود و نوع مالکیت مهمترین متغیرها جهت پیش بینی می باشند. همچنین از بین سه تکنیک بکارگرفته شده، تکنیک درخت تصمیم بالاترین توانایی جهت پیش بینی را دارد.

تحقیق حاضر به منظور بررسی و تحلیل دیدگاه حسابرسان در خصوص عوامل موثر بر اعتماد آن ها به مدیریت صاحبکار و مدارک ارائه شده توسط وی طرح ریزی و انجام شده است. با وجود الزام حسابرسان به برنامه ریزی و اجرای فرایند حسابرسی با تردید حرفه-ای، این موضوع را نیز باید در نظر داشت که حسابرسی صورت های مالی نمی تواند بدون اعتماد حسابرس به صاحبکار و مدارک ارائه شده توسط وی انجام شود زیرا صورت های مالی و شواهد و مدارک ارائه شده توسط مدیریت، مبنای کار حسابرسان را فراهم می-کنند. در عین حال، سطوح بیش از حد اعتماد و اطمینان، ممکن است به تردید حرفه ای حسابرسان آسیب برساند. بر این اساس، بررسی دیدگاه حسابرسان در خصوص عوامل موثر بر سطح اعتماد آن ها، جهت درک روابط میان حسابرسان و مدیریت صاحبکار ضروری است. برای جمع آوری اطلاعات لازم جهت انجام تحقیق، از پرسشنامه استفاده شده و از آنجایی که پرسشنامه استاندارد شده ای جهت انجام تحقیق وجود نداشت، پرسشنامه ای متناسب با ماهیت و موضوع تحقیق و بر اساس نتایج تحقیقات قبلی در خصوص عوامل موثر بر سطح اعتماد حسابرسان به مدیریت صاحبکار و مدارک ارائه شده توسط وی طراحی گردید. به کمک این پرسشنامه تأثیر برخی از ویژگی های اعتماد کننده (حسابرس و موسسه حسابرسی) شامل سن، تجربه کاری، جنسیت، وضعیت تأهل، رده سازمانی حسابرس و اندازه موسسه حسابرسی، نوع تأثیر (افزایش، کاهش یا بی تأثیر) و میزان اهمیت (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد یا خیلی زیاد) 54 مورد از ویژگی های اعتماد شونده (مدیریت و شرکت صاحبکار) در 10 طبقه شامل توانایی مدیریت صاحبکار، شهرت مدیریت صاحبکار، پاسخگویی مدیریت صاحبکار، اعتقادات دینی مدیریت صاحبکار، رعایت هنجارهای اخلاقی توسط مدیریت صاحبکار، خیرخواهی مدیریت صاحبکار، سیستم کنترل های داخلی شرکت صاحبکار، ساختار سرمایه شرکت صاحبکار، سودآوری شرکت صاحبکار و سوابق حسابرسی شرکت صاحبکار و نیز سایر موارد شامل وجود فشارهای غیرعادی بر فعالیت و مدیریت شرکت صاحبکار، پر ریسک بودن نوع و زمینه فعالیت شرکت صاحبکار، وجود ابهام عمده در رابطه با تداوم فعالیت شرکت صاحبکار، وجود اشتراک و شباهت بین مدیریت صاحبکار و حسابرس بر اعتماد حسابرسان به مدیریت صاحبکار و مدارک ارائه شده توسط وی مورد بررسی قرار گرفت. نمونه آماری تحقیق به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند که شامل حسابرسان شاغل در موسسات عضو جامعه ی حسابداران رسمی (179 نفر) در رده های سازمانی شریک یا مدیر، سرپرست ارشد، سرپرست و حسابرس ارشد (دارای توانایی ارزیابی ریسک حسابرسی و تصمیم گیری در خصوص اعتماد و یا عدم اعتماد) می باشد. اطلاعات گردآوری شده، به کمک آزمون t- استیودنت دو نمونه ای مستقل، آزمون رتبه علامت دار ویلکاکسون، آزمون آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون t- استیودنت تک نمونه ای و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که از دیدگاه حسابرسان ابعاد سیستم کنترل های داخلی شرکت صاحبکار، رعایت هنجارهای اخلاقی توسط مدیریت صاحبکار، توانایی مدیریت صاحبکار، شهرت مدیریت صاحبکار، پاسخگویی مدیریت صاحبکار، سوابق حسابرسی شرکت صاحبکار به ترتیب اولویت از اهمیت بیشتری برخوردارند. به علاوه تحلیل تأثیر ویژگی های اعتماد کننده (حسابرس و موسسه حسابرسی) بر اهمیت 11 بعد ارائه شده نشان می دهد که اهمیت برخی عوامل از دیدگاه حسابرسان در سنین مختلف و با تجربه های حسابرسی گوناگون (از جمله عوامل توانایی مدیریت صاحبکار، ساختار سرمایه شرکت صاحبکار، سوابق حسابرسی شرکت صاحبکار) و بین زنان و مردان (از جمله عوامل توانایی مدیریت صاحبکار، پاسخگویی مدیریت صاحبکار، خیرخواهی مدیریت صاحبکار، سیستم کنترل داخلی شرکت صاحبکار، سوابق حسابرسی شرکت صاحبکار) و مجردان و متأهلین (از جمله عوامل توانایی مدیریت صاحبکار، پاسخگویی مدیریت صاحبکار، رعایت هنجارهای اخلاقی توسط مدیریت صاحبکار، خیرخواهی مدیریت صاحبکار، سیستم کنترل های داخلی شرکت صاحبکار، ساختار سرمایه شرکت صاحبکار، سودآوری شرکت صاحبکار و سوابق حسابرسی شرکت صاحبکار)، یکسان می باشد. اهمیت سایر ابعاد با افزایش سن و تجربه، افزایش یافته و عموماً حسابرسان مرد و نیز افراد متأهل اهمیت بیشتری را برای برخی موارد قائل شده اند. همچنین، بررسی تأثیر رده سازمانی حسابرس و اندازه موسسه حسابرسی بر اهمیت ابعاد مذکور نشان می دهد که عمدتاً دیدگاه حسابرسان شاغل در رده های سازمانی مختلف و در موسسات حسابرسی با اندازه های مختلف یکسان است.

برآوردهای حسابداری صورت گرفته در خصوص برخی از اقلام صورت های مالی از جمله عوامل اساسی است که منجر به کاهش قابلیت اتکای اطلاعات مالی شرکت ها می شوند. مطابق با استانداردهای حسابرسی، حسابرس باید شواهد کافی و قابل قبولی را درباره برآورد های حسابداری گردآوری کند تا از منطقی بودن آنها در شرایط موجود و در صورت لزوم، افشای مناسب آنها اطمینان حاصل کند. هدف تحقیق حاضر شناسایی متغیرهای مالی و غیر مالی موثر بر مبانی تعدیل گزارش های حسابرسی مرتبط با برآوردهای حسابداری ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ذخیره مالیات بر درآمد و ذخیره کاهش ارزش موجودی مواد و کالا و سرانجام ارائه مدلی برای پیش بینی مبانی تعدیل گزارش های حسابرسی با استفاده از تکنیک های داده کاوی می باشد. بدین منظور از سه تکنیک: شبکه های عصبی مصنوعی، درخت تصمیم گیریc5.0 و ماشین بردار پشتیبان استفاده و در نهایت با توجه به بررسی های مقایسه ای مدلی با بالاترین توانائی (قدرت) ارائه گردیده است. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق و بهادار تهران طی سال های 1385 الی 1391 می باشد. نتایج مدل های حاصله (یافته های تحقیق)، نشان می دهد که متغیر های نوع مبانی تعدیل سال قبل، نسبت حسابهای دریافتنی به کل دارایی ها، سود یا زیان ده بودن شرکت، مدیریت سود، درصد تغییرات ذخیره مالیات، تخصص صنعت، نوع صنعت، نوع حسابرس، اندازه شرکت، بازده دارایی ها، دفعات گردش موجودی مواد و کالا و نسبت موجودی به دارایی های جاری مهمترین متغیرها جهت پیش بینی می باشند. همچنین از بین سه تکنیک بکارگرفته شده، تکنیک درخت تصمیم با میانگین 91% از بالاترین توانایی جهت پیش بینی برخوردار می باشد. کلید واژه ها: برآوردهای حسابداری، مبانی تعدیل گزارش حسابرسی، داده کاوی، درخت تصمیم

بر اساس نتایج حاصل از پژوهش از دیدگاه کل افراد نمونه، همه¬ی اجزا سیستم کنترل داخلی شامل:(محیط کنترلی، فعالیت های کنترلی، اطلاعات و ارتباطات و نظارت، ارزیابی رسیک) در حال حاضر در سیستم کنترل داخلی شرکتها وجود دارند و از لحاظ ابعاد، هر یک از ابعاد کنترلی شامل: تعهد (الزام) به صلاحیت (شایستگی)، هیئت مدیره یا کمیته حسابرسی، فلسفه و شیوه عمل مدیریت، ساختار سازمانی، واگذاری اختیارات و مسئولیت ها، شناسایی و ارزیابی ریسک، روش های کنترل مدیریت و فعالیت های کنترلی، محیط سامانه های اطلاعاتی، نظارت مداوم، گزارشگری نقاط ضعف ، حسابرسی داخلی و اطلاعات در شرکت¬های بورسی وجود دارند. همچنین ابعاد صداقت و ارزش های اخلاقی، سیاست ها و رویه های منابع انسانی، تجزیه و تحلیل ریسک، مدیریت ریسک، ارزیابی مجزا و ارتباطات در حال حاضر در سیستم کنترل داخلی به نحو مناسب وجود ندارند. به لحاظ سطح و درجه اهمیت از دیدگاه کل افراد، فعالیت کنترلی با بیشترین سطح اهمیت سپس نظارت، محیط کنترلی، ارزیابی ریسک، اطلاعات و ارتباطات در رده های بعدی اهمیت قرار دارند. از دیدگاه حسابرسان، فعالیت کنترلی بیشترین سطح اهمیت را در سیستم کنترل داخلی فعلی دارد همچنین اجزای دیگر به ترتیب اهمیت عبارتند از نظارت، ارزیابی ریسک، محیط کنترلی و اطلاعات و ارتباطات که به عنوان نقاط ضعف(عدم وجود) سیستم کنترل داخلی نیز مطرح گردیده اندو ابعاد فلسفه و شیوه عمل مدیریت، ساختار سازمانی، واگذاری اختیارات و مسئولیت ها، شناسایی و ارزیابی ریسک، تجزیه و تحلیل ریسک، مدیریت ریسک، روش های کنترل مدیریت و فعالیت های کنترلی و محیط سامانه های اطلاعاتی در حال حاضر در سیستم کنترل داخلی وجود دارند. در حالیکه صداقت و ارزش های اخلاقی، هیئت مدیره یا کمیته حسابرسی، تعهد (الزام) به صلاحیت (شایستگی)، سیاست ها و رویه های منابع انسانی، گزارشگری نقاط ضعف و ارزیابی مجزا حسابرسی داخلی، اطلاعات، ارتباطات از نظر حسابرسان در سیستم کنترل داخلی به نحو مناسب وجود ندارند. طبق نتایج تحقیق از دیدگاه مدیران در رابطه با نقاط ضعف و قوت سیستم کنترل داخلی شرکتها و اهمیت آن، آنها معتقدند که از اجزا اصلی سیستم کنترل داخلی، فعالیت های کنترلی، محیط کنترلی، نظارت و اطلاعات و ارتباطات در حال حاضر در سیستم کنترل داخلی شرکتها وجود دارد. از نظر ایشان سیستم کنترل داخلی از جنبه ارزیابی ریسک دارای نقطه ضعف می باشد چرا که این جز در سیستم کنترل داخلی فعلی وجود ندارد. همه ابعاد سیستم کنترل داخلی( به جز صداقت و ارزش های اخلاقی، سیاست ها و رویه های منابع انسانی، شناسایی و ارزیابی ریسک، مدیریت ریسک) که شامل تعهد (الزام) به صلاحیت (شایستگی)، هیئت مدیره یا کمیته حسابرسی، فلسفه و شیوه عمل مدیریت، ساختار سازمانی، واگذاری اختیارات و مسئولیت ها، تجزیه و تحلیل ریسک، روش های کنترل مدیریت و فعالیت های کنترلی، محیط سامانه های اطلاعاتی، نظارت مداوم، گزارشگری نقاط ضعف، ارزیابی مجزا و حسابرسی داخلی، اطلاعات، ارتباطات می باشد در حال حاضر در شرکت¬های بورسی وجود دارند.

در سال های اخیر به سبب افزایش ورود زنان به رشته حسابداری در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، انتظار می رود حضور آنها در بازار کار و حرفه حسابرسی بیشتر شود. با توجه به کثرت فعلی مردان حسابرس، این مهم می تواند موجب تغییر در ترکیب جنسیتی حرفه گردد. هدف از انجام این پژوهش بررسی عملکرد حرفه ای مردان و زنان حسابرس به عنوان یکی از پیامدهای احتمالی این تغییر می باشد. به همین منظور، دیدگاه شرکا و مدیران موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت بررسی عملکرد حرفه ای حسابرسان از پرسشنامه محقق ساخته شامل 37 سوال در قالب پنج مولفه "معلومات و رفتار حرفه ای"، "کیفیت کار"، "مسئولیت پذیری"، "روحیه کار گروهی" و "نظم و انضباط اداری" استفاده گردید. تجزیه و تحلیل های لازم با استفاده از آزمون های t زوجی، تحلیل واریانس چند متغیره و t استیودنت صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد، عملکرد حسابرسان مرد و زن در مولفه های معلومات و رفتار حرفه ای، کیفیت کار و نظم و انضباط اداری با یکدیگر تفاوت معناداری دارد.

فلسفه تغییر الزامی حسابرس این است که از طریق محدود نمودن دوره همکاری حسابرس و صاحبکار و ارتقای سطح استقلال حسابرس، کیفیت حسابرسی افزایش یابد. هدفپژوهش حاضر،بررسیرابطه تغییر الزامی حسابرس و کیفیتحسابرسی است.برای اینمنظور،از دومعیار اقلام تعهدی اختیاری و تجدید ارائه صورت های مالی،جهتاندازه-گیریکیفیتحسابرسیاستفادهشده است.دراینپژوهش،اطلاعات 223شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1390 و 1391با بکارگیری مدل رگرسیونتلفیقی،موردتجزیهوتحلیلقرارگرفت. یافته های حاصل از روش اقلام تعهدی اختیاری حاکی از آن است که بینتغییر الزامی حسابرسو کیفیت حسابرسی رابطه معکوس وجود دارد. به عبارتی تغییر اجباری موسسات حسابرسی طی سال های 1390 و 1391 موجب کاهش کیفیت حسابرسی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران شده است. یافته های روش دوم اندازه گیری کیفیت حسابرسی نشان دهنده رابطه مستقیم بین این دو متغیر بوده است.