چکیده: آب و منابع آبی سطحی و زیرزمینی نقش مهمی در توسعه عرصه های جغرافیایی دارد و محیط های فاقد منابع آب لازم، نیازمند توجه و تامین آب هستند. به طور کلی سد به عنوان جزیی از مدیریت منابع آب یکی از مهمترین سازه هایی است که در تنظیم جریان های سطحی به ویژه در مناطقی که دارای توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارش باشد، نقش عمده ای ایفا می کند. سدها به عنوان یکی از فعالیت های عمرانی دارای اثرات مثبت و منفی در نواحی پیرامونی خود می باشند. سدها باعث تغییر در سطح و کیفیت آب رودخانه ها می شوند. این تغییرات به طور معمول پیامدهای دامنه داری در محیط های آبی، خاکی و جوی ایجاد می کنند و این نتایج، خود دارای پیامدهای اجتماعی و اقتصادی خواهند بود. هدف اصلی در پژوهش حاضر بررسی اثرات و پیامدهای احداث سد پانزده خرداد بر محیط زیست و فعالیت اقتصاد کشاورزی نواحی روستایی پایین دست می باشد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، دو مقطع زمانی قبل و بعد از بهره برداری از سد پانزده خرداد بررسی شده است. برای گردآوری داده ها به دو صورت اسنادی و میدانی اقدام گردید. بخشی از داده ها با استفاده از تصاویر ماهواره ای محدوده مطالعاتی در قبل و بعد از احداث سد پانزده خرداد بدست آمد. بخش دیگر داده ها با استفاده از پرسش نامه گردآوری شد. نتایج بررسی ها نشان می دهد که سد پانزده خرداد باعث تاثیرات منفی زیست محیطی، از بین رفتن حقابه قبلی روستاها و محدودیت تامین آب کشاورزی در روستاهای پایین دست گردیده است. همچنین احداث سد، باعث تحول در الگوی کشت در روستاهای پایین دست شده است. الگوی کشت در ناحیه مورد نظر از زراعت به سمت باغداری سوق یافته؛ بطوریکه نوع و سطح زیرکشت محصولاتی که در مقابل کمبود آب مقاوم هستند، افزایش داشته است. کلیدواژه: بازتاب های فضایی، سد پانزده خرداد، اثرات سد، پیامدهای زیست محیطی، روستا.

روستا- شهرها به عنوان مکانهای مرکزی می توانند برای دامنه ی وسیعی از خدمات فرهنگی و اجتماعی برای دگرگونی شرایط اقتصادی اکثر روستائیان عمل کنند. این شهرها می توانند برای اکثریت ساکنان روستایی دسترسی به خدمات اساسی و امکاناتی همچون امکانات رفاهی، آموزشی و ... را فراهم نمایند. روستاـ شهرها روابط شهر و روستا را تعدیل کرده و مناسبات و پیوندهای میان حوزه های روستایی و شهری را تحکیم می بخشد. در این راستا نقش خدمات رسانی و بازرگانی روستاـ شهر همراه با شبکه های ارتباطی آن با روستاهای پیرامونی، باعث تحکیم روابط شهر و روستا می شود. هدف از این تحقیق بررسی عملکرد روستا شهر خلیل شهر بر توسعه روستا های پیرامونی می باشد، بدین منظور دو فرضیه بیان شده است: - با شکل‏گیری وتقویت نقش مرکزی و خدماتی خلیل‎شهر، نظام سلسله مراتبی سکونتگاهها و حوزه نفوذ خدماتی درون ناحیه‎ای بهبود یافته است. - وجود روستا- شهر خلیل‎شهر تاثیر معناداری بر جریان‏های مهاجرتی روستاهای پیرامون داشته است روش تحقیق مورد استفاده مبتنی بر روش استدلال قیاسی می باشد و روش گرد آوری اطلاعات نیز به صورت پیمایشی و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بوده است، بر این اساس با توجه به اهداف، سوالات و فرضیات تحقیق، پرسشنامه تدوین و توزیع گردید. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق عبارت است از روستاهای واقع در حوزه نفوذ خلیل شهر که دارای 8178 نفر جمعیت در قالب 2208 خانوار می باشد.با توجه به این که واحد آماری این تحقیق، خانوارها می باشد، لذا بر اساس فرمول کوکران، تعداد نمونه 327 نفر تعیین شد که در عمل، 330 پرسشنامه تکمیل گردید. کلمات کلیدی: روستا شهر، توسعه روستایی، روستا های پیرامونی، خلیل شهر.

عدم توجه به مباحث ایمنی در برنامه های روستایی، در بروز و افزایش خسارت های ناشی از وقوع سوانح و آتش سوزی موثر بوده است. در مبحث ایمنی و امداد و نجات در سطح روستاها، مشکلاتی همچون عدم وجود امکانات و تجهیزات امدادی در روستاها، عدم دسترسی سریع نیروهای امدادی به روستاها وجود دارد.با توجه به مقرون به صرفه نبودن استقرار مراکز آتش نشانی و خدمات ایمنی در تمامی روستاها ، احداث و مکانیابی صحیح این پایگاهها می تواند باعث افزایش کارایی و ضریب ایمنی روستاها شود. در این پژوهش در سطح روستاهای شهرستان بوکان باهدف تعیین روستاهای مناسب برای ارائه خدمات ایمنی و آتش نشانی در سطح شهرستان و تعیین مکان مناسب در بافت روستا برای این پایگاههای با استفاده از روشهای اسنادی و میدانی تحلیلی توصیفی و روشهای کمی مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا به کمک مدل anp و با استفاده از معیارهای همچون جمعیت روستا ، جمعیت تحت پوشش روستاهای نمونه ، پوشش حداکثر روستاهای دارای حوادث و حریق ، مرکزیت سیاسی، کارکرد(عملکرد) روستا ، راه روستایی ، پوشش اراضی کشاورزی و باغات ، فاصله از مراکز شهری روستاهای مناسب انتخاب می گردد. سپس از بین روستاهای انتخاب شده روستای دارای بالاترین امتیاز، به صورت نمونه و با استفاده ازروش تلفیقیahp و فازی با تکیه بر معیارهای همچون نوع کاربری، فاصله از مراکز آموزشی، فاصله از ساختمان دهیاری ، فاصله از معابر اصلی و فاصله از منبع آب روستا برای مکانیابی پایگاه آتش نشانی در بافت روستا انتخاب گردید.در نهایت ، با توجه به عوامل مختلف بیرونی و درونی روستاها،روستاهای منتخب و مکان بهینه استقرار پایگاههای آتش نشانی روستایی در سطح شهرستان بوکان و در درون بافت روستایی شناسایی شده و با وضع موجود ارائه این خدمات در سطح شهرستان مقایسه می گردد.

چکیده اسکان غیررسمی به عنوان نشانه ای از نابرابری های منطقه ای و تمرکز رشد منحصر در مناطق ویژه شهری چون کلانشهرها و فقدان سلسله مراتب در نظام شهری و سکونتگاهی و در نتیجه وجود فاصله و شکاف بین مناطق مختلف (شهری و روستایی) است. این پدیده در ایران از دهه های 20 و 30 آغاز شد. امروزه اسکان غیررسمی در ایران نه تنها در کلانشهرهای بزرگ، بلکه در شهرهای متوسط و کوچک و هم چنین در روستاهای پیرامون کلانشهرها نیز گسترش پیدا کرده است. بنابراین یکی از اشکال جدید اسکان غیررسمی در مجاورت کلانشهرها، اسکان غیررسمی در مناطق روستایی پیرامونی است که در دهه های اخیر شکل گرفته است. اگرچه در مطالعات مختلف صورت گرفته در خصوص اسکان غیررسمی شهری اشاراتی هرچند کوچک و جزئی به این موضوع شده است اما تاکنون پژوهش کامل و جامعی در این خصوص صورت نپذیرفته است. یکی از کلانشهرهای مهم کشور در این زمینه، کلانشهر کرج است که با وجود 95 هزار نفر جمعیت حاشیه نشین، شدیداً با مسئله اسکان غیررسمی مواجه است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پدیده اسکان غیررسمی در روستاهای پیرامون کلانشهرها مبتنی بر شاخص های اجتماعی_ اقتصادی، مهاجرتی و کالبدی اسکان غیررسمی شهری، ضمن شناسایی شاخص های اسکان غیررسمی در روستاهای نمونه، به تحلیل عوامل موثر بر شکل گیری و گسترش اسکان غیررسمی در روستاهای پیرامون کلانشهر کرج پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی_ توصیفی بوده است و شیوه گردآوری داده ها ترکیبی از روش کتابخانه ای، اسنادی و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، عکس و...) بوده است. محدوده ی مورد مطالعه در این پژوهش روستاهای واقع تا 10 کیلومتری پیرامون کلانشهر کرج است. لازم به ذکر است در منطقه مورد مطالعه 37 روستا وجود دارد که در مجموع دارای 74024 نفر جمعیت می باشند که از میان این روستاها، پس از انجام بررسی های میدانی اولیه سه روستا به لحاظ دارا بودن ویژگی های اسکان غیررسمی به عنوان جامعه نمونه انتخاب گردیده اند. این سه روستا شامل روستای فرخ آباد- زیبادشت، علی آبادگونه و گلستانک واقع در بخش مرکزی، دهستان محمدآباد است. در تعیین جامعه نمونه در ابتدا به وسیله روش نمونه گیری کوکران به تعیین حجم نمونه از تعداد کل خانوارها پرداخته شد که تعداد 180 پرسشنامه، بین سه روستا به نسبت جمعیت روستاها توزیع گردید. یافته های پژوهش ضمن شناسایی شاخص های اسکان غیررسمی در روستاهای نمونه، مهم ترین عامل شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی در روستاهای پیرامون کلانشهرها، عامل اقتصادی (پایین بودن درآمد و تأمین مسکن ارزان) معرفی کرده است. با توجه به سطح نازل اقتصادی و ضعف زیرساخت ها در روستاهای نمونه، رویکرد بهسازی و ساماندهی به عنوان راهکار مناسب برای بهبود وضعیت اسکان غیررسمی در این روستاها معرفی شده است. جدول شماره 1: اهم نتایج به دست آمده ردیف ابعاد نتایج به دست آمده در روستاهای نمونه 1 اجتماعی - حدود 70 درصد جامعه نمونه کمتر از دیپلم سواد دارند. 2 - میانگین بعد خانوارهای نمونه در این روستاها 4.2 به دست آمده است. 3 - نزدیک به 70 درصد سرپرستان جامعه نمونه در گروه سنی 45-25 سال قرار دارند که حاکی از جوان بودن خانوارهاست. 4 اقتصادی - شغل بیش از 46 درصد سرپرستان خانوار سه روستا کارگری است. - فعالیت های خدماتی به عنوان مهم ترین بخش فعالیت های اقتصادی در این روستاها است. 5 -در مجموع 81 درصد از سرپرستان خانوار سه روستا در خارج از روستاها مشغول به کار هستند. 6 - سطح پایین اقتصادی و قرار گرفتن در زیر خط فقر. - متوسط درآمد ماهانه خانوارها کمتر از میانگین نقاط روستایی استان البرز است. 7 - عموماً خانواده ها فاقد پس انداز هستند. 8 - سطح مالکیت ودارایی ها اندک است. 9 مهاجرتی -70 درصد سرپرستان جامعه نمونه مهاجر هستند. 10 -80 درصد مهاجرت ها به دنبال عدم اشتغال و بیکاری در مبدأ بوده است. 11 -84 درصد سرپرستان ارزانی زمین و مسکن را علت اصلی انتخاب روستاها جهت سکونت عنوان کرده اند. 12 کالبدی -28 درصد مالکیت قولنامه ای واحدهای مسکونی 13 - بیش از نیمی از قطعات دارای وسعت زیر 100 متر مربع هستند. - بیش از 70 درصد قطعات با سطح زیربنای زیر 100 متر مربع هستند. 14 - در حدود 50 درصد واحدهای مسکونی فاقد نمای ساختمانی هستند. 15 -روستاهای مورد بررسی عموماً فاقد سیستم مناسب فاضلاب و دفع صحیح آب های سطحی هستند.

با استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله طرح هایی که با توجه خاص به روستاها و در راستای بهبود وضعیت اجتماعی- اقتصادی و به ویژه کالبدی آن ها اجرا شد، طرح هادی روستایی است. این ایده در آغاز با عنوان طرح «اصلاحی – روانبخشی روستاها» اجرا گردید. طرح هادی در حقیقت، طرح توسعه فضای کالبدی است و بر اساس اهدافی که برای آن تعیین شده است، هدایت روند و فرایندهای توسعه کالبدی روستایی را بر عهده می گیرد. اکنون پس از گذشت 25 سال از تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی و اندوختن تجربه های ارزنده در زمینه تغییر کالبدی – فضایی، لازم است نتایج و پیامدهای آن ارزیابی شود. هدف این پژوهش، ارزیابی عملکرد طرح های هادی روستایی می باشد که بدین منظور به ارزیابی اجرای طرح هادی روستایی در سه روستای تکیه سپه سالار، چاران و کلوان در دهستان آدران در شهرستان کرج پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای – میدانی و تهیه پرسش نامه و مصاحبه محلی با ساکنین روستاها بوده است. جامعه آماری شامل سه روستای تکیه سپه سالار، چاران و کلوان و جامعه نمونه شامل 110 نفر از اهالی و ساکن سه روستا است. شاخص هایی از جمله بهبود وضعیت معابر و دسترسی، بهبود نظام مسکن روستاییان و بهبود دسترسی به خدمات در انجام ارزیابی اجرای طرح های هادی روستایی سنجش شده است و برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیات، از آزمون های ویلکاکسون و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که: 1-اجرای طرح هادی روستایی در سه روستا در رسیدن به اهداف بهبود کیفیت معابر و دسترسی موفق بوده است. 2-اجرای طرح هادی روستایی در سه روستا باعث بهبود وضعیت مسکن و ساخت و سازها شده است. 3- وضعیت دسترسی به خدمات روستایی در دو دوره قبل و بعد از اجرای طرح هادی در روستاها تغییری نداشته است و طرح هادی در این زمینه ناموفق بوده است. 4-مشارکت در اجرای طرح هادی در روستاها خوب بوده است. 5-میزان رضایت از اجرای طرح هادی در روستاها بیشتر از حد متوسط بوده است. کلمات کلیدی: ارزیابی، طرح هادی، توسعه کالبدی، دهستان آدران، شهرستان کرج

اهداف کلی برنامه ریزی منطقه ای و توسعه اقتصادی، برقراری عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه رفاه عمومی در بین افراد جامعه است. برای دستیابی به اهداف فوق در هر جامعه نیاز به تهیه و تدوین و در نهایت اجرای برنامه های متنوع و متعددی است. اگر روند توسعه در نواحی مختلف با برنامه ریزی صورت نگیرد شکاف توسعه ای ایجاد می شود و این شکاف در کشورهای در حال توسعه کاملا مشهود است. در کشور ما نیز مابین استان های کشور و شهرستان های هر استان این نابرابری ملموس است. برای جلوگیری از این عدم تعادل می بایست توسعه هدفمند و با برنامه صورت پذیرد. در این پژوهش میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان مازندران مورد سنجش قرار می گیرد تا نقاط قوت و ضعف شهرستان ها با توجه به معیارهای معرفی شده تعیین گردد و در آینده با برنامه ریزی مناسب، شکاف سطح توسعه یافتگی در شهرستانهای استان کاهش یابد. پژوهش حاضر در قالب مطالعه موردی استان مازندران در 5 محور اصلی توسعه، اعم از: اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، محیطی و زیر ساخت ها صورت پذیرفته است. از این 5 معیار اصلی 49 شاخص استخراج شده که ضرایب اهمیت آنها نسبت به یکدیگر توسط کارشناسان اقتصاد و برنامه ریزان شهری و منطقه ای با اتکا به آمار و اطلاعات شهرستانها در سال 85 در 20 پرسشنامه گرد آوری شده است. در نهایت با وزن دهی این 5 معیار نسبت به یکدیگر برایند کل توسعه یافتگی شهرستان های استان مازندران بدست آمده است. در تمام مراحل تحلیل معیار ها و برایند گیری از نرم افزار های gis و expert choice استفاده شده است. خروجی این نرم افزار ها در هر بخش به عنوان نتیجه گیری است و همچنین سندی برای ارائه در مراحل بعدی پژوهش می باشد. نتایج تحقیق نشان داده است که شهرستان های ساری و بابل و آمل در بالاترین سطح از توسعه یافتگی استان مازندران و شهرستان های نکا و محمود آباد در پائین ترین سطح قرار دارند.

پیدایش سکونتگاه های انسانی و به ویژه روستاها بر پایه عوامل طبیعی و اجتماعی مختلف قرار داشته است. از میان عوامل طبیعی، دسترسی به آب و خاک مناسب در شکل گیری روستاها دخیل بوده است. در برخی شرایط محیط طبیعی انسان را از فعالیت های سازنده و چشم گیر باز داشته و در برخی دیگر با دسترسی آسان و مناسب باعث پویایی و پایداری سکونتگاه های انسانی و بالأخص روستایی شده است. سکونتگاه های روستایی همواره با محیط طبیعی پیوندی عمیق و ناگسستی داشته و محیطی که از نظر توانش محیطی دارای شرایط بهتر و مطلوب تری بوده ، پویایی سکونتگاه ها را فراهم آورده است. با توجه به این امر در این پژوهش به بررسی نقش توانش محیطی در پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی دهستان آلان بر آغوش، واقع در شهرستان سراب استان آذربایجان شرقی پرداخته شد. با عنایت به بررسی تعدادی از نظریه های مرتبط با موضوع پژوهش حاضر در نهایت، دیدگاه های منتخب و مورد استفاده در این تحقیق دیدگاه های آمایش سرزمین و توسعه پایدار روستایی بود. با توجه به مراحل مختلف این پژوهش، از روش های مختلف کتابخانه ای ومیدانی، جمع آوری اطلاعات از طریق مراجعه به سازمان ها و ادارات مختلف، روش ها و فنون نرم افزاری به خصوص نرم افزارهای spss، excel، arcgis بهره گیری شده است.. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. در ارتباط با پژوهش حاضر دو فرضیه طرح شد که هر دو فرضیه با توجه به بررسی میدانی و تحلیل یافته ها مورد تأیید قرار گرفت. نتیجه بررسی های انجام گرفته مشخص نمود که منطقه ی مورد مطالعه، توانش محیطی پایینی دارد، و یکی از علل ناپایداری اقتصادی در دهستان آلان بر آغوش است که این امر منجر به از دست دادن نیروی جوان و مهاجرت و در نهایت خالی از سکنه شدن شماری از روستاهای این دهستان شده است

تشکیل شوراهای اسلامی روستایی اقدامی موثر در فرایند مشارکت مردم در توسعه نواحی روستایی محسوب می شود. ولی از آنجا که نقش شوراها مشورتی و نظارتی است، بدون تشکیلات اجرایی ناقص بوده و نمی تواند وظایف خود را انجام دهد. برای پر کردن این خلاء در سال 1377 برای اداره امور روستاها نهادی به نام «دهیاری» تأسیس شد. دهیاری ها به عنوان نماینده دولت در روستاها نقش بسزایی درحل و فصل مشکلات و مسایل روستاییان بر عهده دارند و باسابقه ای بیش ازربع قرن، امروزه به نوعی نهاد تثبیت شده به شمار می روند. تحقیق حاضر به تحلیل نقش دهیاری ها در توسعه زیست محیطی و کالبدی دهستان طیبی گرمسیری بخش لنده در شهرستان کهگیلویه می پردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی است. دهستان طیبی-گرمسیری دارای23روستا و در مجموع دارای 8358 نفر جمعیت و 1486خانواراست، دراین راستا 5 روستای این بخش از طریق نمونه گیری تصادفی سرپرستان خانوار روستایی جهت پاسخ دادن به پرسشنامه و مصاحبه انتخاب گردید. پس از جمع آوری و پردازش داده ها با تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از آزمون خی دو تک متغیره، این نتیجه حاصل شدکه دهیاری ها در توسعه روستایی درابعاد (کالبدی و زیست محیطی) در دهستان طیبی گرمسیری، شهرستان کهگیلویه نقش موثری ایفا نکرده است. مهمترین مشکل دهیاری ها در فرایند توسعه روستایی،کمبود منابع مالی و اعتباری برای توسعه بیشتر روستا است که نیازمند اجرای روش های تامین پایدار منابع مالی بویژه در سطح محلی است.

هر منطقه باتوجه به پتانسیل ها وامکانات موجود خود می تواند از طرق مختلف در محور توسعه منطقه ای قرار گیرد وبا توسعه در یک بخش ، زمینه توسعه سایر بخشها را نیز فراهم سازد.با توجه به نقش اقتصاد در توسعه منطقه ای وبا توجه به هدف عمده گردشگری که تولید درآمد وجذب سرمایه برای منطقه است.نقش راهبردی وکلیدی گردشگری در توسعه پایدار منطقه ای نمایان می گردد.در این تحقیق ، با تاکید بر جاذبه های گردشگری منطقه کندوان استان آذربایجان شرقی سعی شد ضمن شناسایی پتانسیل ونقاط قوت گردشگری منطقه و مطالعه نقاط ضعف و نارساییهای موجود ، از طریق ارائه یک برنامه ریزی استراتژیک وبا استفاده از تکنیک سوات راهبرد مناسبی برای توسعه گردشگری در این منطقه ارائه شود. پژوهش حاضراز نوع کاربردی و روش انجام آن تحلیلی – توصیفی ا ست . در جمع آوری داده ها از روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه ) استفاده شده است .جامعه آماری پژوهش، شامل دو گروه سرپرستان خانوار ساکن در منطقه گردشگری کندوان و مسئولان مرتبط با امورات گردشگری در این منطقه می باشند. تلاش این تحقیق بر اساس رسیدن به یک پاسخ مناسب بر این سئوال می باشد که آیا گسترش توریسم در منطقه گردشگری کندوان منجر به ایجاد توسعه در بخش اقتصادی نواحی روستائی این منطقه شده است ؟ و الگو و برنامه راهبردی مناسب گسترش توریسم جهت دستیابی به توسعه اقتصادی منطقه گردشگری کندوان کدام است ؟.شاخصهای تحقیق از نوع اقتصادی بوده وشامل متغیرهای اشتغال، درآمد و قیمت زمین می باشد که نتیجه حاصل در هریک بخش متفاوت بوده و بطوری که با توجه به تعداد شاغلین در بخش شغلهای مرتبط با گردشگری تعداد 7 شغل برای ساکنین محلی از تعداد 139 نفر مورد تحقیق، و تعداد 3 نفر از 25 نفر مسئولان مرتبط با بخش گردشگری بومی خود منطقه مورد مطالعه بودند و هیچ زنی از ساکنین محلی نیز در ارتباط با مشاغل گردشگری فعالیت ندارد. که در مقایسه چنین به نظر می رسد که در بخش اشتغال سرمایه گذاری های انجام گرفته عملا کارایی لازم را نداشته است.و این امرضرورت برنامه ریزی درست و مناسب را بیش از پیش مشخص می کند.

امروزه رسیدن به توسعه پایدار روستایی یک ضرورت است، و سیاست ها و برنامه های اجرا شده به منظور رسیدن به توسعه تنها در این صورت موفق اند که با توجه به امکانات و قابلیت های روستا صورت گیرند. در حقیقت با ایجاد یک رابطه بین توانها و استعدادهای موجود می توان سکونتگاههای روستایی را به سوی توسعه ای همه جانبه و پایدار هدایت کرد. با توجه به توانهای طبیعی کشور برای کشاورزی، می توان کشاورزی را به عنوان یکی از مهمترین استعدادها و توانهای توسعه روستایی کشور نامید. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف نقش کشاورزی در توسعه روستایی شهرستان سمیرم به مشکلات و توانهای موجود در روستاهای این شهرستان پرداخته است، محدوده مورد مطالعه 3 روستای دهستان وردشت شهرستان سمیرم می باشد. روش جمع آوری داده ها به دو صورت میدانی و کتابخانه ای بوده و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده است و با استفاده از نرم افزارهای spss ، و آزمون های آماری کای اسکوئر، وی کرامر وکندال صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد، آن چنان که کشاورزی دارای زمینه پیشرفت برای منطقه است نتوانسته زمینه ساز توسعه روستایی شود. ولی به صورت بالقوه می تواند موجب توسعه روستایی منطقه می شود و برای رسیدن به این هدف می بایست مشکلات کشاورزی منطقه از پیش رو برداشته شود، به صورتی کشاورزی بتواند مبنای توسعه روستایی قرار گیرد. به علاوه، نتایج تحقیق نشان داد که کشاورزی منطقه از توان طبیعی بالایی برخوردار است و بین سه روستای مورد مطالعه از لحاظ توان ها و قابلیت های کشاورزی تفاوت چندانی وجود ندارد. نیز در هر سه روستا، کشاورزی اشتغال بیش از نیمی از افراد منطقه است و ایجاد صنایع تبدیلی در کمک به کشاورزی در منطقه ضروری است.

یکی از اهداف اصلی توسعه روستایی بهبود کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی است. در این زمینه تغییر در ساخت و کالبد فیزیکی و فضایی روستاها یکی از ابعاد موثر در توسعه روستایی است که می تواند تغییرات شگرفی در ساخت و کارکرد روستاها داشته باشد. اجرای طرح هادی روستایی که مهم ترین روش مداخله دولت در روستاهاست، به عنوان مهم ترین سند توسعه روستاها، از سال 1362 در ایران به اجرا گذاشته شده و تاکنون ( 1392 ) در بالغ بر 24 هزار روستا این طرح به اجرا گذاشته شد.

عنوان کلی پایان نامه به نقش و کاربرد تئوری قطب رشد در عرصه های اقتصادی و اجتماعی و چگونگی استفاده از نتایج در سیاستگذاری در منطقه خراسان شمالی اختصاص یافته است. بستر عینی این موضوع در قطب رشد پتروشیمی بجنورد بر منطقه نفوذ، مورد جستجو و تحلیل قرار گرفته است. هدف اولیه طراحان قطب های رشد در اروپا، استفاده از آنها برای ایجاد تحرک و رشد در مناطق محروم بود، اما در کشورهای در حال توسعه، قطب های رشد به دلیل وجود منابع طبیعی در مناطقی خاص و به منظور کمک به رشد اقتصاد ملی ایجاد شده اند. هدف اصلی پایان نامه حاضر، بررسی آثار اجتماعی و اقتصادی توسعه صنعتی ناشی از ایجاد قطب رشد صنعتی بر منطقه خراسان شمالی است. پرسش اصلی این است که ورود صنعت به منطقه، چه پیامدهایی داشته و این پیامدها چه آثاری بر توسعه اقتصادی و اجتماعی گذاشته اند. در پژوهش حاضر، چارچوب نظری، رویکرد قطب رشد است. قطب رشد یک مدل برنامه ریزی صنعتی و منطقه ای برای "مجموعه ای از صنایع گسترده" واقع در یک منطقه است. در منطقه خراسان شمالی، آرایش متمرکز فعالیت های صنعتی در یک مکان با صنعت محرک و هدایت کننده پتروشیمی و فولاد، موجب شده است منطقه از ویژگی قطب برخوردار شود. پژوهش حاضر، با روش کتابخانه ای انجام شده و اطلاعات با استفاده از فنون بحث گروهی متمرکز، مشاهده و مصاحبه عمیق گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش، مسئولان بومی، مطالعات محلی و نیز مدیران منطقه است. این پژوهش بیشتر جنبه برنامه ریزی داشته تا معرفی تکنیک اما در شناخت وضع موجود و پیش بینی ها از تئوری ها و تکنیک های خاصی بهره برده است. به عنوان نمونه در شناخت قطب ها و مراکز رشد از تئوری قطب رشد و تحولات توسعه فضایی- کالبدی منطقه و مقایسه عملکرد الگوها و اشکال مختلف در آن، ارائه راهبردها و سیاست های ناشی از تحلیل راهبردی (swot)، به منظور دستیابی به توسعه اقتصادی و اجتماعی، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان داده اند که حضور صنعت و گسترش سریع توسعه صنعتی در منطقه، پیامدهای دوگانه ای داشته است. بخش هایی مانند آموزش، بهداشت، زیرساخت ها و امکانات زیربنایی نسبت به قبل از ورود صنعت به منطقه، بهبود یافته اند. اما در حوزه های دیگر بهبود ملاحظه نمی گردد و گاهی آثار منفی دیده می شود. وضعیت اشتغال و معیشت، چندان مطلوب نیست. در حوزه محیط زیست و کشاورزی، آلودگی ها و افت تولید دیده می شود. قطب رشد پتروشیمی با استقرار در یک منطقه روستایی و کشاورزی تغییرات زیادی را در نحوه زندگی و تولید و مصرف منطقه ای و مفاهیم زمان و مکان و کالبد منطقه و همچنین الگوهای فعالیت و تکنولوژی در منطقه ایجاد نموده است و منطقه نفوذ خود را به یک منطقه مهاجرپذیر تبدیل نموده است. از طرفی به دلیل رشد سریع روستا و روستا شهرها و شهرهای کوچک منطقه و عدم هماهنگی سایر بخش ها با توسعه صنعتی باعث ایجاد تناقض و بحران بین بخش مدرن و سنتی در منطقه شده است. و نتایج بدست آمده استقرار قطب رشد را برای کشاورزی منطقه منفی ارزیابی می کند.

کانون های کوچک شهری (روستا-شهرها)، اولین هسته های شهری و بلافصل نقاط و نواحی روستایی قلمداد می شوند. هرگونه تحرک و فعالیتی در این نوع از سکونتگاهها در مرحله ی اول و بی واسطه، حوزه های روستایی را تحت تأثیر قرار می دهد، این تحرکات می تواند مثبت و موجب تقویت ساختاری در روابط میان این نقاط باشد، یا منفی باشد و موجب از هم گسیختن و تضعیف روابط فضایی- ساختاری این نقاط از یکدیگر گردد. روستا-شهرها به سبب نقشی که در تعادل جمعیتی در سطح منطقه ای وکشوری دارند با نواحی اطراف خود دارای یک سری روابط وپیوندها می باشد و می توانند بسته به نوع روابط با نواحی پیرامونی به توسعه نواحی روستایی پیرامونی هم از لحاظ ارگانیکی وهم از لحاظ غیر ارگانیکی کمک کنند. هدف کلی این تحقیق بررسی نقش روستا-شهرها در توسعه روستاهای پیرامونی است. در این تحقیق ضمن برسی دیدگاهها و مفاهیم مربوط به روستا-شهر، به بررسی کارکرد روستا-شهرها درچارچوب توسعه منطقه ای پرداخته شده است که دراین راستا پس از تهیه کلیات و چارچوب نظری اقدام به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از طریق مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه و .... گردید. سپس این اطلاعات با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به آزمون فرضیات پرداخته شد. نتایج تحقیق حکایت از نقش مثبت روستا-شهر چغابل در توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای پیرامونی و همچنین جلوگیری از مهاجرت های روستایی دارد. این تحقیق همچنین نشان می دهد که روستا-شهر چغابل در ارائه خدمات به روستاها موفقیت چندانی نداشته است.

در سال های اخیر ارائه الگوریتم های کارا برای زمان بندی جریان کارگاهی مورد توجه مدیران واحدهای تولیدی قرارگرفته است. مسأله زمان بندی جریان کارگاهی با محدودیت عدم توقف و با هدف کمینه سازی طولانی ترین زمان تکمیل، یک مسأله np-سخت است. به همین دلیل در تحقیقات اخیر الگوریتم های فراابتکاری زیادی برای حل آن ارائه شده است. در این پایان نامه سه الگوریتم فراابتکاری برپایه الگوریتم مورچگان برای حل این مساله ارائه شده است. تفاوت الگوریتم های ارائه شده در نحوه استفاده از الگوریتم جستجوی محلی می باشد. در الگوریتم های ارائه شده، الگوریتم های جابجایی، الحاقی، شبیه سازی تبرید و الگوریتم اصلاح شده بر اساس الگوریتم های جابجایی و الحاقی برای حل مسئله پیشنهاد شده است. الگوریتمهای پیشنهادی بر روی مسائل نمونه که در ادبیات این موضوع وجود دارد، پیاده سازی شده است. مقایسه الگوریتم های ارائه شده با یکدیگر نشان دهنده کارا بودن الگوریتم اصلاح شده می باشد. همچنین مقایسه نتایج بدست امده با نتایج به چاپ رسیده در سال های اخیر نشان دهنده دقت و رقابت پذیری بالای الگوریتمهای پیشنهادی نسبت به سایر الگوریتم های موجود برای حل مساله مورد بحث، می باشد.

صنعتی شدن یکی از راهکارهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای دنیا و بویژه کشورهای جهان سوم می باشد. قطب های توسعه به خصوص در کشورهای جهان سوم و خاصه در مناطقی که فاقد پتانسیل مناسب جهت توسعه کشاورزی هستند، بر مبنای صنعت استوار می شوند. صنعت بر اقتصاد داخل تاثیر بسزایی میگذارد که از طریق تاثیر مطلوب بر کارایی و تخصیص منابع و تغییرات تکنولوژی باعث ایجاد اشتغال و بهره وری می شود، بر این اساس است که شهرک های صنعتی با هدف استقرار سازمان دهی شده صنایع کوچک و متوسط و حتی بزرگ مبتنی بر مکان یابی بهبنه فعالیتهای صنعتی و هماهنگی صنایع با شرایط بومی و فرهنگی و استفاده بهینه از ظرفیتهای تولیدی موجود، کارایی نظام اقتصادی را افزایش می دهد. در این تحقیق به منظور بررسی و ارزیابی پیامدهای شهرک صنعتی خیام در منطقه پیرامون به عنوان نمونه انتخاب شده اند. سپس به ارزیابی تفاوت شاخص های اقتصادی و اجتماعی بین دو گروه کارگران روستا نشین شهرک صنعتی خیام و سایر شاغلین روستایی پرداخته شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در دو گروه نمونه، اکثر شاخص های اقتصادی و اجتماعی تفاوت چشمگیری را نشان می دهند. به نحوی که کارگران روستایی شهرک صنعتی خیام نسبت به سایر کارگران از وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهتری برخوردارند.

چکیده ندارد.