به منظور بررسی تاثیر مایه تلقیح باکتری سودوموناس فلورسنس جدایه 93 و قارچ گلوموس اسکولنتوم بر عملکرد کمی و کیفی دو رقم ذرت علوفه ای ??4sc و 647sc، آزمایشی در سال 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: تیمار استفاده از کود شیمیایی فسفر، تیمار تلقیح بذر با باکتری سودوموناس فلورسنس، تیمار تلقیح بذر با قارچ میکوریزای گلوموس اسکولنتوم، تیمار تلقیح بذر با ترکیبی از باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا و دو رقم ذرت (سینگل کراس ??4 و سینگل کراس رقم 647) بودند. عدم استفاده از کود شیمیایی فسفر و عدم تلقیح به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارتفاع و سطح برگ بوته، عدد اسپد، کولنیزاسیون ریشه و عملکرد بیولوژیک بوته ها تحت تاثیر معنی دار برهمکنش رقم× تیمار کودی قرار گرفته است. مقایسه میانگین ها نشان داد که ارتفاع بوته، عدد اسپد، کولنیزاسیون ریشه و عملکرد بیولوژیک رقم 704 در تیمار های استفاده از فسفر شیمایی به تنهایی و تیمار ترکیبی قارچ و باکتری بیشترین مقدار را داشته است. بیشترین سطح برگ بوته مربوط به تیمار کود شمیایی فسفر و پس از آن مربوط به تیمار ترکیب قارچ و باکتری بود. تجزیه واریانس داده های کیفیت علوفه نشان داد که بیشترین میزان قابلیت هضم ماده خشک (77.37 درصد) و پروتئین خام (12.61 درصد) مربوط به تیمار ترکیبی قارچ و باکتری است. در حالی که بیشترین میزان فیبر در تیمار شاهد (54.41 درصد) و کمترین میزان در تیمار ترکیبی قارچ و باکتری (34.38 درصد) به دست آمد. نتایج به دست آمده از داده های غلظت عناصر غذایی در اندام هوایی، نشان داد که غلظت فسفر برگ، غلظت کلسیم برگ، ساقه و گل آذین ماده و همچنین، غلظت منیزیم برگ، ساقه و گل آذین ماده تحت تاثیر تیمار کودی قرار گرفته اند. تنها مقدار منیزیوم ساقه و کلسیم برگ رقم ها با هم اختلاف معنی دار داشته و مقدار بقیه عناصر در هر دو رقم یکسان بوده است. بیشترین غلظت کلسیم و منیزیم اندام هوایی مربوط به تیمار ترکیبی قارچ و باکتری بود.

چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی راهکارهای بیولوژیک در کاهش اثرات منفی شوری بر گیاه گندم به بررسی جنس و ترکیب تعدادی از سویه های باکتریایی در دو رقم مقاوم(کویر) و حساس(قدس) گیاه گندم پرداخته است. به این منظور آزمایشی بر مبنای فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی درسه تکرار و هفتاد و دو تیمار در دو شرایط جداگانه آزمایشگاهی(آزمایش جوانه زنی) و گلخانه ای (بررسی اثرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی) در شرایط شور برای هریک از ارقام به طور جداگانه و در شرایط کاملا یکسان انجام شد. فاکتوراول: فاکتور شوری در سه سطح (شاهد:آب شهر) 00335/0، 6 و 12 دسی زیمنس بر متر که با استفاده از نمک های nacl و cacl2 با نسبت اکی والانی یکسان تهیه شد. فاکتوردوم، فاکتور باکتری با 8 تیمارکه عبارتند از تلقیح بذر با مایه تلقیح باکتری های 1-ازتوباکتر کروکوکوم(az) (strain 5)2- آزوسپیریلوم لیپوفروم (strain of) (as) 3-سودوموناس فلورسنس (ps) (strain 169) به صورت ساده (با یک باکتری) و (تلفیقی با دو باکتری ومجموع باکتری ها)و بذرهای بدون تلقیح به عنوان شاهد آزمایش (جمعا هشت تیمار) به صورت 1- az:2- as3- ps4- az+as5- az+ps،6- as+ps 7- az+as+ps و8-.بدون تلقیح)شاهد ( استفاده شد. آنالیز واریانس صفات بررسی شده در آزمایش جوانه زنی و گلخانه ای، نشان دادکه تنش شوری منجر به کاهش میزان جوانه زنی بذور و رشد گیاهچه ها در هر دو رقم گردید. افزایش غلظت نمک همچنین با تاثیر بر پارامترهای فیزیولوژیکی و بیو شیمیایی، اثرات بازدارندگی خود را بر رشد گیاهان اعمال نمود. تیمارهای باکتریایی دارای تاثیر مثبت و معنی دار بر کلیه صفات مورد بررسی بوده اند. به طوریکه تیمارهای ترکیبی از چند جنس باکتری نسبت به تیمارهای تکی سهم بیشتری در افزایش پارامترها داشته اند. برهمکنش معنی داری بین سطوح مختلف شوری و باکتریها مشاهده شد به این معنا که پاسخ رشدی گیاهان تحت تاثیر توام شوری و باکتری متفاوت بود. به طوریکه در شرایط شور تلقیح بذور با باکتری از راه افزایش نرخ و سرعت جوانه زنی افزایش مقدار کلروفیل، افزایش مقدار آب نسبی برگ، افزایش مقدار پرولین و دخالت در سیستم دفاعی آنتی اکسیدانتی و... باعث تعدیل اثرات زیانبار ناشی از تنش شوری می شدند. نتایج مقایسه میانگین بین دو رقم مورد بررسی در سطوح مختلف شوری نیز موید تفاوت ارقام از نظر میزان تحمل به شوری می باشد. کلمات کلیدی:گندم- تنش شوری-باکتری محرک رشد-آزوسپریلوم-ازتو باکتر-سودوموناس