چکیده به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن و الگوی کشت مخلوط بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم و نخود معمولی، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد به اجرا در آمد. در این بررسی 4 الگوی کاشت (کشت خالص گندم (w)، کشت مخلوط 2 ردیف گندم و 1 ردیف نخود (w2c1)، کشت مخلوط 1 ردیف گندم و 2 ردیف نخود (w1c2) و کشت خالص نخود (c)) و 5 میزان نیتروژن (0، 25، 50، 75 و 100 کیلوگرم در هکتار) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر الگوی کاشت و نیتروژن مصرفی بر عملکرد دانه، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، وزن خشک، شاخص برداشت و عملکرد معادل گندم معنی‏دار بود. اثر متقابل الگوی کاشت × نیتروژن بر صفات فوق بجز ارتفاع و وزن خشک معنی‏دار بود. تیمار کشت خالص گندم با مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن با 5819 کیلوگرم دانه حداکثر و تیمار کشت خالص نخود با مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن با 1483 کیلوگرم در هکتار حداقل عملکرد را تولید کردند. حداکثر و حداقل ارتفاع و وزن خشک به ترتیب مربوط به تیمار کشت خالص گندم و کشت خالص نخود بود. حداکثر و حداقل وزن هزار دانه به ترتیب از تیمار کشت خالص نخود با مصرف 25 کیلوگرم نیتروژن و کشت خالص گندم با عدم کاربرد کود نیتروژن به دست آمد. تیمار کشت خالص گندم با مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن حداکثر شاخص برداشت و تیمار کشت خالص نخود با کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن حداقل شاخص برداشت را داشت. حداکثر و حداقل درصد پروتئین دانه از تیمار کشت خالص نخود و کشت خالص گندم به دست آمد. با افزایش مصرف نیتروژن، درصد پروتئین دانه افزایش یافت. حداکثر میزان پروتئین از تیمار کشت خالص گندم با مصرف 100 کیلوگرم و حداقل آن از تیمار کشت مخلوط یک ردیف گندم و دو ردیف نخود با عدم کاربرد کود نیتروژن به دست آمد. کشت مخلوط از لحاظ نسبت برابری زمین نسبت به تک کشتی برتری نشان نداد. نسبت برابری زمین با 88/0 در کشت مخلوط دو ردیف گندم و یک ردیف نخود حداکثر بود. ضریب نسبی تراکم در گندم و نسبت رقابتی و شاخص غالبیت گندم در هر دو تیمار کشت مخلوط بیشتر بود. کشت مخلوط سودمندی اقتصادی نداشت. کلمات کلیدی: کشت مخلوط، نیتروژن، گندم، نخود، نسبت برابری زمین.

چکیده: به منظور ارزیابی عکس العمل ذرت علوفه ای به کودهای نیتروژن و بیولوژیک، آزمایشی در سال زراعی 1389 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس به اجرا در آمد. در این آزمایش، کود بیولوژیک در 4 سطح و شامل مصرف یک لیتر در هکتار نیتروکسین (ni)، مصرف 3 لیتر در هکتار سوپرنیتروپلاس (su)، تلفیق دو کود بیولوژیک (ni+su) و عدم مصرف کود بیولوژیک و عامل کود نیتروژن در 4 سطح و شامل عدم مصرف نیتروژن، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار با منبع اوره بود. اثر ساده کود بیولوژیک و نیتروژن مصرفی بر عملکرد علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک بلال، وزن خشک ساقه و گل آذین نر، درصد پروتئین، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد کربوهیدرات های محلول در آب، درصد فیبر غیر قابل حل در شوینده‏های اسیدی و عملکرد پروتئین معنی دار ‏بود. اثر کود بیولوژیک بر درصد خاکستر و ارتفاع معنی دار نشد. اما درصد خاکستر و ارتفاع گیاه تحت تأثیر کود نیتروژن قرار گرفت. اثر متقابل کود بیولوژیک و نیتروژن در مورد هیچ یک از صفات فوق معنی‏دار نشد. با افزایش مصرف نیتروژن عملکرد علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک بلال، وزن خشک ساقه و گل آذین نر، ارتفاع گیاه، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد پروتئین، درصد کربوهیدرات های محلول در آب، درصد خاکستر و عملکرد پروتئین افزایش و درصد فیبر غیر قابل حل در شوینده‏های اسیدی کاهش یافت. بیش ترین عملکرد علوفه با 16904 کیلوگرم در هکتار، عملکرد پروتئین با 1662 کیلوگرم در هکتار و درصد ماده خشک قابل هضم با 86/80 مربوط به تیمار مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. در تیمارهای کود بیولوژیک، تیمار تلفیق دو کود بیولوژیک 16165 کیلوگرم علوفه خشک تولید کرد که نسبت به تیمار عدم مصرف کود بیولوژیک 9/21 درصد بیش تر بود. عملکرد پروتئین این تیمار 1502 کیلوگرم در هکتار بود. درصد ماده خشک قابل هضم در این تیمار 98/79 بود. کلمات کلیدی: کود بیولوژیک، نیتروژن، ذرت علوفه ای، عملکرد علوفه

به منظور بررسی عکس العمل نخود به تلقیح با گونه های مختلف قارچ میکوریزا تحت مدیریت های مختلف آبیاری، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 به‎صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه دانشگاه صنعتی شاهرود انجام شد. عامل اصلی مدیریت آبیاری در چهار سطح و شامل آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله 50 درصد گل دهی، قطع آبیاری در مرحله 50 درصد غلاف دهی، قطع آبیاری در مرحله 50 درصد پرشدن دانه و عامل فرعی تلقیح با قارچ مایکوریزا در سه سطح و شامل تلقیح با گونه glumos mossea، تلقیح با گونه glumos intraradicesو عدم تلقیح بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد، اثر تنش خشکی بر روی ارتفاع گیاه، تعداد شاخه، وزن خشک بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد پروتئین، عملکرد پروتئین، مقدار فسفر و عملکرد فسفر معنی دار بود، بیشترین ارزش در صفات مذکور جز در مورد درصد پروتئین در شرایط آبیاری کامل به دست آمد. اثر تلقیح با میکوریزا بر روی صفات مذکور بجز تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و درصد پروتئین دانه معنی دار بود. بیشترین مقدار صفات در شرایط استفاده از گونه g. mossea بدست آمد و کمترین مقادیر مربوط به تیمار عدم تلقیح بود. اختلاف معنی داری بین تلقیح با گونه های g. mosseaو g. intraradices از نظر ارتفاع گیاه، تعداد شاخه و شاخص برداشت از نظر آماری مشاهده نشد. کلمات کلیدی: نخود، تنش خشکی، میکوریزا، عملکرد دانه، پروتئین

هدف از این مطالعه به دست آوردن مقادیر ضریب خاموشی(ks) و کارآیی مصرف نور (rue) در باقلا در شرایط مطلوب زراعی و همچنین ارزیابی پایداری این پارامترها تحت شرایط مختلف تاریخ کاشت و تراکم بود. بدین منظور آزمایشی بر روی رقم برکت باقلا، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور تاریخ کاشت (در سه سطح 7 آذر 1390، 24 آذر 1390 و 17 دی 1390) و تراکم (در چهار سطح 8، 12، 16 و 20 بوته در متر مربع) و با چهار تکرار در سال زراعی 91- 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. شاخص سطح برگ، دریافت تشعشع و میزان تجمع ماده خشک از سبز شدن تا رسیدگی اندازه گیری شد. بین تراکم های مختلف اختلاف معنی داری در میزان ماده خشک تولیدی در تاریخ کاشت اول مشاهده نشد ولی در تاریخ کاشت دوم و سوم اختلاف معنی داری بین تراکم های مختلف در سطح پنج درصد مشاهده شد. همچنین، بین تاریخ کاشت های مختلف نیز اختلاف معنی داری در میزان ماده خشک تولیدی مشاهده شد. در این تحقیق حداکثر شاخص سطح برگ 71/3، در تاریخ کاشت اول (7 آذر ماه) در تراکم 20 بوته در متر مربع مشاهده شد. متوسط مقدار ks و rue به ترتیب 75/0 و 44/2 بود. مقادیر kpar بدست آمده برای تیمارهای تاریخ کاشت و تراکم تفاوت معنی داری با هم داشتند، اما اثر متقابل تاریخ کاشت و تراکم معنی-دار نبود.

به منظور ارزیابی عکس‏العمل ژنوتیپ‏های گندم به تلقیح با قارچ مایکوریزا و کود فسفر، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد در سال 1389-1390 اجرا شد. عامل تلقیح مایکوریزایی در دو سطح و شامل تلقیح با قارچ مایکوریزا به نام glomus intraradiceو بدون تلقیح، عامل ژنوتیپ در 2 سطح و شامل رقم کوهدشت و لاین 17 و عامل فسفر در 4 سطح و شامل مصرف 0، 25، 50 و 75 کیلوگرم در هکتار فسفر خالص بود. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ بر ارتفاع، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه، وزن خشک در هکتار، شاخص برداشت، عملکرد دانه، عمکرد پروتئین و عملکرد فسفر در سطح یک درصد و بر تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله و وزن 1000 دانه در سطح پنج درصد معنی دار بود. اثر تلقیح با قارچ مایکوریزا بر صفات تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، عملکرد دانه، درصد پروتئین، درصد فسفر و عملکرد پروتئین در سطح یک درصد و بر ارتفاع بوته و تعداد دانه در سنبله در سطح یک درصد معنی دار بود. اثر فسفر بر صفات بر ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، عملکرد دانه، درصد پروتئین، درصد فسفر، عملکرد پروتئین و عملکرد فسفر در سطح یک درصد و بر طول سنبله و وزن 1000 دانه در سطح پنج درصد معنی دار بود. اثر متقابل در مورد هیچ یک از صفات معنی دار نشد. در کلیه صفات مورد بررسی گندم کوهدشت بر گندم لاین 17 برتری داشت. تلقیح با قارچ مایکوریزا عملکرد دانه را افزایش داد. حداکثر عملکرد دانه با مصرف 75 و 50 کیلوگرم فسفر خالص به ترتیب با 5960 و 5728 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. حداکثر وزن هزار دانه به تیمار مصرف 75 کیلوگرم در هکتار با 47/38 گرم تعلق داشت. با افزایش مصرف کود فسفر، درصد پروتئین و درصد فسفر دانه افزایش یافت.

به منظور بررسی اثر الگوی کاشت ذرت و لوبیا چشم بلبلی و ارقام ذرت بر کمیت و کیفیت علوفه، آزمایشی در تابستان 1391 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان ورامین به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل الگوی کاشت در 6 سطح، شامل کشت خالص ذرت، کشت مخلوط جایگزین 3/33 درصد لوبیا چشم بلبلی به جای ذرت، کشت مخلوط جایگزین 7/66 درصد لوبیا چشم بلبلی به جای ذرت، کشت مخلوط افزایشی 3/33 درصد لوبیا چشم بلبلی به ذرت، کشت مخلوط افزایشی 7/66 درصد لوبیا به ذرت و کشت خالص لوبیا چشم بلبلی بود. عامل ارقام ذرت نیز در 3 سطح و شامل دابل کراس 370، سینگل کراس 604 و سینگل کراس 704 بود. در این بررسی از رقم مشهد لوبیا چشم بلبلی استفاده شد. نتایج نشان داد که عامل الگوی کاشت بر عملکرد علوفه خشک و تمام صفات کیفی در سطح یک درصد معنی دار بود. عامل رقم بر عملکرد علوفه خشک و تمامی صفات کیفی به‎جز خاکستر در سطح یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل الگوی کاشت × رقم در رابطه با هیچ‎یک از صفات مورد بررسی معنی دار نگردید. تیمار 7/66% لوبیا چشم بلبلی+ 100% ذرت با 20540 کیلوگرم در هکتار حداکثر و تیمار 7/66% لوبیا چشم بلبلی+ 3/33% ذرت با 13960 کیلوگرم در هکتار حداقل عملکرد را تولید کردند. رقم دیررس 704 با 16730 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد علوفه خشک و رقم زودرس 370 با 15180 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد علوفه را تولید کردند. ماده خشک قابل هضم در ذرت حداکثر بود. درصد پروتئین، فیبر غیر قابل حل در شوینده های اسیدی و خنثی در کشت خالص ذرت کمتر از تیمارهای دیگر بود. درصد پروتئین در تیمار کشت خالص ذرت کمتر از سایر تیمارها بود. بیشترین درصد پروتئین را کشت خالص لوبیا چشم بلبلی داشت. رقم دیررس 704 میزان ماده خشک قابل هضم و کربوهیدرات محلول در آب بالا و فیبر غیر قابل حل در شوینده های اسیدی و خنثی کمتری نسبت به دو رقم دیگر داشت لذا، از نظر کیفیت دارای بالاترین کیفیت نسبت به دو رقم دیگر بود. بیشترین میزان نسبت برابری زمین در کشت مخلوط افزایشی 7/66 درصد لوبیا چشم بلبلی به ذرت با 43/1 مشاهده شد که می تواند در مقایسه با تک کشتی هر یک از گونه های ذرت و لوبیا چشم بلبلی 43 درصد کارایی استفاده از زمین را افزایش دهد. ضریب نسبی تراکم ذرت، نسبت رقابتی و شاخص غالبیت ذرت در همه ی تیمارهای کشت مخلوط بیشتر بود. کشت مخلوط سودمندی اقتصادی داشت

به‎منظور بررسی اثر تلقیح باکتریایی و تنش خشکی بر رشد ارقام نخود زراعی (cicerarietinum l.) آزمایشی در سال زراعی 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شn.به‎منظور بررسی اثر تلقیح باکتریایی و تنش خشکی بر رشد ارقام نخود زراعی (cicerarietinum l.) آزمایشی در سال زراعی 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد.. اثر تلقیح با باکتری بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف پر در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد بوته، درصد پروتئین، وزن خشک غلاف، به‎منظور بررسی اثر تلقیح باکتریایی و تنش خشکی بر رشد ارقام نخود زراعی (cicerarietinum l.) آزمایشی در سال زراعی 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل رقم در دو سطح شامل رقم آزاد و توده محلی بجنورد، عامل تلقیح در چهار سطح شامل تلقیح با باکتری مزورایزوبیوم 1، تلقیح با باکتری مزورایزوبیوم 9، تلقیح با باکتری مزورایزوبیوم 199 و عدم تلقیح با باکتری و عامل تنش خشکی در سه سطح شامل تنش در مرحله شاخه دهی، تنش در مرحله گل‎دهی و بدون تنش (آبیاری کامل) بود.تعداد شاخه در بوته، وزن خشک ساقه، تعداد برگ در بوته، وزن برگ در بوته، وزن خشک قسمتهای هوایی، وزن خشک بوته و شاخص برداشت در سطح یک درصد معنی‎دار بود. اثر تنش آب بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف پر در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد بوته، درصد پروتئین، وزن خشک غلاف، تعداد شاخه در بوته، وزن خشک ساقه، تعداد برگ در بوته، وزن برگ در بوته، وزن خشک قسمتهای هوایی، وزن خشک بوته و شاخص برداشت در سطح یک درصد معنی‎دار بود.

به‎منظور بررسی تأثیر میزان کود گوگرد و باکتری تیوباسیلوس بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام سیر، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در شهرستان ساری به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اول رقم در دو سطح شامل رقم همدان و محلی ساری، عامل دوم تلقیح با باکتری تیوباسیلوس در دو سطح شامل تلقیح و عدم تلقیح و عامل سوم کود گوگرد در سه سطح شامل صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، قطر سوخ، وزن تر اندام‏های هوایی، وزن تر سوخ، تعداد سیرچه در سوخ، وزن سیرچه، عملکرد سوخ در هکتار و شاخص برداشت تحت تأثیر رقم قرار گرفت. اثر تلقیح با باکتری تیوباسیلوس بر ارتفاع بوته، قطر سوخ، وزن تر اندام‏های هوایی، وزن تر سوخ، تعداد سیرچه در سوخ، وزن سیرچه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک سوخ، درصد گوگرد سوخ، عملکرد سوخ در هکتار و وزن بوته معنی دار گردید. اثر مصرف گوگرد نیز بر ارتفاع بوته، قطر سوخ، وزن تر اندام‏های هوایی، وزن تر سوخ، تعداد سیرچه در سوخ، وزن سیرچه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک سوخ، درصد گوگرد سوخ، عملکرد سوخ در هکتار و وزن بوته معنی دار شد. هیچ یک از صفات مورد بررسی تحت تأثیر اثر متقابل قرار نگرفتند. رقم ساری از نظر ارتفاع بوته، وزن تر سوخ، وزن سیرچه، عملکرد سوخ در هکتار و شاخص برداشت بر رقم همدان برتری نشان داد. تلقیج با باکتری باعث افزایش ارتفاع بوته، قطر سوخ، وزن تر اندام‏های هوایی، وزن تر سوخ، تعداد لایه در سوخ، تعداد سیرچه در سوخ، وزن سیرچه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک سوخ، درصد گوگرد سوخ، عملکرد سوخ در هکتار، وزن بوته و شاخص برداشت شد. مصرف گوگرد نسبت به عدم مصرف آن ارتفاع بوته، قطر سوخ، وزن تر اندام‏های هوایی، وزن تر سوخ، تعداد سیرچه در سوخ، وزن سیرچه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک سوخ، درصد گوگرد سوخ، عملکرد سوخ در هکتار و وزن بوته را افزایش داد.

به‎منظور بررسی تأثیر تنش آبی و مویان بر کمیت و کیفیت گیاه علوفه دارویی شنبلیله، آزماشی در پاییز سال 92-1391 در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. آزمایش به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کم‏آبیاری در چهار سطح آبیاری براساس ظرفیت زراعی مزرعه (بدون تنش یا شاهد)، آبیاری پس از تخلیه 25 درصد از رطوبت ظرفیت زراعی (تنش ضعیف)، آبیاری پس از تخلیه 50 درصد از رطوبت ظرفیت زراعی (تنش متوسط) و آبیاری پس از تخلیه 75 درصد از رطوبت ظرفیت زراعی (تنش شدید) صورت گرفت و تیمارهای مویان در سه سطح شامل عدم مصرف مویان (شاهد)، مصرف مویان با غلظت یک پی‎پی‎ام و مصرف مویان با غلظت دو پی‎پی‎ام بودند. نتایج حاصل از آزمایش نشان دادند که کلیه صفات مورد بررسی از جمله وزن خشک بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، تعداد شاخه، ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشکبوته (وزن زیست توده)، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، وزن دانه در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه و شاخص برداشت تحت تأثیر کم‎آبیاری قرار گرفته و بین شدت تنش با کلیه صفات مذکور همبستگی منفی وجود داشت در حالی‎که نسبت برگ به ساقه و قندهای محلول در آب تحت تأثیر تیمارهای آبیاری قرار نگرفت. کاربرد مویان (سورفاکتانت) سبب افزایش وزن خشک بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، تعداد شاخه، ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن زیست توده، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، وزن دانه در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه، شاخص برداشت، پروتئین خام (cp) و خاکستر کل (ash) شد. در این آزماش میزان عملکرد تولیدی با بالا رفتن شدت تنش روند کاهشی را از خود نشان داد و با کاربرد مویان میزان تولید برای هر دو صفت عملکرد علوفه و عملکرد بذر بیشتر شد. واژه‎های کلیدی: خصوصیات کیفی، شنبلیله، صفات کمی، عملکرد، کم‎آبیاری، گیاه دارویی، مویان.