با توجه به این که فرهنگ عصر آهن و خصوصاً دوره انتقالی مفرغ به آهن در لرستان تا کنون مورد پژوهش جامع قرار نگرفته و همچنین تاریخ گزاریهای مختلف و بعضاً متناقضی ازاین دوره ارائه شده است، در این تحقیق تلاش می شود تا با استفاده از نتایج آزمایشات کربن 14 بر روی یافته های استخوانی یکی از گورستان های مربوط به عصر آهن لرستان ـ گاهنگاری مطلق این محوطه را پایه واساسی برای تاریخ گذاری عصر آهن خصوصاً عصر آهن ii در نظر گرفت. اهداف تحقیق عبارتنداز: درک روشنی از وضعیت تدوین عصر آهنii و تفکیک وضعیت فازهای عصر آهن i تا ii بررسی وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هزاره ی اول ق.م وتأثیر حضور دولتهای قدرتمند عیلام، بابل و آشور دراطراف لرستان ـ معرفی شاخصه های عصر آهن ii لرستان و معرفی جایگاه سفال گونه لرستان و اهمیت آن در شناخت این دوره . روش تحقیق : بر اساس یک فصل بررسی یافته های سطحی گورستان و دو فصل کاوش مستمر در آن و آزمایشات کربن 14 و همچنین مطالعات کتابخانه ای انجام شود.

دوره سلجوقی یکی از درخشانترین ادوار هنری ایران است، در این دوره هنرهای مختلف از جمله سفالگری به حد اعلای شکوفایی خود رسید. اوج مهارت و تکنیک ساخت سفال زرین فام در این دوره بود که استفاده از آن به دلیل درخشندگی خاص، جای ظروف ساخته شده از فلزات گرانبها را گرفت. در این دوره مراکز ساخت مختلفی از جمله شهرهای کاشان، ری، گرگان، تخت سلیمان و ساوه را برای ساخت سفال زرین فام معرفی کرده اند. تا کنون پژوهش های گوناگونی در زمینه سفال زرین فام انجام شده، ولی آثار موجود در مجموعه موسسه موزه های بنیاد تا کنون معرفی و بررسی علمی نشده است. با بررسی این آثار مشخص شد سفال های این مجموعه متعلق به هر سه دوره زرین فام، اولیه (قرن سوم و چهارم هجری )، ثانویه (قرن پنجم تا نهم هجری) و متاخر (قرن ده تا دوازدهم هجری ) بوده و محتوی نقوش این سفال ها در برگیرنده مفاهیم نمادین، اسطوره ای، نجومی واشعار فارسی است. این پژوهش به روش تحلیل استقرایی و گردآوری اطلاعات از جامعه آماری بیان شده و توصیف آنهاست. کلید واژه: سفال زرین فام، هنر اسلامی، باستان شناسی، کاشان، ری، ساوه

چکیده دوره ساسانی به عنوان یکی از مراحل مهم شکل گیری و تکامل تمدن ایرانی همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. نتایج به دست آمده از پژوهش های باستان شناختی در برخی نواحی باختری شاهنشاهی ساسانی همانند خوزستان و میان رودان و همچنین تطبیق این نتایج با متون کلاسیک بیانگر تحولات بزرگ اجتماعی ـ اقتصادی ایران در این دوره است. دگرگونی در سلسله مراتب اجتماعی، ایجاد نظام متمرکز مدیریتی، توجه ویژه به توسعه کشاورزی و صنایع دیگر و تمایل شدید به گسترش شهرها و زندگی شهر نشینی، برخی از جنبه های این پیچیدگی است. با این احوال اینکه چه گستره ای از سرزمین های شاهنشاهی ساسانی شاهد تحولات و دگرگونی های اقتصادی نظیر خوزستان و میان رودان بوده اند، مشخص نیست. رساله حاضر بر پایه شواهد باستان شناختی موجود و با هدف بدست آوردن یک دید کلی از تحولات ناحیه فارس در دوره ساسانی به بررسی این ناحیه پرداخته است. در روند پژوهش با نگاهی روندگرایانه به شواهد باستان-شناختی و با کمک از مدارک دیگری از قبیل سکه، مهر و متون، به بررسی چگونگی پراکنش زیستگاه های شناسایی شده از دوره مذکور و بازسازی روند عمده تحولات زیستگاهی آنها پرداخته است. در این راستا بررسی تحولات اقتصادی و تا حدودی اجتماعی منطقه، با تمرکز بر عواملی همانند تاثیرات جغرافیایی و اقلیمی در شکل گیری نظام های سکونتی، بررسی اصول حاکم بر الگوهای زیستگاهی، بررسی شواهد توسعه کشاورزی و نظام مدیریتی و همچنین نحوه ارتباطات و تجارت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از پژوهش، بیانگر رخداد دگرگونی های قابل توجه در نظام های زیستگاهی و اقتصاد کشاورزی دوره ساسانی ناحیه فارس است. افزایش بی سابقه زیستگاه ها، ایجاد نظام های آبیاری به منظور توسعه کشاورزی، رشد تمرکزگرایی و افزایش دژها که نهادهای نظارتی دولت ساسانی به شمار می روند، عمده ترین این تحولات به شمار می روند. به نظر می رسد، سیاست های کلان توسعه اقتصادی دولت ساسانی و اعمال قدرت مستقیم و بدون واسطه شاهان ساسانی در ناحیه فارس، از دلایل اصلی رشد اقتصادی آن در دوره مورد بحث بوده است. با توجه به وابستگی این رشد به سیاست های کلی و برنامه های نظارتی دولت ساسانی، سقوط شاهنشاهی مذکور موجب رکود شدید اقتصادی، از هم گسیختگی نظم زندگی اجتماعی و کاهش جمعیت منطقه و تغییر در الگو های سکونتی فارس در دوره آغاز اسلامی می گردد.