چکیده: جنس مریم گلی(salvia.l) از تیره نعناعیان با حدود 900 گونه گسترش وسیعی در سرتاسر دنیا دارد. مراکز اصلی تنوع جنسsalvia نواحی مدیترانه ای آسیای مرکزی آمریکای و جنوب آفریقاست. این جنس دارای 58 گونه علفی و پایا در ایران است که 17 گونه آن انحصاری است. اعضاء این جنس دارای متابولیت ثانویه بسیاری نظیر اسانس ها و ترکیبات فنلی است که دارای خواص دارویی بوده و در مقابل علف خوارها وپاتوژن ها نقش های تدافعی را بازی می کنند. بدلیل اهمیت فراوان دارویی ترکیبات موثر موجود در گیاهان این جنس، در این پژوهش ترکیبات فنلی و اسانس پنج گونه از جنس salvia در ایران، (s. aethiopis l.، s. grossheimii sosn. ،s. reuterana boiss. ، s. syriaca l. و s. multicaulis vahl.) مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز اسانس هر پنج گونه به صورت کمی و کیفی توسطgc و gc-ms مطالعه شد. محتوای فنل کل، فلاونوئید کل و خواص آنتی اکسیدانی آن ها با پروتکل های مختلف به روش اسپکتروفتومتری مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اثرات ضدباکتریایی عصاره و اسانس پنج گونه فوق با استفاده از روش انتشار دیسک به ترتیب در برابر شش و دو سویه باکتری گرم مثبت و منفی مطالعه شد. نتایج نشان داد کهs. aethiopis بیشترین محتوای فنل کل وs. grossheimii بیشترین محتوای فلاونوئید کل را داراست. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی گونه ها نشان داد که هر پنج گونه در تمام پروتوکل های آنتی اکسیدانی به کار گرفته شده، دارای فعالیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی هستند. بررسی فعالیت ضدباکتریایی گونه ها مشخص کرد که هرچند تمام گونه ها دارای فعالیت ضدباکتری در برابر اکثر باکتری ها مطالعه شده می باشند، لیکن دو گونه s. aethiopis و s. syriaca فعالیت بسیار قابل توجهی را در برابر باکتریproteus vulgaris نشان می دهند.

جنس l. phlomisیکی از اعضاء تیره lamiaceae است. این جنس با بیش از 100 گونه پراکنش وسیعی در نیمکره شمالی دارد. مراکز اصلی تنوع این جنس مدیترانه، آسیای مرکزی تا چین می باشد. این جنس در ایران 17 گونه گیاه علفی چند ساله دارد که در سرتاسر کشور پراکنده اند. در ایران 10 گونه انحصاری از این جنس وجود دارد. گیاهان این جنس از دیرباز در طب سنتی کاربرد داشته اند. گونه های مختلف این جنس جهت بهبود سرماخوردگی، گلو درد، التیام زخم ها و تسکین دردهای روماتیسمی، درمان سل، دیابت و بیماری های قلبی به شکل دم کرده و نیز تزریقی بکار می روند. فعالیت آنتی اکسیدانی گیاهان این جنس که مسئول خواص آنتی توموری و ضد پیری آن ها است، به ترکیبات ترپنوئیدی، اسیدهای چرب و برخی ترکیبات فنلی آن ها مربوط می گردد. به کارگیری تکنیک های بیوتکنولوژی در تحقیقات مربوط به گیاهان دارویی در سال های اخیر باعث شناخت بیشتر مواد موثره این گونه گیاهان شده است. در این تحقیق که بر روی 4 گونه از گیاهان جنس فلومیس در ایران (p. lanceolata ,p. aucheri caucasica , p. و p. canceolata ) صورت گرفته اجزاء مختلف روغن-های فرار موجود در گیاهان جمع آوری شده توسط gc و gc-ms بررسی و شناسایی شدند. همچنین محتوای ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، فعالیت آنتی اکسیدانی و فعالیت کلات کنندگی آن ها در شرایط in vitro به روش اسپکتروفتومتری مطالعه شد. عصاره متانولی p. canceolata بیشترین محتوای فنل و فلاونوئید کل را نشان داد. در بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی، تفاوت چندانی بین ic50 های چهار گونه مورد بررسی دیده نشد. همچنین در گونه های مورد مطالعه تفاوت معنی داری از نظر فعالیت کلات کنندگی مشاهده نشد.

برنج غذای اصلی مردمان جهان و کشور ماست و بررسی های متعددی در جهت افزایش کیفیت و کمیت آن سالانه انجام می شود. تغییرات پارامترهای رشد و تجمیع یکسری ترکیبات در گیاه برنج رابطه زیادی با تغییرات غلظت عناصر از جمله سیلیسیم در محیط رشد دارد. در این تحقیق اثرافزایش سیلیس طی سه مرحله برداشت در طول دوره رشد روی بعضی پا رامترهای مورفولوژیکی مانند سطح برگ، تعدادپنجه، قطر ساقه، ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه، برگ، وزن خشک کل، طول برگ و پارامترهای فیزیولوژیکی از قبیل مقدار کلروفیل a وb، پرولین، لیپید، پروتئین، رسانایی و عناصری مانند آهن، منگنز، روی و سیلیس را در ساقه و برگ و دانه و اجزاء عملکرد بررسی شد. آزمایش در غالب طرح تصادفی کرت های خرد شده در واحد زمان در محیط کشت گلدانی در چهار سطح کودی گرانوله با غلظت های (0،1.5، 3، 4.5 گرم در 10 کیلوگرم خاک) و محلول پاشی اسپری با غلظت 0، 2، 4، 6 سانتیمتر مکعب روی برگ ها انجام شد. آنالیز صفات نشان داده است که با مقایسه کاربرد سیلیس به صورت گرانول و اسپری، هر دو در جهت افزایش ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی موثرهستند که در این مورد کاربرد به روش اسپری موثرتر است. هر دو فرم سیلیس به کار برده شده سبب افزایش سطح برگ، طول برگ، تعدادپنجه، قطر ساقه، ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه، برگ و وزن خشک کل شده است که تغییرات ایجاد شده از نظر آماری معنی دار است، همچنین سیلیس در سطح سلولی سبب افزایش ضخامت لایه کوتیکول، افزایش قطر سلول های (پارانشیم برگ، آوند چوبی و آبکش) مقدار کل کلروفیل و به خصوص کلروفیل نوع a شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد از نظر آماری سیلیس مقدار پرولین، آهن، منگنز، روی را در برگ ها، ساقه و دانه کاهش داده است. از طرفی مقدار پروتئین، لیپید و سیلیس را در گیاه برنج رقم شیرودی افزایش داده است، به نظر می رسد تغییرات صفات مورفولوژیکی در گیاه برنج رقم شیرودی رابطه زیادی با تغییرات پارامترهای فیزیولوژیکی دارد. به طوریکه این تغییرات با افزایش صفاتی مانند تعداد خوشه، طول خوشه، تعداد دانه پر، کاهش تعداد دانه پوک، افزایش وزن هزار دانه همراه است.

گوجه فرنگی با نام علمی lycopersicom esculentum mill از تیره سیب زمینی (solanaceae) و نسبتاً به تنش مقاوم است. تنش عناصر از جمله آلومینیوم یکی از عوامل اصلی محدود کننده کشت گوجه فرنگی در مناطق صنعتی به شمار می آید. به منظور بررسی اثر اصلاحی سیلیکون در کاهش سمیت آلومینیوم آزمایشی در سال 1392 در گلخانه دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. در این پژوهش، اثر تنش آلومینیوم در غلظت صفر به عنوان شاهد، 20 میلی گرم در لیتر و سیلیکون با غلظت های مختلف روی دو رقم گوجه فرنگی (حمرا و ar-9704) به مدت 9 ماه در طرح کرت های خرد شده به صورتی که اثر سیلیکون در کاهش سمیت آلومینیوم به عنوان اثر اصلی و عکس العمل ارقام گوجه فرنگی نسبت به آلومینیوم به عنوان اثر فرعی و اثر سیلیکون روی ارقام به عنوان اثر فرعی فرعی به صورت کاملا تصادفی در 3 تکرار در محیط کشت شن اجرا شد. نتایج نشان داد با افزایش غلظت سیلیکون در محیط کشت میزان سمیت آلومینیوم کاهش یافته که به ترتیب با افزایش سطح برگ، و وزن تازه برگ، ریشه و ساقه در دو رقم همراه است 5 p?./.. از طرفی اثر اصلاحی سیلیکون در کاهش سمیت آلومینیوم در رقم حمرا با تغییرات بیشتر سطح برگ و در رقم ar-9704با تغییرات بیشتر وزن برگ همراه است. نتایج نشان داد تنش آلومینیوم میزان پروتئین برگ را در دو رقم کاهش و میزان کربوهیدرات محلول برگ را در دو رقم افزایش داد که با تغییرات بیشتر آنها در رقم حمرا مشاهده شد. نتایج نشان داد فعالیت آنزیم های فنیل آلانین آمونیالیاز، پلی فنل اکسیداز با تنش آلومینیوم در رقم ar-9704 بیشتر از رقم حمرا افزایش پیدا کرد و با اضافه شدن سیلیکون به محیط کشت کاهش یافتند. در صورتی که تنش آلومینیوم فعالیت کاتالاز را در رقم حمرا بیشتر از ar-9704 افزایش داده که با اضافه شدن سیلیکون به محیط کشت کاهش چشم گیری نشان داد، از آنجائیکه افزایش فعالیت آنتی اکسیدان یعنی افزایش فعالیت در سیستم دفاعی دو رقم گوجه فرنگی در تنش آلومینیوم می باشد. به نظر می رسد مکانیزم کاهش آنتی اکسیدان در دو رقم تفاوت دارد به طوریکه در رقم ar-9704 ترکیبات فنلی و آنزیم های که در بیوسنتز آنها نقش دارند نقش کلیدی در کاهش تنش آلومینیوم دارند، در صورتیکه کاهش تنش آلومینیوم در رقم حمرا با فعالیت کاتالاز ارتباط دارد. در این مطالعه رقم ar-9704 تحمل نسبی بیشتری نسبت به رقم حمرا در شرایط تنش آلومینیوم دارا می باشد.

سرب به عنوان یک فلز سنگین جزئی از عناصر سنگین و یکی از آلوده کننده های محیط زیست می باشد . سالیسیلیک اسید نیز به عنوان یک هورمون گیاهی است که کاربرد آن در افزایش مقاومت به انواع مختلف تنش از جمله تنش فلزات سنگین را افزایش می دهد . در این پژوهش سعی شده است که که اثرات غلظت های مختلف استات سرب و سالیسیلیک اسید بر برخی شاخص های فیزیولوژی و مورفولوژی بر روی گیاه اطلسی که به عنوان یکی از گیاهان زینتی به کار رفته در فضای سبز شهری است بررسی شود .