نام پژوهشگر: محمد روحانی مقدم
صدیقه رستمیان مریم آقایی بجستانی
یکی از مسائل مهم جوامع بشری مقوله ی حجاب و پوشش است که از احکام متعالی اسلام نیز می باشد.در فقه امامیه در تعریف((حجاب)) اجماع شده که عبارت است از آن که تمام بدن زن به جز صورت (وجه) و کفین در حکم عورت است و زن باید آن را از دید نا محرم بپوشاند و ((عفاف))حالتی درونی و نفسانی است که غرایز را تعدیل و تحت کنترل خود در می آورد. ((حقوق شهروندی)) آمیخته ای از وظایف و مسئولیت شهروندان در قبال یکدیگر است و مساله ای پذیرفته شده در گفتمان فقهی–حقوقی ما است که با بحث کرامت انسانی گره خورده است، که این اصل مهم انسان را از ارتکاب گناهان و تعدّی به حقوق دیگران باز می دارد. مساله مهم این است که حجاب و عفاف در حقوق شهروندی از چه جایگاهی برخوردار است ؟ لذا منظور از انجام این پژوهش بررسی این ارتباط و اثبات ضرورت رعایت حجاب و عفاف به عنوان یکی از حقوق شهر وندان است. نگارنده در پژوهش حاضر ضمن بیان تاریخچه حجاب ، راز تفاوت پوشش زنان و مردان و فلسفه حجاب در اسلام ، با استناد به آیات و روایات و آرای فقها، لزوم رعایت حجاب و عفاف را به عنوان یکی از ارکان مهم حقوق شهروندی و نقش آن در حفظ امنّیت اجتماعی و سلامت روانی جامعه بررسی می کند. سپس با تعریف حقوق شهروندی و بیان مولفه های آن،عدم رعایت حجاب و عفاف را به دلیل آثار مخرب بی حجابی ، نقض حقوق شهروندی دانسته و در مبحث بعدی مسئله حق یا حکم بودن حجاب بررسی شده است. در ادامه تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامی که رکن قانونی تشکیل دهنده جرم رعایت نکردن حجاب شرعی است مورد بررسی قرار گرفته است . سپس با ذکر نمونه هایی از سیره معصومین( ع) در برخورد با بی حجابی، ضرورت استخراج الزام های قانونی از الزام های اخلاقی، فرهنگ سازی و نهادینه کردن حجاب و عفاف در خانواده و جامعه پیشنهاد می شود.
محمد رضا گل محمدی محمد روحانی مقدم
چکیده: شارع مقدس برای نگاه به عنوان فعلی از افعال انسان احکام تکلیفی مختلفی وضع کرده است .لذا با توجه به شرایطی که در جامعه امروزی مشاهده می شود انسانها برخورد و تعاملات مختلف با یکدیگر دارند و باید حدود نگاه های حلال و حرام مشخص شود تا در شرایط متفاوت انسانها نحوه برخورد با نامحرمان را بدانند .از این رو در این تحقیق محدوده های اقسام نگاه شرح داده شده است و اینکه نگاه با قصد و نیت اثرات نامطلوبی بر فرد و جامعه می گذارد لذا باید مکلفین برای اینکه به گمراهی و فساد نیافتند از نگاه های آلوده خودداری کرده و به کمترین مقدار نگاه جهت رفع نیازها اکتفا کنند.برخی نگاه ها به دلیل اطلاع یافتن از نهانی های دیگران بدون اذن ،مورد حکم تحریمی و اقع شده است و برخی نگاه ها هم در شرایط خاص حرامند مثل نگاه به آینه در حال احرام و... برخی نگاه ها در فقه شیعه ، مکروه شمرده شده اند مثل نگاه به پشت سر زنان و ... و هرگاه نگاهی در کلام معصومین (ع) به عنوان عبادت تلقی شده باشد مستحب است مثلا نگاه به خانه کعبه به جهت جایگاه رفیع آن ،نگاهی استحبابی است . برای بسیاری از نگاه ها به افراد و اشیاء هیچ گونه منعی و ارد نشده است. به این نگاه ها نگاه مباح می گویند .حال برخی از نگاه های مباح استثناء شده از نگاه های حرام اند و برخی دیگر به دلیل خاص مباح شمرده شده اند. وقتی نجات نفس محترمی مستلزم نگاه باشد چنین نگاهی واجب می شود مثل نجات غریق. کلید واژه ها:حکم،نظر، غض بصر، الریبه ،تلذذ ، اجنبی، محاسن، عورت، محارم
جلیله رضایی مریم آقایی بجستانی
چکیده نازایی مسئله شایعی است که تقریباً 15 درصد زوجین به آن مبتلا هستند با پیشرفت علمی دانشمندان در زمینه پزشکی ، و با استفاده از فناوری های جدید ، امکان داشتن فرزند را تقریباً برای اکثریت زوج های نابارور امکان پذیر نموده اند. با بکارگیری انواع روش های درمانی در تولید مثل فقیهان و حقوقدانان را بر آن داشته که دیدگاه های فقهی و حقوقی خویش را در قالب فتاوی یا مقالات عرضه نمایند. درمان های کمک باروری بسته به نوع بیماری زن و مرد با روش هایی چون، تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ، تلقیح مصنوعی بین زن و مرد بیگانه در قالب اهدای اسپرم ، اهدای تخمک ، اهدای جنین و رحم اجاره ای انجام می شود و احکام آن از دو نظر مورد توجه است یکی حکم تکلیفی در جواز و حرمت این عمل و دیگر حکم وضعی درباره طفلی که از آن به وجود می آید. با بررسی نظرات فقهی در خصوص این عمل می توان به سه نظریه ی مهم دست یافت : 1- تمامی روش ها مطلقاحرام است. 2- با پرهیز از مقدمات حرام تمام روش ها جایز است. 3- قائل به تفصیل شده اند که برخی صورت ها حرام وممنوع است و برخی دیگر از صورت های آن جایز است. بسته به نوع نظر فقها نسب و آثار نسب طفل متولد از انواع روش های تلقیح مصنوعی مشخص می شود. در صورت اثبات نسب تمامی آثار نسب و حقوق فرزندان طبیعی از جمله حضانت ، نفقه ، ارث به وی تعلق می گیرد. در این نوشتار برآنیم تا ضمن بررسی مختصر موضوع بحث (درمان های پیشرفته کمک باروری)نظریات فقهی حقوقی واحکام تکلیفی ووضعی مرتبط با بحث را ارائه نمائیم.
محمد مهدی صفا محمد روحانی مقدم
اجتهاد در عرف فقها عبارت است از به کار بردن نهایت سعی و تلاش مجتهد در استخراج احکام شرعی از ادله و منابع آن. صرف نظر از تفاوتی که مفهوم اجتهاد از نظر اهل سنت با دیدگاه امامیه دارد علما و فقهای مذاهب مختلف اسلامی درباره منابع و مصادر احکام نظریات متفاوتی دارند، چه آن که اولاً تعداد منابع از نظر آنها متفاوت است و ثانیاً تمام منابع از نظر حجیت و اعتبار در یک درجه نیستند. قرآن و سنت و اجماع و عرف و قول صحابه به عنوان مصادر نقلی و عقل از نظر امامیه و قیاس و استحسان از نظر اهل سنت از مهمترین مصادر عقلی محسوب می شوند. اما بررسی منابع احکام و اجتهاد از نظر اهل سنت، در مجموع عبارت از: قیاس، استحسان، مصالح مرسله، سد ذرائع و فتح ذرائع و مصلحت است که به تفصیل درباره هر یک از این منابع و ادله حجیت یا عدم حجیت آن از دیدگاه خود مذاهب اهل سنت و اندکی تطبیق با مبانی اجتهادی امامیه بحث و بررسی شده است. با دقت و بررسی در این کاوش علمی و پژوهشی و مقایسه منابع اجتهاد از دیدگاه فرقه عامّه و خاصّه به این نتیجه می توان دست یافت که صرف نظر از کتاب و سنت که از منابع و مصادر مورد تمسک در هر دو مذهب محسوب می شود سایر ادله ای که اهل سنت برای استنباط احکام شرعی به آنها دست یازیده اند از دیدگاه امامیه فاقد اعتبار لازم می باشد