هر اثر ادبی فارغ از نوع و قالب آن در یک محیط اجتماعی خلق می شود پیوند بین ساختار جامعه و اثر ادبی مقوله‏ی‏ «جامعه‏شناسی ادبیات»را مطرح می سازد. در این پژوهش به جامعه شناسی دو منظومه لیلی و مجنون و خسرو وشیرین از پنج گنج نظامی پرداخته شده است. بدین منظور در ابتدا مبانی تئوریک لازم برای بحث در دو حوزه ی جامعه شناسی ادبیات و رویکرد های نقد ادبی تبیین و تشریح شده است. در ادامه مهم ترین درون مایه های اجتماعی شخصیت ها در قالب مولفه های ارزش های اجتماعی، کنش های اجتماعی، مهارت های اجتماعی، تشریفات و مناسک اجتماعی، سو گیری اجتماعی و کنترل های اجتماعی طبقه بندی شده و در هر مورد با استناد به شواهد شعری استخراج شده از پنج گنج نظامی تجزیه و تحلیل و مقایسه صورت گرفته است. همچنین دو منظومه لیلی و مجنون و خسرو شیرین با رویکرد نقد جامعه شناختی مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت مشخص گردید که غالب مولفه های شعر اجتماعی در منظومه ی خسرو وشیرین و لیلی و مجنون قابل ردیابی است و از منظر درون مایه های اجتماعی شخصیت های شیرین و لیلی وجه تمایز فراوان و وجه اشتراک معدود دارند واژه های کلیدی: نظامی، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، جامعه شناسی ادبیات، درون مایه های اجتماعی

در این پایان نامه که موضوع آن «بررسی محورهای زیبایی شناختی در اشعار دکتر مهدی حمیدی شیرازی» است پس از معرفی احوال و آثار این شاعر، به سه محور اصلی «بیان، بدیع و معانی» پرداخته شده است که هر کدام از آنها شامل زیر شاخه های بسیاری است و سعی شده است برای هر مورد به قدر کافی از میان اشعار شاعر مذکور شاهد مثال آورده شود. شعر حمیدی را می توان جامع اضداد دانست مثلأ از یک سو اصطلاحات و ترکیباتی در آنها یافت می شود که تازه و بدیع هستند و حاصل ذوق خلاق شاعرند و از سویی دیگر تکرار بیش از حد بعضی واژگان زیبا یا نازیبا شعر را ملال آور و تکراری ساخته است. یا در هر کتاب شعر حمیدی به چند شعر روان، پرمغز و استوار و تأثیرگذار برمی خوریم که واقعأ فاخرند اما بقیه اشعار فاقد محتوا و کم ارزش هستند. اشعار حمیدی با دارا بودن وزن و قافیه مناسب غالبأ از نظر موسیقی روان و زیبا هستند و شاعر با رعایت تناسب وزن و محتوا نیز بر گیرایی شعر خود افزوده است.

چکیده در این پژوهش با توجه به موضوع این پایان نامه «بررسی تطبیقی دو منظومه «منطق الطیر» و «الهی نامه» از دیدگاه عرفانی»، با نگاه به تحولات فکری و اجتماعی و دوران بحران زای روزگار عطار در اثر حمله غز و مغول و اینکه کتاب الهی نامه پیش از منطق الطیر به نظم در آمده می توان نتیجه گرفت که در منظومه الهی نامه، عطار به عنوان شاعری متعصب و معتقد نگاهی شریعتمدارانه به انسان دارد و ارتباط انسان با خدا همراه با حسابگری و خرد ورزی و محبت است، ولی در منظومه منطق الطیر عطار به عنوان یک شاعر عارف برجسته نگاهی طریقت مدارانه به انسان دارد و ارتباط انسان با خدا عاشقانه است. از سویی در این پژوهش اثبات شده است که کمال انسان در منطق الطیر در انسان کامل دیده می شود ولی در الهی نامه کمال انسان در خوب بودن و آرمانی بودن اوست. نکته ی آخر اینکه مرغان در منطق الطیر رمز و نماد شخصیتهای انسانی هستند که بهانه جویی ها و تعلقات مادی آن ها طبیعی و ذاتی است انسان سالک با تزکیه نفس و با تقویت بعد روحانی می تواند خود را از این تعلقات برهاند و نفس خود را مهار سازد تا بتواند مظهر خلافت و کرامت و امانت الهی باشد . کلید واژه ها: عطار، عرفان، انسان، پرنده، نماد، تمثیل، سیمرغ، وادی، راهبر، الهی نامه، زن پارسا، شیخ صمعان

چکیده : فرجام شناسی (معاد ) از نظر اهمیت ، بعد از توحید مهمترین مسأله دینی و اسلامی است . زیرا در سایه اعتقاد به معاد است که هدف از آفرینش تحقق می یابد و اعمال و رفتار انسان ارزش و معنا پیدا می کند. مولوی در مثنوی با استناد به قران کریم و احادیث ، ابیات فراوانی رادرخصوص معاد ،رستاخیز و عالم بعد از مرگ سروده است . او به دونوع رستاخیز معتقد است . 1- طبیعی 2- ماوراء طبیعی . قیامت طبیعی همان روزی است که همه مردگان زنده می شوند و نشانه های قیامت آشکار می شود ولی قیامت ماوراطبیعی یا روحی و معنوی وقتی به وقوع می پیوندد که سالک کوه تعینات و خودبینی را به مدد همت الهی و عبادت و ریاضت از میان برمی دارد یعنی از خود فانی و در خدا باقی می شود و قیامتی در وجود او رخ می دهد. وی مرگ را به دو نوع تقسیم کرده است. الف- مرگ اختیاری ب- مرگ اجباری (اجل) مرگ اختیاری آن است که انسان با برنامه های الهی و عرفانی بر نفس خود چیره شود و درون و باطن خود را تهذیب نماید .مولوی مرگ اختیاری را عنایت خداوند می داند، که باعث هدایت و حیات می شود.

چکیده با عنایت به ارتباط تنگاتنگ موجود در شعر و آواز، برآن شدیم تا بواسطه تحقیق وتفحص در آثار پیشینیان و معاصران و همچنین تامل و تفکر در ماهیت این دو مقوله، نتایجی را استنباط نماییم که این نتایج ما را به شناخت بیشتر تعامل موجود رهنمون می سازند. برای این کار ابتدا به بیان تعاریفی از شعرو آواز و عناصر تشکیل دهنده آنها پرداختیم که در این میان ارائه دو نظریه جدید "عروض هندسی" و "نحوه محاسبه ضرب آهنگ اوزان" ارمغانی نوین بشمار می رود. در ادامه کار به بررسی دستگاه های آوازی و اوزان بکار رفته در این دستگاه ها و گوشه های کلاسیک آواز سنتی ایران پرداختیم و ماحصل این کار دستیابی به نتایجی بود که توانستیم با مقایسه آن با اوزان بکار رفته در تصانیف شعرایی همچون ملک الشعرای بهار و عارف قزوینی، به وجود تفاوت بین آنها پی ببریم و از تحلیل این اختلافات به رابطه کشش اصوات و اثرات ضربی تصنیف در آواز دست یابیم.

مثنوی مولانا مفصل ترین اثر عرفانی در ادب پارسی است. مولانا با بیانی آکنده از شور و اشتیاق سالکان راه حقیقت را برای وصول به حق راهنمایی می کند. در این سیر و سلوک آشنایی با دو اصطلاح صحو و سکر بر رهروان طریقت لازم و ضروری است. مولانا در مسیر تعالی روح انسان با دل کندن از جهان مادی از مرحله شریعت و علم الیقین و صحو و هوشیاری به مرحله حقیقت و حق الیقین وسکر و نا آگاهی گام می گذارد و وجود خود را در هستی محبوب خویش فانی می کند. سکر در لغت به معنی مستی و بیخودی و صحو یعنی بیداری و هوشیاری در اصطلاح مراد از سکر:کیفیت نفسانیه است که موجب انبساط روح است و عبارت از غفلتی است که به واسطه غلبه سرور عارض می شود. بالجمله هنگامی که عشق و محبت به آخرین درجه برسد و بر قوای حیوانی و انسانی چیره گردد، حالت بهت و سکر و حیرت پدید آید و سالک را مبهوت و سرگردان کند. گویند مرحله ی بیخودی را مرحله سکر نامند که در آن مرحله سالک را نه دین است و نه عقل نه تقوی و نه ادراک و در مقام نیستی محو گشته و از شراب طهور مست و حیران ،و سرانجام سر به خاک مذلت و نیستی نهاده است. و مراد از صحو: بازگشت و معاودت قدرت و قوت تمیز و رجوع احکام جمع و تفرقه با محل و مستقر خود]است[ و بیانش آن است که چون وجود سالک در نهایت حال به غلبه انوار ذات، فانی و مستهلک شود، حق - سبحانه – در نشأت ثانیه، او را وجودی باقی بخشد که از لمعان انوار ذات، متلاشی و مضمحل نگردد. و هر وصفی که از وی فانی شده، اعادت کند. پس عقل نیز که رابطه تمیز است معاودت نماید. کلید واژه ها: مثنوی مولوی، صحو و سکر.

موضوع مورد پژوهش،بررسی کنش کلامی و دگردیسی در یکی از آثار ارزشمند قرن شش یعنی کلیله و دمنه و انوار سهیلی است که در قرن نهم بر اساس کار نصر الله منشی توسط واعظ کاشفی نوشته شده است. نثر انوار سهیلی، وجود تلاش در ساده تر کردن کلیله و دمنه، با اطناب و زیاده گویی همراه است که یکی از اصلی ترین عوامل تمایزش با کلیله و دمنه محسوب می شود. در ضمن پژوهش حاضر سه نکته اساسی مطرح می شود: 1. علاوه بر دگردیسی فیزیکی ، دگردیسی های روایی متعددی با توجه به موضوع و مضمون حکایات در هر دو اثر دیده می شود. 2. اشخاص حکایات بنا بر جایگاه و مقامشان از کنش کلامی خاصی بهره می برند.3. کتب کهن و کلاسیک ایرانی مانند کلیله و دمنه و انوار سهیلی ، قابلیت خوانش جدید بر اساس آراء غربی را دارند.

چکیده روایت شناسی دانش نوظهوری است که در جهان امروز پژوهشگران و نظریه پردازان بسیاری بدان پرداخته اند . قرن شش از برجسته تر ین دوره های نثر ادبی فارسی محسوب می شود . مرزبان نامه از مهم ترین کتب این دوره می باشد که با دارا بودن ویژگی های خاص روایی ، بررسی و تحلیل آن بر اساس نظریات روایی جدید از نقطه نظر : ( نوع رخدادها ، توالی ها ، درونمایه ، شخصیت ، زاویه دید ، کانونی شدگی ، زمان ، کشف روابط میان حکایت های آن ) در کنار شناخت بهتر متن ، می تواند افق جدیدی برای بازنگری و تحقیق در متون دیگر پیش روی علاقمندان بگشاید . نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که در این کتاب غلبه بر رخدادهای واسطه و توالی های علی می باشد . شخصیت ها و مضامین خاص و مکرری مورد توجه نویسنده است که در قالب داستان های فرعی و اصلی توسط راوی متفاوت داستانی نقل می شود . در نقل حکایات اغلب از راوی نوع دوم ( درونی ) و راوی نوع سوم ( عینی ) استفاده می شود .

شریعت اسلام، ایمان به زندگی آخرت را از ارکان حیاتی بشر می داند و توجه به آن بیشترین تاثیر را در رفتار انسان دارد و زندگی بدون آن مفهوم صحیحی ندارد، زیرا مرگ حتمی و چاره ناپذیر است. عطار نیز در دو مثنوی الهی نامه و مصیبت نامه با استناد به قرآن و احادیث در قالب تمثیل و روایت، ابیاتی را در مورد رستاخیز، روز حساب و زندگی پس از مرگ سروده است، که بیانگر روحیه دینی اوست. این سالک فکرت به سه اصل مهم، شناخت یگانگی خدا، معرفت النفس و با گذر از آن رسیدن به معرفت معادی معتقد است که همه این معارف باید باوری قلبی و یقینی باشد تا رستاخیزی جاودانه در دل پدید آید. شیـخ معتقد است پیش از آنکه به مـرگ طبیعی بمیرید، به مرگ ارادی خود را بمیرانید. یاد مرگ، همگانی بودن مرگ و آمادگی برای آن، با گذر از تعینات و ترک دنیا، حسابرسی، نامه ی عمل و شفاعت از جمله مباحثی است که در این دو اثر مورد بحث قرار گرفته است و ضمن بیان روایات بسیار تصاویری از عالم پس از مرگ را ارائه می دهد. اندیشه عطار کاملا دینی و عرفانی است زیرا وی گوهر اندیشه ی خود را تنها به درگاه خداوند عرضه می دارد.

در این پژوهش سخن از غربتی است که دل آگاهان و آزادگان را در همه ی اعصار و قرون آزرده است و این نه دور افتادن از باب و مام است ونه فراق از زادبوم. غربتی است که در هر زمان ودر هر دیار با آنهاست، رهایی از آن نه در سفر است ونه در حضر . درمانش نه در خاموشی است و نه در فریاد. غربت جانی است که روشن است و می داند و می بیند. در این تحقیق سعی شده با مطالعه شش دفتر مثنوی ، دیدگاههای مولوی در باره ی روح واسارتش در عالم مادی و اشتیاق او برای رجوع به عالم علوی بیان گردد.همچنین ویژگی های روح ، تصاویر و تشبیهات مولانا از آن مطرح شده است. در بیان مطالب از روش اسنادی استفاده شده است ودر نهایت موانع انسان برای بازگشت به عالم معنا و راههای از بین بردن بندهای اسارت همراه با نمونه اشعار مولانا بیان شده است.

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده): اهداف: اهداف این پژوهش عبارت است از: مطالعه ی میزان پایبندی روزنامه ی ایران به اصول ویرایش زبان فارسی؛ برداشتن گامی هرچند کوچک، به منظور تهیه ی منبعی که بتواند مبنایی برای رعایت قوانین ویرایشی زبان فارسی در روزنامه ها و مجله ها باشد؛ معرفی شاخص های درست نویسی و روان نویسی در مطبوعات. روش های اجرا: روش این پژوهش اسنادی(کتابخانه ای) است و در کنار آن مطالعات میدانی نیز برای جمع آوری داده ها در بایگانی روزنامه ی ایران انجام شده است. خلاصه: پژوهش حاضر با استناد به منابع معتبر نگارشی و ویرایشی موجود، مباحث نظری و اصول نگارش و ویرایش زبان فارسی را بیان کرده و سپس با تمرکز بر روزنامه «ایران» و بررسی نوشتار آن، براساس این اصول تعریف شده، خطاهای نگارشی آن را در سالهای 1373، 76، 80 ، 84 ،88 و90 در دو بخش « نقد ویرایش صوری روزنامه ایران» و « نقد ویرایش زبانی، بلاغی و دستوری روزنامه ایران» مشخص کرده و صورت درست آنها را نیز آورده است. بدین گونه هر روزنامه نگار و ویراستار مطبوعاتی می تواند با مراجعه به این پژوهش و خواندن نمونه فراوانی از خطاهای نگارشی رایج در روزنامه ها و نشریات، از تکرار این خطاها در نوشته خود پرهیزکند. برخی از نتایج پژوهش: 1. با این که ظواهر نشان می دهد توجه به اصول نگارشی و ویرایشی زبان فارسی مدنظر متولیان روزنامه ی ایران است، در عمل رعایت این اصول جز در بخش کوچکی از ویرایش صوری اتفاق نمی افتد. 2. به نظر می رسد متولیان روزنامه ی ایران، ویرایش را در تلاش برای اصلاح غلط های تایپی و املایی خلاصه کرده اند؛ به طوری که خواننده در حین مطالعه ی روزنامه با غلط های املایی و تایپی بسیار کمی مواجه می شود. 3. تنها توجه ملموس روزنامه به ویرایش زبانی، تلاش اغراق آمیز برای کاربست واژه های فارسی یا عربی به جای واژه های غربی در سال های آغازین روزنامه است که این تلاش نیز در همان سال های آغازین رها می شود و ادامه نمی یابد. البته، اگر این تلاش به صورت متعادل تر و منطقی تری ادامه می یافت، شاید از نفوذ سرسام آور واژه های غربی به نوشته های این روزنامه جلوگیری می کرد. 4. به نظر می رسد تراکم مطالب، فرصت اندک و شتاب در آماده کردن نوشته ها برای چاپ، از عوامل اصلی بی توجهی به اصول نگارشی و ویرایشی زبان فارسی در روزنامه ی موضوع پژوهش باشد. 5. تغییر در هیئت تحریریه یا مدیریت روزنامه، در افزایش توجه روزنامه به اصول نگارشی و ویرایشی موثر نبوده است، جز در سال 76 که با تغییر مدیریت روزنامه، ستون «زبان فارسی، ویرایش و پالایش» نیز از صفحه ی آخر روزنامه حذف شد و ستونی نیز با این موضوع به جای آن جایگزین نشد و بدین گونه نماد توجه روزنامه به اصول نگارشی و ویرایشی از روزنامه رخت بربست؛ 6. گذشت زمان در افزایش توجه روزنامه به اصول نگارشی و ویرایشی چندان تأثیری نداشته است، جز توجهی که در نگارش املای همزه، جدانویسی و پیوسته نویسی برخی از واژه ها و اعمال نیم فاصله در موارد لازم در سال های آخر مورد نظر پژوهش احساس می شود.

این پژوهش،تحلیل،طبقه بندی و کتابشناسی اسطوره را در بر می گیرد.روند کار بدین ترتیب بوده است که پس از جمع آوری همه ی منابع به توصیف وتحلیل آنهاپرداخته شد و سپس همه ی منابع طبقه بندی شده اند.البته مجموعه مقالات و سخنرانی ها،کتابهایی که قبل از سال1350وبعدازسال1390منتشرشده اند وکتابهایی که در آنها بسیار مختصر درباره ی اسطوره سخن گفته شده از قلمرو این کتابشناسی بیرون است.تعدادکتابهایی که در این کتابشناسی به ترتیب مورد بررسی قرار گرفته 191عنوان کتاب است.اطلاعات مربوط به هرکتاب شامل اطلاعات شناسنامه ای،توصیف وتحلیل محتوای کتابها می باشد.فهرست کتابها از کتابخانه های ملی ومجلس شورای اسلامی تهیه شده است..در این رساله کتاب های نوشته شده درباره ی اساطیر بر اساس 70%محتوایشان در نه گفتارطبقه بندی شده اند که عبارتند از اساطیرایرانی؛ملل؛دینی؛دیدگاههای اسطوره شناسی؛اساطیر در ادبیات و شعر شاعران؛جانداران،مکانهاو اعداد اساطیری؛اساطیردرهنرواساطیردرعصرنوین.

بر خلاف فیلسوفان که تنها راه رسیدن و شناخت خالق هستی را از طریق عقل و خرد می دانند، عارفان عشق و محبت و دل را تنها راهنما و رسیدن به معبود می شناسند. موضوع پایان نامه دید گاه های مشترک دو اثر مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه اثر عزّالدین محمود کاشانی و گلشن راز شیخ محمود شبستری به لحاظ« صوری» و« معنایی» می باشد. بنا براین تمام تلاش بر این بوده است که هر دو اثر کاملاً مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گیرد ودیدگاه های مشترک ونزدیک به هم استخراج گردد..ناگفته نماند که هم مصباح وهم گلشن راز از نمونه های بارز آثار تعلیمی، عرفانی و صوفیانه محسوب می شوند و آن چنان جامعیتی پیدا کرده اند که مورد توجه نویسندگان وشعرا ی بعد از خود بوده و هست و شرح ها و نظیره های فراوانی بر آثار یاد شده نوشته شد. نگارنده برای دریافت هر چه بیشتر معانی عمیق عرفانی و اصطلاحات صوفیانه به آثار دیگر از همین مولفین نیز توجه داشته تا شناخت بیشتری حاصل گردد. نکته ی پایانی این که پژوهشگر پس از بررسی دقیق دریافت که مولفین هر دو اثربه مباحثی از قبیل: سیر وسلوک سرّ آفرینش ، فنا وبقا ،وحدت وجود ،مقامات واحوال وبسیاری ازمضامین عرفانی ... اتفاق نظر دارند.با درنظر گرفتن این اشتراکات ،مباحث دسته بندی گردیده وبه صورت الفبایی تنظیم وشاهد مثالهایی برآن افزوده شد؛وبا یک نتیجه گیری کلّی درچند شماره به پایان آمد. کلید واژه ها :شیخ محمود شبستری،گلشن راز،عزّالدین محمود کاشانی ،مصباح الهدایه ومفتاح الکفایه ، ابن عربی ،اصطلاحات عرفانی.

چکیده این پایان نامه موضوع تلمیح را که یکی از موضوعات جذاب و پرمایه ی ادبیات فارسی است مورد بررسی قرار می دهد و ضمن بررسی جایگاه تلمیح در ادبیات به بازبینی کاربرد این صنعت ادبی در دیوان نزاری قهستانی می پردازد. نزاری قهستانی از شاعران نیمه ی دوم قرن هفتم و آغاز قرن هشتم است که آثاری به نظم از خود به جای گذاشته است. اشعار وی ساده و بی پیرایه و خالی از تکلّف است و باورها و اندیشه های اسماعیلی به وضوح در آثارش مشاهده می شود و چنانچه از شواهد ارائه شده بر می آید، نزاری مانند بسیاری از شاعران دیگر عصر خود از تلمیح برای بیان اندیشه های دینی- اخلاقی بهره می گیرد. در واقع اشارات در کلام وی وسیله ای است تا او بتواند دانسته های تعلیمی- معرفتی خود را به نحوی گیرا و تأثیرگذار به مخاطبان خویش انتقال دهد. تلمیح در شعر نزاری به تنهایی هدف نیست بلکه مقصودی است نهفته که در پس آن، ذهن مخاطب را به عبور از لایه های ظاهری و رسیدن به معنای نهفته در زیر واژه ها وعناصر تلمیحی رهنمون می سازد. در این تحقیق که به روش اسنادی انجام گرفته است نتیجه می گیریم که اشعار نزاری، اندیشه های اسماعیلی زمان وی، که در استعارات صوفیانه بیان شده اند را در خود جای داده است. حکیم نزاری قهستانی هم چینن در اشعار خود توجه زیادی به آیات و احادیث داشته که نشان دهنده ی آشنایی او به شارع مقدس بوده است.

در همه ی جوامع بشری اخلاق عامل مهمی در روابط انسانی و تعیین سرنوشت اشخاص و کل جامعه بوده است. فلسفه بعثت پیامبران نیز چیزی جز رواج اخلاق پسندیده و دوری از اخلاق ناپسند نبوده است. از این رو وقتی به دقت در تعالیم پیامبران ادوار مختلف تاریخی و نیز در افکار و اندیشه های انسانهای فرهنگ ساز تدبر می کنیم در می یابیم که معیارهای اخلاقی خوب و بد در همه ی دنیا یکسان است. هر چند که برخی اندیشمندان نظراتی ارائه کرده اند که امروزه جزو هنجارهای اجتماعی محسوب نشده و غیر اخلاقی است ولی باید هر جامعه و هر تفکری را در زمان خود مورد بررسی قرار داد. به هر حال همه ی انسانها از دروغ، سخن چینی، خیانت، ظلم و... بیزارند و در همه ی پندنامه ها به نیکی، وفاداری، صداقت، مهربانی و عدالت تاکید شده است. بدین جهت نیز آثار ادبی بسیاری چه در ادب فارسی و چه در ادبیات سایر ملل به مسایل اخلاقی اختصاص یافته است. در میان اقشار مختلف جامعه، آنانکه بیش از دیگران در معرض نقد و بررسی قرار می گیرند حاکمان جامعه اند زیرا اخلاق خوب و بد ایشان در سرنوشت بسیاری از مردم تأثیرگذار است پس توجه به این مطلب ما را به تشخیص رفتارهای درست مدیریتی سوق داده و در بسیاری موارد از خطاهایی که گذشتگان انجام داده اند و موجب فسادها و تباهیهای زیادی در اعصار گذشته و کنونی شده اند باز می دارد. به همین دلیل در این پژوهش دو کتاب گرانمایه سیاستنامه و قابوسنامه از آثار تعلیمی ادب فارسی با کتاب جمهوری افلاطون از متفکران دنیای باستان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. در عین حال آثار اخلاقی دیگر این قرن از محمد غزالی به عنوان یک متشرع و نظرات اثر اخلاقی معتبر قرن هفتم یعنی اخلاق ناصری نیز مورد پژوهش قرار گرفته تا از این منظر بتوان نظرات اخلاقی سیاستمداران و متشرعان را نیز با هم مقایسه کرد. باشد که مدیران جامعه بتوانند از آن بهره ببرند.

اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری ،ایران به ویژه خراسان در نابسامانی و تشویش اوضاع سیاسی ،جنگ های داخلی ،تعدد روز افزون فرقه های مذهبی و نزاع بر سر حقانیت هر یک ،به سر برده است .آشفتگی های سیاسی و مذهبی منجر به رواج نا امنی ،فقر و غارت و دیگر نابسامانی های اجتماعی شده بود . میان ائمه و مشایخ متعصب و ریاکار ،که هر یک در پی کسب قدرت و محبوبیت اند ،ابوسعید ابو الخیر ،عارف مردمی ظهور می کند که با رفتار و گفتار محبت آمیز خود با تساهل و مردمداری و با تکیه بر کرامات خویش تأثیری شگرف بر مردمان آن عصر داشته و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود به دور از هرگونه خصومت و خشونتی ،مردم و مریدان را متوجه رفتار نا?بهنجار خود کرده و به توبه واداشته است .همچنین مخالف ضد ارزش ها و هنجار های موجود جامعه عمل کرده و ضد ارزش های بسیاری را به ارزش مبدل کرده است . با توجه به اهمیت ابو سعید ابو الخیر به عنوان یکی از عرفای نامدارو تأثیر گذار برمردم به ویژه در جو حاکم آن عصر ،این پژوهش کوشیده است تا با بهره گیری از روش اسنادی و بر اساس تحلیل گفتمان و محتوایی به تبیین رابطه علٍّی بین متن کتاب اسرار التوحیدو سیاست ، اجتماع ودین و..پرداخته و با توجه به محتوای کتاب اسرار التوحید که بازتاب دهنده اوضاع سیاسی و اجتماعی اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است ،آن را بر اساس دیدگاه کنش اجتماعی جامعه شناسی بر مبنای ساختار اجتماع ،فرهنگ ،شخصیت ابو سعید ، مورد بررسی قرار دهد . واژگان کلیدی : کنش اجتماعی(ساختار اجتماع ،شخصیت ،فرهنگ ) ،ابوسعید ابو الخیر ،محمد بن منور ،اسرار التوحید

در این تز غزلیات شمس مورد مطالعه قرار گرفته است و به این سئوال اصلی پاسخ داده شده است . تصاویر طبیعت در شعر شاعران قبل از مولانا جنبه آفاقی دارد. ولی در اندیشه مولانا جنبه انفسی پیدا کرده است . مولانا طبیعت را سمبلی برای بیان حقایق معنوی قرار داده است . مولانا یک شاعر درونگرا است . و از طبیعت و اجزای آن در بیان تعلقات ذهنی و عوالم درونی خود استفاده میکند برای شناختن این منظور درک نسبی از مکتب سمبولیسم ( نماد پردازی ) ضروری بنظر می رسید . اگر چه نماد به عنوان یک اسم عام مفهوم وسیعی دارد اما در اصل پیوندی است که محتوای ظاهر هر رفتار یا تفکر و یا هر سخنی را به مفاهیم پنهان آن وصل می کند . در این تحقیق کل غزلیات فارسی شمس ( غزل های عربی و ملمع شامل این پژوهش نمی باشد ) مطالعه شده است . در بیان مطالب از روش اسنادی استفاده شده است

چکیده: مهارتهای زندگی به مجموعه ای از دانش ها، نگرش ها و آگاهی هایی گفته می شود که برای زندگی هر فردی لازم و ضروری است. از میان آثار خواجه نصیر طوسی ، اخلاق ناصری و اخلاق محتشمی جلوه گاه مکارم اخلاقی هستند و سرشار از نکات و مهارتهایی است که برای سعادت بشر پیشنهاد شده است. در این پایان نامه با روش اسنادی و تحلیل محتوایی به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد و نتایج زیر بدست آمد: موضوع اخلاق ناصری مبحث اخلاق فردی، تدبیر منزل (رفتار در محیط خانواده و اداره زندگی) و سیاست مدن( به تعبیر امروزی علوم سیاسی) است که با تمام ابعاد زندگی بشر مطابقت دارند. خواجه در این اثر به تمام آداب و مهارتها اشاره کرده است، اما نیاز به تأویل و توضیح دارند. و مهارت های ارتباط با خود بسامد بیشتری دارد. اخلاق محتشمی که بر پایه ی اصول اخلاقی است و شامل آیات قرآن ، حدیث های نبوی ، قول حکما و فلاسفه است. آداب و مهارتها به صراحت ذکر شده، در مورد مهارتهای مربوط به تصمیم گیری و خانواده مواردی یافت نشد و مهارت ارتباط با خدا بسیار مورد توجه است. واژه های کلیدی: مهارت های زندگی، خواجه نصیر طوسی، اخلاق ناصری، اخلاق محتشمی

مــردم ایران زمین از دیـــرباز با ادبیّات کهن این مرز و بوم پیوند اجتماعی و فرهنگی عمیقی برقرار کرده اند، زیرا بیشتر فارسی زبانان اغلب برای توجیه اعمال خود و یا تأئید نظرات و سخنان خود به اشعار و عبارات دلنشین نویسندگان توسل می جویند. و آن چه باعث شده تـــا فرهنگ مردم ایــران در میان دیگر فرهنگ های عالم مقامی در خور بیابد در حقیقت نتیجه ی تلاش و کوشش همین بزرگان علم و هنر است که شمع صفت سوختند تا فرهنگ ما بارور گردد. شهیدی قمی از تاثیرگذارترین شاعران مکتب وقوع است که تمام غزلهای او به سبک وقوع سروده شده است. همین موضوع تشخص خاصی به شعر او بخشیده است و اهمیت و جایگاه او را در شعر وقوعی نشان می دهد و او را به عنوان یکی از مهمترین پیشگامان سبک وقوع معرفی می نماید به همین دلیل تصحیح و ارائه ی دیوان این شاعر ضروری می نماید.

فولکلور هر ملت به عنوان مجموعه ی پیچیده ای از دانش ها، باور ها و هنرهای عوام و به طور کلی هر آنچه که فرد از جامعه ی خویش فرا می گیرد نیز به عنوان محصول مشترک جامعه ی انسانی که آداب و مرسوم و رفتار ها و عقاید یک ملت را بازگو می کند؛ می تواند تاثیر ویژه ای بر حوزه های گوناگون از جمله ادبیات داشته باشد. با توجه به اهمیت عناصر عامیانه و تاثیر آن بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی ایران و همچنین بازتاب آن ر ادبیات فارسی، در این پژوهش با بهره گیری از تعاریف عناصر عامیانه در حوزه ی دانش و هنر عوام و همچنین تکیه بر باورهای دخیل و غیر دخیل ، با روش تحلیل محتوایی – کیفی و همچنین ارائه آمار مقایسه ای بین دو اثر هفت اورنگ جامی و هفت پیکر نظامی مطرح شده است. مهم ترین یافته های پژوهش عبارتند از: اساس و شالوده ی هفت پیکر بر مبنای وجوه فرهنگ عامیانه بنا شده است اما در هفت اورنگ جلوه های فرهنگ عامیانه ابزاری جهت انتقال مفاهیم عرفانی به زبان ساده و عوام فهم بوده است. وجود معانی عرفانی و حکمی و اخلاقی در هفت اورنگ کاملاً مشهود است و در هفت پیکر، اهداف ادبیات تعلیمی به چشم می خورد، لحن نظامی عامیانه تر از لحن جامی بوده است و اصطلاحات و واژگان عامیانه فراوانی به کار برده است. واژگان کلیدی : فولکور، هنرهای عوام، دانش های عوام، باورهای خرافی، هفت اورنگ جامی، هفت پیکر نظامی

این پژوهش، تفاوت ها و شباهت های سه پهلوان از شاهنامه یعنی، رستم، سهراب، اسفندیار و سه پهلوان از ایلیاد و اودیسه یعنی، آشیل، اولیس و هکتور، را با هدف شناخت بیشتر و دقیق تر آنها مورد مطالعه قرار می دهد(با این توضیح که هکتور در عنوان پایان نامه نیست ولی در محتوا اضافه شد). این تفاوت ها و شباهت ها،ذیل هفت عنوان اصلی مورد بررسی قرار می گیرند که عبارتند از:تبار و خانواده،ویژگی های رفتاری، خرد واندیشه، آرمان، ارتباط باخدا، پذیرش سرنوشت و مرگ. در این راستا، ابتدا متن سه اثر شاهنامه(از ابتدای تولد رستم تا مرگ او) و ایلیاد و اودیسه(به طور کامل) مطالعه و عنوان بندی شد.نتایج به دست امده حاکی از این است که پهلوانان شاهنامه و ایلیاد و اویسه شباهت های فراوانی با هم دارند و گاهی تفاوت هایی.از جمله شباهت ها:همه انها پهلوان زاده یا شاهزاده اند.همه ی آنان با شجاعت ابراز عقیده می کنند و در میدان نبرد،مغرورانه به رجزخوانی می پردازند؛ در مواقعی از خود گذشت، و گاهی خشم و کینه نشان می دهند؛ روابطی احساسی، به ویژه به افراد خانواده ی خود دارند؛ در هر سه اثر، پهلوانان مسن تر خردمند ترند و پهلوان جوان تر گاهی رفتارهای نابخردانه از خود نشان می دهند؛ همه ی آنها ستایشگر خدا و یا خدایان هستند؛ مسئله ی پذیرش سرنشت و مرگ نیز در هر دو کتاب به صورتی جدی مطرح است. از جمله تفاوت ها: پهلوانان از شاهنامه از نظر ظاهری دارای امتیازات بلند قامتی، پیل پیکری و نیرومندی هستند اما در میان پهلوانان ایلیاد و اودیسه داشتن اندامی خاص، ملاک برتری نیست؛ جنگ افزارها و نحوه ی نبردها در این دو اثر اندکی متفاوت است؛ به نظر می رسد که نگاه شاهنامه به مسئله ی خرد پررنگ تر است؛ پهلوانان ایرانی آرمان حفظ میهن را جدی تر دنبال می کنند؛ اما پهلوانان یونانی به آرمان های شخصی بیشتر اهمیت می دهند؛ پهلوانان شاهنامه خدای یگانه را می پرستند اما پهلوانان ایلیاد و اودیسه خدایان اولمپ نشین را پرستش میکنند.

یکی از موضوعات کلیدی در اشعار و نوشته های بعضی از شعرا و نویسندگان،بحث تربیت فرزند می باشد،که از کهن ترین متون ادبی مثل درخت آسوریک به این موضوع توجه شده و بیشتر تمرکزاین گونه شعراو نویسندگان به علم اندوزی،دینداری و پرورش قوای بدنی کودک منحصر بوده است. تربیت فرزند تا آنجا ارزش و اهمیت دارد که بدانیم؛ عامل سقوط و انحطاط برخی ازجوامع را مربیان و معلمان آن جامعه می دانندوعامل انتقال میراث فرهنگی و احیای مبانی عقیدتی را معلم دانسته اند. توجّه به دانش،امانت داری،پرهیز از اسراف و تبذیر،نگهداری میراث پدر و دوری کردن از دوستان ناباب و مهارتهای ورزشی و بدنی از اهم تعالیمی است که مربیان و پدران به دانش آموزان و فرزندان خود آموخته اند. این نویسندگان ، به فرزند خویش راه و رسم زندگی را خوب آموخته اند ونیکو سخنی را کلید در گنج حکمت می دانند .و به فرزند توصیه می کنند که از این سرمایه ی عظیم بهره گیرد،زیرا خودشان برای کسب و بدست آوردن آن زحمات فراوانی کشیده اندودر صورت بهره گیری از گنج حکمت ،مورد تحقیر دنیا قرار نمی گیرند. آنان ،به صراحت به فرزند خود گوشزد میکنند که به دنبال علم دین و طب بروند.و بدنبال کار و تلاش باشند زیرا نژاد سودی ندارد و دشمن دانا را بهتر از دوست نادان می پندارند.. در نصیحتهای آنهانکات برجسته زیر دیده می شود:1- خداشناسی 2- هنر آموزی 3- بلند همتی

این پایان نامه به بررسی طبیعت و وصف مظاهر زیبای آن در اشعار شهریار می پردازد. توصیف طبیعت یکی از موضوعات و مضامین محوری شعر شهریار بوده و وی توانسته است با بهره گیری از ذوق هنری و الهام از محیط زندگی به خصوص در ایام کودکی و نوجوانی توصیفات زیبائی خلق نماید. این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده و در فصل چهارم علاوه بر ذکر عناصر طبیعت در معنای حقیقی به معنای مجازی و صور خیال بر ساخته از عناصر طبیعت هم پرداخته شده است از نتایج بدست آمده این موارد قابل عنایت است: - چون شهریار شاعری رمانتیک است کیفیت حضور طبیعت در شعر او خاص و برجسته است او با طبیعت همدل و همراه می شود و احساس خود را به طبیعت انتقال می دهد. - کاربرد لغوی عناصر طبیعی نخستین جایگاه و از میان عناصر صورخیال، تشبیه بیشترین بسامد را داراست. - شیوه ی پژوهش در این پایان نامه کیفی و از نوع تحلیل محتوا می باشد روش جمع آوری اطلاعات به شیوه ی اسنادی است.

پژوهش حاضر تحت عنوان " هایکو و جایگاه آن در شعر نوین ایران" و با هدف معرفی قالب مذکور در شعر امروز ایران، پس از بررسی 17 اثر چاپ شده بین سال های 70 تا 90 به بیان ویژگی‎های بنیادین هایکوی فارسی و سنجش میزان شاعرانگی آنها پرداخته است. با توجه به ایجاز و ایماژ که مهمترین مولفه‎های هایکو هستند، 3639 کوتاه‎سروده‎ی مندرج در این کتابها بررسی شد. مولفه‎های فصل‏واژه، برش‎واژه، ایماژ، حرکت، معنای نهان و فعل‏گریزی به عنوان ساختار و مولفه‏های طبیعت گرایی و نشانه‎ی بومی به عنوان محتوا استخراج گردیدند و سپس با ذکر فراوانی هر مولفه و مطابقت آنها با ویژگی‏های هایکوی ژاپنی، مشخص شد که هایکوی فارسی از نظر ساختار و محتوا تفاوت قابل ملاحظه‎ای با هایکوی ژاپنی دارد و از نظر بومی‎سازی نیز، در این سال‎ها تلاش چندانی صورت نگرفته است. همچنین با ارائه آمار نشر و تیراژ هر کتاب، اقبال این هایکو سروده‏ها از نظر مخاطب مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که استقبال شاعران و مخاطبان از هایکوسرایی بسیار اندک است. هایکوی ایرانی هنوز راه طولانی و سختی پیش رو دارد تا جایگاه خود را در شعر نوین ایران و جهان تثبیت نماید.

موضوع این پایان نامه بررسی کتاب سیره ابن خفیف شیرازی عارف قرن چهارم هجری از دیدگاه جامعه شناسی است . و با عنایت به ارتباط نزدیک عارفان و صوفیان با توده های مردم و اهمیت ابن خفیف شیرازی به عنوان یک عارف اگاه نسبت به مسائل جامعه عصر خویش ، نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا با بهره گیری از روش اسنادی و بر اساس تحلیل گفتمان و محتوایی به تبیین رابطه علّی بین متن کتاب سیره ابن خفیف و سیاست ، اجتماع و دین ......بپردازد و آن را بر مبنای نظریه کنش اجتماعی بررسی و تحلیل نماید

چکیده : مراد از مدیریت زمان بطور خلاصه "در اختیار گرفتن زمان و کار خویش و اجازه ندادن به اینکه امور و حوادث زمان، ما را هدایت کنند"، می باشد. بر این مبنا در این نوشتار سعی شده است تا اهمیت موضوع مدیریت زمان، تبیین و ارزش و اعتبار وقت از نظر آیات قرآن، کلام اولیای دین، عرفا، ادبا و برخی دانشمندان، توصیف و همچنین آفات و عوامل بازدارنده در این مسیر تبیین وترسیم گردد. سپس از لابلای اشعار مثنوی مولوی، ابیاتی که ارتباط معنایی با محورهای اساسی مدیریت زمان دارند، انتخاب و میزان توجه مولوی به مقوله زمان و اهمیت مدیریت آن و همچنین راهکارهای مولوی برای مدیریت بهتر از زمان و فرصت های عمر آشکار گردیده است. برای نیل به این هدف، نگارنده با استفاده از روش کتابخانه ای، مطالعه کتب مربوط به راه های مدیریت زمان و مطالعه شش دفتر مثنوی مولوی، به تطبیق موضوعات مورد تأکید در نظریه های مدیریت زمان، با مضامین مرتبط با آن در مثنوی پرداخته و در ادامه، اهمّ نکات کاربردی را استخراج نموده است. مولوی در تمامی شش دفتر مثنوی، گاه به تفصیل در قالب تمثیل و داستان و گاه با ایما و اشاره، مخاطب را به تلاش سازنده در مدت عمر توصیه و لزوم دوری جستن انسان آگاه از فرصت سوزی و ساده لوحی در مقابل رویدادهای روزگار را متذکر می گردد. از توصیه های اکید مولوی، برداشتن گامهای مثبت در مدت عمر، درک لحظات گرانبهای روزگار طراوت و جوانی و همچنین بهره مندی از همت عالی در سراسر زندگی است. مولوی، " اتلاف زمان عمر" را نتیجه بیخردی برخی مردمان برشمرده و راه نجات و رستگاری را در تدبیر و مراقبت از زمان می داند. واژگان کلیدی : مدیریت زمان، مثنوی، مولوی، اغتنام فرصت، وقت، عرفان