به منظور بررسی اثر پرایمینگ مزرعه ای بذر و آبیاری تکمیلی بر سرعت جوانه زنی، برخی شاخص های رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد و درصد پروتئین دانه دو رقم نخود آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری تکمیلی با سه سطح عدم آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی و آبیاری در مراحل گلدهی و غلافدهی در کرت های اصلی و دو رقم نخود (آزاد و هاشم) به همراه تیمارهای پرایمینگ (در دو سطح پرایم شده به مدت 8 ساعت در آب و پرایم نشده) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. هم چنین برای بررسی بیشتر پرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی این دو رقم نخود، پژوهشی آزمایشگاهی نیز صورت گرفت. در این تحقیق که با استفاده از طرح کامل تصادفی و در قالب فاکتوریل سه فاکتوره با سه تکرار انجام شد، تأثیر تیمارهای پرایمینگ در شرایط تنش خشکی بر خصوصیات جوانه زنی مورد بررسی قرار گرفت. فاکتور اول شامل 8 سطح پرایمینگ (پرایم با آب، محلول روی با سه غلظت 01/0، 02/0 و 03/0 درصد، محلول اوره با سه غلظت 3، 6 و 9 گرم در لیتر و عدم پرایم)، فاکتور دوم شامل سه سطح تنش خشکی (0، 4- و 8- بار) و فاکتور سوم دو رقم نخود آزاد و هاشم بود. در بخش مزرعه ای نتایج نشان داد پرایم کردن سبب افزایش 31 درصدی سرعت جوانه زنی شد. عملکرد بیولوژیک در تیمار آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و غلافدهی و پرایم شده نسبت به همان تیمار، ولی پرایم نشده و نسبت به شاهد (دیم و پرایم نشده) به ترتیب 17 و 48 درصد افزایش یافت. تعداد غلاف در واحد سطح، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه با پرایم و آبیاری تکمیلی در دو مرحله، افزایش یافت، اما پرایمینگ در تیمار آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و غلافدهی شاخص برداشت را به طور معنی داری کاهش داد. هم چنین درصد پروتئین دانه نیز تحت تأثیر پرایمینگ و به ویژه آبیاری تکمیلی کاهش نشان داد. در مجموع عملکرد دانه از طریق تیمار پرایمینگ 13 درصد و از طریق تلفیق پرایمینگ با آبیاری در دو مرحله رشد، 28 درصد افزایش یافت. در بخش آزمایشگاهی سرعت و درصد جوانه زنی، طول و وزن ریشه چه و ساقه چه با کاهش پتانسیل آب کاهش یافت اما پرایم کردن با آب معمولی و به ویژه محلول روی 03/0 درصد سبب افزایش قابل توجه صفات مذکور در شرایط تنش خشکی گردید. و در این میان رقم آزاد نسبت به هاشم برتری نشان داد. در این قسمت به طور کلی پرایم کردن توانست پتانسیل بحرانی آب در مرحله جوانه زنی را حدود 9 بار کاهش دهد.

چکیده به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت وتراکم بوته بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد در رقم اصلاح شده نخود آرمان، این تحقیق در قالب کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال زراعی 89 -1388 اجرا شد. عامل اصلی شامل تاریخ های مختلف کاشت درسه سطح (1- کشت انتظاری 2-کشت به هنگام بهاره 3- کشت دیر هنگام بهاره و عامل فرعی شامل تراکم های مختلف 20، 30و40 بوته در مترمربع بود . نتایج نشان داد که تاریخ کاشت روی تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه ، عملکرد دانه تاثیر معنی داری داشت. همچنین نتایج نشان داد که تراکم بوته تاثیر معنی داری روی تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. اثرمتقابل تاریخ کشت و تراکم بوته روی عملکرد دانه در سطح احتمال یک در صد معنی دار بود. در نهایت بالاترین عملکرد دانه در کشت انتظاری با تراکم 30 بوته در مترمربع حاصل شد و کمترین عملکرد دانه در کشت بهاره دیرهنگام با 40 بوته در مترمربع بدست آمد.

95 درصد سطح زیر کشت نخود کشور بصورت دیم می باشد و تنش خشکی مهم ترین عامل کاهش عملکرد در واحد سطح مزارع نخود می باشد. به منظور ارزیابی تحمل برخی از ژنوتیپ ها به تنش خشکی آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه آموزشی - پژوهشی مرکز آموزش جهادکشاورزی استان همدان سال 1389 اجرا شد. فاکتور a شامل یازده ژنوتیپ نخود زراعی و فاکتور b شامل دو رژیم رطوبتی (بدون تنش و تنش خشکی) بود. نتایج این تحقیق بیانگر اثر بسیار معنی دار فاکتورها و تاثیر متقابل آنها بر صفات ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن یک صد دانه و عملکرد بود. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که ژنوتیپ ها اختلاف بسیار معنی داری از نظر صفات ارتفاع اولین غلاف بوته از سطح زمین و تعداد دانه در غلاف داشتند و اثر رژیم رطوبتی در این دو صفت بسیار معنی دار بود. اثرات متقابل ژنوتیپ × رژیم رطوبتی بر روی ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین و تعداد دانه در غلاف معنی دار نبود. بر مبنای عملکرد در شرایط بدون تنش (yp) و تنش (ys)، شاخص های کمی تحمل به خشکی از قبیل میانگین بهره وری (mp)، تحمل (tol)، میانگین هندسی بهره وری (gmp)، میانگین هارمونیک (harm)، حساسیت به تنش (ssi)، تحمل به تنش (sti)، نرخ کاهش عملکرد (yr)، پایداری عملکرد (ysi) و عملکرد (yi) محاسبه شدند. در ارزیابی شاخص های تحمل به خشکی، شاخص میانگین بهره وری (mp)، بیشترین همبستگی مثبت را با عملکرد در شرایط تنش و عملکرد در محیط بدون تنش نشان داد. ژنوتیپ پیروز بعنوان رقم متحمل به تنش خشکی شناخته شد.

گیاه به لیمو (kunth. lippia citriodora) گیاهی است که به دلیل عطر بسیار مطبوع و خواص درمانی زیاد مورد توجه و استفاده زیادی قرار گرفته است. به منظور بررسی امکان باززایی این گیاه ارزشمند دارویی در شرایط درون شیشه ای، پژوهشی در سال 1389 در آزمایشگاه کشت بافت گیاهی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان اجرا گردید. این آزمایش در دو مرحله اجرا شد. در مرحله اول جهت بررسی اثر هورمون بنزیل آدنین (ba) در تحریک شاخه زایی آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار (صفر، یک، دو و سه میلی گرم در لیتر هورمون ba) و 15 تکرار در هر تیمار استفاده شد. شاخه های دارای جوانه جانبی و انتهایی پس از ضدعفونی کامل، به صورت قطعات تک جوانه در محیط کشت ms جامد حاوی مقادیر فوق هورمون قرار گرفتند. در مرحله بعد به منظور تحریک تولید ریشه در شاخساره های ایجاد شده در مرحله اول، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. فاکتور اول شامل 4 سطح هورمون و فاکتور دوم شامل دو سطح محیط کشت ms و محیط کشت ms2/1 بود. نتایج نشان داد که اثر غلظت های مختلف هورمون ba و محیط کشت بر صفات تعداد برگ، تعداد شاخساره و طول شاخساره معنی دار نبود. شاخساره ها در محیط کشت ms2/1 به طور مطلوب ریشه دار شدند. درصد زنده مانی گیاهان حاصل در گلخانه 100% بود.