دکتر سروش مطالبی درباب وحی،مطرح کرده و وحی را بشری و مانند شعرمعرفی نمودند ،به گونه ای که می توان برای فهم مقوله ی وحی از پدیده ی شعر کمک گرفت، همچنین ایشان قائل به بسط تجربه نبوی هستند به این معنا که اولاً وحی ،تجربه ی نبوی است وثانیاً این تجربه پس از رحلت پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله)برای دیگران هم واقع می شود. متفکرانی همچون آیت الله سبحانی این نظریه رامردود دانسته واینگونه بیان داشتند که این نظریه،لوازم وپیامدهای باطلی داشته وبا متن وحی یعنی قرآن سازگاری ندارد. حال دراین پایان نامه درصددآن هستیم که بررسی کنیم: -مدعای دکتر سروش وآیت الله سبحانی درباب ماهیت وحی چیست؟ -روش بحث این دو متفکر درون دینی است،یا برون دینی؟وآیا نسبت به روش بحث خودتقیددارند؟ -آیا اساساً سرشت وحی می تواند،تجربی باشد یا اینکه ماهیتاً متفاوت با تجربه است؟ -تجربی بودن وحی چه لوازم وپیامدهایی دارد؟ -آیا پیامدهای تجربی بودن وحی با قرآن سازگار است؟ -برخورد دکتر سروش با لوازم وپیامد های دیدگاهش در مورد ماهیت وحی چگونه است؟ - استشهاد دکتر سروش به کلمات عرفا،فلاسفه و متکلمین تا چه اندازه صحیح و مطابق مرادآنهاست؟ آیا مدعای آیت الله سبحانی در مورد وحی صحیح وقابل دفاع است؟ -جوابهای آیت الله سبحانی به دکتر سروش چگونه ارزیابی می شود ؟ فرضیه های این تحقیق عبارتند از اینکه : -دکتر سروش برخلاف آیت الله سبحانی وحی را امری تجربی می داند. -روش بحث دکتر سروش برون دینی وروش بحث آیت الله سبحانی درون دینی است.البته دکتر سروش در دفاع از بیانات خود گاهی روش بحث را فراموش کرده،از بحث درون دینی واردبحث برون دینی می شوند وبالعکس. -وحی ماهیتی کاملاً متفاوت نسبت یه تجربه دارد. -لازمه ی تجربی بودن وحی تکامل ،خطا پذیری وبشری بودن آن است. - لوازم وپیامد های وحی تجربی با قرآن سازگاری ندارد. -لازمه ی تفسیر دکتر سروش از وحی امور باطلی است که ایشان به آنها ملتزم شده ودرصدد توجیهاتی برمی آیند . -دکتر سروش برای اثبات مطلب خود از بیان متکلمین،فلاسفه وعرفا مطالبی را استفاده می کنند که قطعاً مراد و مقصود آنها نبوده است. -اصل مدعای آیت الله سبحانی صحیح است ولکن جواب هایی که به دکتر سروش می دهند بعضاً جدلی است.وگاهی هم نیاز به تکمیل دارد.

آن چه در این نوشتار ملاحظه می کنید، مسأله وجود خداست. یعنی ما در پی آن هستیم که ببینیم آیا براهین اثبات وجود خدا برحقند یا ادله نافی وجود خدا. با توجه به این که این پایان نامه ترجمه و ارزیابی بخشی از کتاب درآمدی بر فلسفه دین است، براهینی که از آن ها در این کتاب بحث می شود عبارتند از: براهین خداباوری شامل: 1- برهان وجود شناختی که در آن از مفهوم به وجود خدا پی می بریم. تقریر های مختلف این برهان قابل مناقشه است، غیر از تقریر برهان صدیقین در حکمت متعالیه که قابل بحث است. 2- برهان جهان شناختی که در آن از طریق شناخت جهان به وجود خدا پی می بریم. معمولا تقریرهای این برهان نیز خالی از اشکال نیست، غیر از تقریر الهام گرفته از روایات معصومین (علیهم السلام) که ملاک نیاز به علت را محدودیت معرفی کرده اند. 3- برهان نظم که ساده ترین برهان اثبات خداست و در آن از نظم و طراحی موجودات جهان پی به طراح و ناظم آن ها می بریم. بداهت این برهان از برهان جهان شناختی بیشتر است و در دین اسلام نیز بر آن تأکید شده است و اشکالات وارده نیز قابل دفاعند. و براهین خدا ناباوری شامل: 1- برهان شر که از وجود شر و ناسازگاری آن با وجود خدای مهربان و قادر و عالم بر عدم خدا استدلال می کند. پاسخ های بسیاری به این شبهه داده شده است و بی اساسی آن به طور واضح اثبات می گردد. 2- برهان پنهانی خدا که از پنهان بودن خدا و ناسازگاری آن با وجود خدای مهربان و قادر و عالم بر عدم خدا استدلال می کند. با پاسخ های واضحی بی پایه بودن این شبهه نیز آشکار می گردد.

چکیده واژگان کلیدی: شادکامی، دالایی لاما ، اسلام ، رضایت مندی ، آسیب شناسی امروزه روش های گوناگونی برای ایجاد شادی و شادکامی پیشنهاد می شود که بسیاری از آنها یا تاثیر کمی بر شادی دارند یا تاثیر آنها بر شادکامی کوتاه مدت است و یا اثر نا مطلوبی بر روح و جسم انسان می گذارد . پیروان ادیان الهی معتقدند که تنها این ادیان توانسته اند برنامه کاملی برای زندگی انسان ارایه دهند که ضمن پاسخگویی به نیاز های بشر با فطرت او نیز کاملا سازگار بوده و ضامن سعادت واقعی او در دنیا و آخرت می باشد بویژه مسلمانان بنا به گفته کتاب آسمانی خود قرآن چنین باوری را در مورد اسلام دارند آنچه پیش رو دارید پژوهشی است با عنوان بررسی شادکامی از منظر اسلام و دالایی لاما. هدف از تدوین این پژوهش تبیین و بررسی شادی از دیدگاه اسلام با تکیه بر کتاب و سنت و از دیدگاه دالایی لاما کسی که معتقد است که مهم ترین هدف در زندگی رسیدن به شادی است . نتیجه ای که در این رساله می گیریم این است : شادی از نوع مثبت و ممدوح آن تأثیر زیادی در رشد و تعالی انسان دارد . شادی برتر همان است که قرآن و روایات ما معرف می کنند . مبانی و عقاید دالایی لاما مخدوش است و بین شادی مورد تأیید اسلام و آنچه دالایی لاما معرف می کند اختلاف وجود دارد. این رساله مشتمل بر پنج فصل می باشد که در فصل اول شادی و شادکامی را به لحاظ واژه شناسی و مفهوم شناسی بحث کرده ایم و عوامل ایجاد شادی را نیز بیان کرده ایم . در فصل دوم به بحث شادی از دیدگاه دالایی لاما پرداخته ایم و افکار و عقاید وی را دربار? شادی بیان کرده ایم. در فصل سوم شادی را از منظر اسلام با تکیه بر قرآن و روایات مورد پژوهش قرار داده ایم . در فصل چهارم شادی را از دیدگاه اسلام و دالایی لاما به مقایسه و تحلیل گذاشته ایم . در فصل پنجم به عنوان فصل پایانی جمع بندی از فصل ها داشته و نتیجه آن را بیان کرده-ایم.

ظهور واژه «تجربه دینی» در ادبیات برخی روشنفکران مسلمان با همان بار معنائی غربی برای توجیه منشاء گزاره های وحیانی باعث نگرانی دانشمندان اسلامی شد؛ زیرا عوامل و دلائلی که در غرب نظیر وجود تحریف، تعارض با علم، خرافه در کتب مقدس که باعث شد فیلسوفان غربی برای دفاع از آن متون، منشاء گزاره های دینی را از حوزه تفکر و عقلانیت خارج و در ساحت تجربه و قلوب مومنان توجیه کنند؛ ابداً در اسلام وجود نداشته، به علاوه این که لزوماً پیامدهائی مانند: منطقی و مستدل نبودن قرآن، تاریخی و خرافی بودن آن و پلورالیزم دینی را بر متون اسلامی تحمیل می کرد. آقای دکتر عبدالکریم سروش از طرفداران نظریه تجربه دینی است. در این تحقیق بعد از مباحث مقدماتی به تبیین دیدگاه ایشان در مورد وحی در هفت مولفه که عبارتند از: 1- وحی از سنخ تجربه دینی است. 2ـ تجربه دینی بسط پذیر است. 3ـ فاعلیت پیامبر در ایجاد وحی 4ـ دو بعد معنا و صورت وحی 5ـ تأثیرپذیری وحی از فرهنگ عصر نزول 6ـ بشری بودن وحی 7ـ محدودیت علم پیامبر و پیامدهای آن شامل: 1- استمرار وحی و تکامل تدریجی آن 2- پلورالیزم دینی 3- ثابت نبودن احکام و گزاره های دینی 4ـ خطا پذیری وحی ؛ پرداخته شده است و در بخش دیگر مبانی صدرالمتألهین ، تبیین فلسفی فرآیند وحی، ضرورت وجود نبی از نظر صدرا و سپس مولفه های نظر دکتر سروش با دیدگاه صدرا مقایسه، ارزیابی و نقد گردیده است. و نتیجه این که: نظر دکتر سروش فاقد پشتوانه های فلسفی صدرائی است و اصرار و دفاع از آن حدّاقل بی دلیل است.

چکیده: عنوان پایان نامه: نقد و بررسی نظریه علم دینی در فرهنگستان علوم اسلامی کلمات کلیدی: فرهنگستان علوم اسلامی، علم دینی، اصالت فاعلیت، حرکت، دین، علم، ملاک حجیتِ علم، جهت داری علم، اختیار، علیت بحث علم دینی از مباحث مهم عصر ماست. از عمر این بحث چند دهه بیشتر نمی گذرد، اما در کشورهای اسلامی به بحث روز تبدیل شده است. بزرگانی همچون شهید صدر و شهید مطهری مباحثی در این باره مطرح کرده بودند، ولی در دهه ی اخیر به صورت جدی در میان اندیشمندان اسلامی و مراکز علمی به صورت یک مسئله حیاتی ظهور کرده است. از جمله این مراکز فرهنگستان علوم اسلامی است. این آکادمی توسط مرحوم سید منیر الدین حسینی هاشمی تأسیس گردید و با همت برخی از شاگردانش، همچون حجت الاسلام و المسلمین میرباقری توسعه یافت. رساله حاضر در پی آن است تا با تبیین مبانی علم دینی از منظر فرهنگستان، ارزیابی منصفانه ای از آن ارائه دهد. این تبیین و ارزیابی در سه فصل صورت گرفته است. در فصل اول، ابتدا، ضرورت و مراحل دست یابی به علم دینی از منظر فرهنگستان بیان شده و سپس مبانی فلسفی، کلامی و فقهیِ علم دینی تبیین گشته است. در فصل دوم، علم دینی از منظر جامعه شناسی، روش شناسی و معرفت شناسی تقریر شده و در فصل سوم به این دیدگاه مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. در این رساله با تأکید بر نقاط قوت این دیدگاه، دو نکته مورد دقت قرار می گیرد، اول اینکه، این دیدگاه باید تکمیل گردد و بیشتر و بهتر در معرض مجامع علمی قرار گیرد و دوم، اظها نظر نهایی در مورد آن زمانی صورت می گیرد که در عمل موفق باشد.

دراین جامی توان گفت مفاهیم شفاعت متاسفانه دچارتحریف شده است وآن را به معنای شرک قلمداد کرده اند در حالی که شفاعت از آیات وروایات ونیز دلایل عقلی مایه می گیرد بااوردن براهین وشواهد استدلالی به شبهات پاسخ گفته شد.

اندیشه شیعی مبتنی بر منابع اصیل دینی است. قرآن و بیانات معصومین اساس اندیشه شیعی است. امامان شیعی همواره سعی داشته اند براساس این منابع مانع از نفوذ و دخالت اندیشه های غیراصیل باشند. عالمان شیعی نیز در دوره های مختلف اعصار اسلامی سعی بر پالایش فکری و معرفتی اندیشه خود داشته اند. با این همه تلاش و کوشش اتهام های فراوانی مبنی بر غیراصیل و انحرافی دانستن اندیشه های شیعی که در حقیقت میراث معنوی پیامبر اکرم و اهل بیت است زده شده است. محمد عابد جابری در پروژه نقد عقل عربی خود که برای برون شد از وضعیت رکود عقل و مقدمه ای برای حل تعارض سنت و تجدد نگاشته است، نظام معرفتی شیعه را یک منظومه عرفانی و غیرعقلی پنداشته اند. اساس اندیشه عرفانی در عالم اسلامی برخاسته از نفوذ آثار هرمسی است که در قرن دوم وارد عالم اسلام شده است و غلات «شیعی»، «امامیه» و «اسماعیلیه» نسبت پایداری با این اندیشه ایجاد کرده اند. وی بر پایه نگرش و روش وی‍ژه خود به شیعه، عقل و... سعی بر یافتن داده های تاریخی دارد که بتواند شواهدی بر تایید این امر باشد. در این نگارش پس از بیان کلیات و ارائه تصویر نسبتاً روشنی از مفاهیم پایه (که مرتبط با اندیشه کلامی شیعه و اتهامات جابری می شود) به تبیین چارچوب نظری جابری پرداخته و دیدگاه وی در رابطه با شیعه در سه بخش «نگرشی روشی»، «داده های تاریخی» و «زوج های ساختاری» تقریر شده است. در ادامه قبل از نقد آراء وی ،بر اساس قرآن و روایات کتاب الحجه اصول کافی مقام معنوی امام بر پایه یک متن اصیل شیعی معرفی شده است. تمرکز بر این بخش از اصول کافی از آن بابت است که جابری برای ادعای خود بیش از هر منبعی از این اثر استفاده نموده است.این روایات می تواند تصویر نسبتا صحیحی از شیعه ارائه دهد.تصویری که جابری آن را به صورت ناقص با مطالب دیگر در آمیخته است. در پایان آراء جابری مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. برخی از این نقدها به شیوه حلی و برخی به شیوه نقضی است که بر پایه قرآن کریم و منابع روایی اهل سنت شکل گرفته است.در پایان سعی شده با جمع بندی مطالب ، اافق های جدیدی را به روی خواننده بگشاییم.

از آنجا که درد و رنجها، یکی از مهمترین دغدغه های زندگی انسان می باشد و این مسأله در آئین بودا از برجستگی خاصی برخوردار است و در دین اسلام هم نکات بسیار مهّم و قابل توجّهی در این رابطه وجود دارد؛ لذا در این پژوهش با هدف تفاهم بیشتر میان دین اسلام و آئین بودا، و بستر سازی جهت همزیستی مسالمت آمیز و رفع سوء گمانها بین دین اسلام و آئین بودا و همچنین کمک به گفتگوی بین ادیان؛ به برسی شباهتها و تفاوتهای بین دو دیدگاه در رابطه با رنج، به روش کتابخانه ای پرداخته ایم. یافته های این پژوهش، بیانگر وجود شباهتها و تفاوتهای مهمّی بین دو دیدگاه در رابطه با رنج می-باشد، برخی از مهمترین این شباهتها عبارتند از: یک: بر اساس هر دو دیدگاه وجود رنجها و سختی ها در زندگی انسانها امری پذیرفته شده است. دو: هر دو دیدگاه جهل را به عنوان مهمترین منشأ رنج بشر معرفی می کنند. سه: مطابق هر دو دیدگاه، هرچند که امکان رهایی مطلق از رنجها در این زندگی وجود ندارد، امّا با تغییر بینشها می توان در همین دنیا به دور از رنجها زندگی کرد. چهار: در هر دو دیدگاه راهکاهای مشترکی مانند؛ شناخت و معرفت، اندیشه درست، گفتار درست، کردار درست، کوشش درست، مهر، غمخوارگی و شادی همدلانه مطرح است. برخی از مهمترین تفاوتهای دو دیدگاه نیز عبارت است از: یک: در نگاه بودا، زندگی سراسر رنج است، امّا در نگاه اسلامی، زندگی دنیوی، مخلوطی از «عسر» و «یسر» است. دو: در دیدگاه اسلامی توجّه خاصی به حکمت رنجها شده است، اما در آئین بودا، سخنی از حکمت رنجها نیست. سه: متعلّق رهایی در آئین بودا، خارج شدن از چرخه ی زاد و مرگ است، امّا در اسلام، رسیدن به خدا به عنوان حقیقت مطلق عالم وجود، و رها شدن از عذاب اخروی که رنجی ماندگار است، مطرح می باشد. چهار: برخی راهکارهای اساسی، مانند خدا باوری و خدا محوری و معاد باوری در اسلام جهت رهایی از رنجها مطرح است که در آئین بودا توجّهی به آنها نشده است. کلید واژها: اسلام. بودا. رنج. کبد. نجات. رهایی.

با توجه به دیدگاه حضرت امام، انسان موجودی است که با اختیار، راه خود را انتخاب می کند. او در این حرکت اکتسابی ضروری است در صراط مستقیم باشد و در این سفر معنوی به دنبال معیارهایی باشد که شناخت صحیحی از راه و هدف و شناخت خوبی و بدی اخلاقی، داشته باشد، گاهی اشتباهات و غفلت ها در مسیر کمال و شناخت آن، ایجاد شده که انسان را از حرکت در راه مستقیم خارج می نماید، حال باید با توجه به راه هایی که ممکن است، به شناخت صحیح دست یابد و با توانایی های خود از این خطرات رهیده و نجات یابد. توانایی های انسان همان وسایل کمال انسان است که به وسیله آنها شناخت خوبی ها و بدی ها ممکن می شود، این استعدادهای خدادادی در انسان به دو نوع درونی و بیرونی تقسیم می شود. با تبیین مبانی شناخت فضایل و رذایل اخلاقی، می توان حدود صفات اخلاقی را بیان کرد و راه های مختلف را فراروی محققین و علمای اخلاق قرار داد؛ این سیر مباحث و جدیت در آن می تواند استحکام مبانی اخلاق اسلامی را روشن کند و نیز می تواند چراغ راهی باشد که انسان را در شناخت چگونگی رسیدن به خوبی ها یاری رساند. راه شناخت فضایل و رذایل، بیان شیوه های مختلف در علم اخلاق اسلامی است. مباحث مبنایی در علم اخلاق، جزء مباحثی است که در دوره جدید بیشتر مورد تحقیق دانشمندان این علم قرار گرفته است. راه شناخت فضیلت و رذیلت جزء مباحث فلسفه اخلاق است که طرح دقیق آن بسیار ضروری می نماید. شناخت فضایل و رذایل، با توجه به مبانی انسان شناسی و جهان بینی اسلامی است. راه هایی که انسان می تواند در حدود و مسیر آن به این امر نایل بیاید، یکی راه فطرت و محوریت سرشت عمومی انسان، برای شناخت صحیح فضیلت و رذیلت است. میزان نورانی فطرت در انسان در دو جهت بینش و گرایش، می-تواند هادی و راهنمای انسان باشد. راه دیگر راه عقل و قوه تفکر انسان است که می تواند ما را در شناخت حقایق اخلاقی و رفتاری راهنمایی بنماید. راه آخر راه ذکر است که ما آن را به عنوان یکی از محورهای رسیدن به شناخت مطرح کرده ایم. این راه، همان راه «معرفت نفس» است و مسیر فضیلت و رذیلت را برای یک انسان سالک و مسافر معنوی مورد توجه قرار می دهد. توجه به این مسیر می تواند مسیر اخلاق را به عرفان، نزدیک کند

از اصیل¬ترین گرایشات انسانی، گرایشات عرفانی اوست که در جهت یابی این تمایلات بسیاری از عوامل درونی و بیرونی تأثیر گذارند. در این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی، مهمترین عوامل درونی(فطری) و عوامل بیرونی(سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی) گرایش به عرفان¬های کاذب مورد بررسی قرار گرفته است. چرا که عرفان¬های کاذب تنها در صدد پاسخ¬گویی به بعضی از ابعاد وجودی انسان می¬باشند، و خدا و قرب به خدا در مکتب¬شان وجود ندارد. بلکه هدف¬شان را رساندن انسان به آسایش و آرامش از طریق بعضی از اعمال و حرکات بی¬معنا، معرفی می¬کنند. در نتیجه در دور کردن افراد به خصوص جوانان، از دین و عرفان حقیقی نقش بسزایی دارند. لذا تلاش شده تا با شناسایی این عوامل، بتوان از پیشروی این عرفان¬ها و دین¬گریزی و متمایل شدن جوانان به سمت این فرقه¬ها جلوگیری کرد. زیرا زمانی که علل به وجود آمدن یک انحراف مشخص شود، برای درمان و پیشگیری آن می¬توان اقدام نمود و با راه¬کارهایی که اسلام در این زمینه بیان کرده، جامعه و فرد را از آن انحراف و تأثیرات منفی آن نجات داد. بر اساس نتایج به دست آمده، می¬توان ضعف معرفت، نداشتن شناخت درستی از گرایشات فطری، جهل نسبت به دین و عرفان حقیقی، مشکلات مالی و خانوادگی، سبک جدید زندگی، دلایل سیاسی و ... از مهم¬ترین عوامل گرایش روز افزون به این فرقه¬ها عنوان نمود.