نام پژوهشگر: مژگان نیکبخت

پیش درآمدی برای شناخت زمینه های تصویری کردستان
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1389
  شب بو برکند   مژگان نیکبخت

فرهنگ و هنر "کرده واری" مسئله ایست که هیچ گاه به طور جامع و در یک منبع به عنوان مأخذ کامل ارائه نگردیده است. حال باتوجه به این موضوع و عدم شناخت بسیاری از هنرجویان علی الخصوص هنرجویان بومی کردستان که فرهنگ منطقه قسمتی از وجودشان است که به طور ناخودآگاه بروز می کند توجهی نگشته است و برای بروز آن دست به دامان عوامل بسیار معمول بصری از فرهنگ خود هستند که در آثار به نمایش در می آید. در این تحقیق که به صورت میدان و تا قسمتی کتابخانه ای گردآوری شده است سعی بر آن بوده که مختصری به جمع آوری فرهنگ تصویری کردستان به صورت یک پیش درآمد برای هنرجویان بومی منطقه و آشنایی دیگر هنرجویان با فرهنگ غنی کردستان پرداخته شده است. این رساله شامل چند فصل می باشد که بدین صورت ارائه گشته است: فصل اول شامل کلیات طرح، فصل دوم آشنایی با جغرافیای کهن و تاریخ کردستان، فصل سوم حاوی مطالبی در مورد تصاویر به دست آمده از غارها و سنگ نگاره های باستان و آثار باستانی منطقه است، فصل چهارم به آداب، رسوم، سنن و معرفی مختصر فرهنگ تصویری کردستان امروز پرداخته شده است و فصل پنجم چند مصاحبه با هنرمندان کرد است که در آن به چگونگی ارائه آثار و یافتن نشان بومیت در آثارشان از زبان خودشان مطرح گشته است. در نهایت این سوال مطرح می گردد که بومیت در هنرمندان کرد و چگونه است و مسئله ای که آثار هنرمندان کرد را بتوان از لحاظ نوع کار وجه تمایز دیگر مناطق قرارداد چیست؟ آیا به رخ کشیدن مسائل روزمره ای که به طور واضح در آثار بسیاری از نقاشان کردستان نمایان می شود تنها عاملی است که هنرمند کرد می تواند از آن بهره ببرد یا خیر؟

زبان.فضا.بیان
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1390
  اکرم حامد رنجینه   مژگان نیکبخت

پایان نامه فوق، با عنوان زبان، فضا، بیان است. در این رساله سعی کردم به علت گستردگی موضوع، به حیطه نقاشی در خصوص مفاهیم (زبان، فضا، بیان) بپردازم؛ و با بررسی عناصر بصری ذکر شده به روشن شدن مطالب مندرج در پایان نامه کمک نموده باشم. با مطالعه ی آرای نظریه پردازان غرب در حوزه بیان و نقش تاثیرگذار تکنیک در چگونگی بیان، و پرداختن به بیان نشانه گونه و کودکانه و با مثال آوردن در این باب، درک مطلب را برای خواننده سهل تر نمایم. همچنین با معرفی جمعی از هنرمندان معاصر جوامع مختلف و تحلیل آثارشان از جمله هنرمندانی چون لوسین فروید، گئورگ باستیلز، آنسلم کیفر، هانیبال الخاص و ذابحی که هر کدام به نوبه ی خود با آثار شاخص شان بیانی متفاوت ارائه داده اند و با اینکه هر یک، اثری خلق کرده و از عناصر بصری یکسان استفاده کرده اند، اما بیان و زبان هر کدام به نوعی متفاوت است. چرا که روش هر هنرمندی، نشان دهنده ی طرز تفکر، محیط اجتماعی، شخصیت فردی و به ویژه فرهنگ اوست که دست آفریده هنر وی، از آن نشات گرفته و بارور شده است.

بررسی خلاقیت در تولید اثر هنری
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1390
  صحر نهانی   مژگان نیکبخت

هر چند توانایی خلاقیت به طور بالقوه و به صورت فطری در انسان به ودیعه نهاده شده است، اما ظهور و رشد و توسعه آن وابسته به عوامل مختلف فردی و اجتماعی و غلبه بر موانع فردی و اجتماعی است. در این بین، آموزش خلاق، فکر کردن، تخیل و انگیزه از اهمیت خاصی برخوردار است. در این رساله سعی بر بررسی روند خلاقیت هنری و تاثیر آن در دوره های مختلف هنری شده است، همچنین اشاره ای دارد به جلوه ذهن خلاق در اثار هنری و توانایی دیدن چیزها به شیوه های جدی، شکستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب ها، فکر کردن به شیوه ای متفاوت، ابداع چیزهای جدید، استفاده از چیزهای نامربوط و تبدیل آن به شکل های جدید. اولین گروه از هنرمندانی که به نقاشی کودک توجه کردند، اکسپرسیونیست های متقدم بودند. آنان به دلیل نزدیکی روحی و نوع کارکرد هنری شان در اواخر قرن 19 به هنر کودکان به طور جدی اهمیت دادند. این نزدیکی هنری و فعالیت های آگاهانه هنرمندان خلاق باعث نوعی نگرش جدید در جهان هنر و ابداع مکاتب هنری در قرن بیستم شد. )) روبین پاکباز)) در تعریف نقاشی کودکان آورده است: نوعی بیان تجسمی خود انگیخته مربوط به کودکان و نوجوانان (تقریبا از 5 تا 15 سال) است که با هنر بدوی همانندی دارد. با در نظر گرفتن محدوده هنر بچه ها، نوعی کمال احساس و بیان در آن قابل تشخیص است. در سده بیستم همگام با ارزیابی های انگیزه های غریزی در فرآیند خلاقیت هنری توجه به کیفیت های بارز رنگ و طرح در نقاشی بچه ها نیز اهمیت یافت.

آنالیز رنگ در نقاشی دوره قاجار
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  مریم فتح اله زاده   مژگان نیکبخت

درنقاشی دوره قاجارکمال و اعتبار پیکره ها ازطریق خیال پردازی و بهره گیری فراوان از ذهنیت نقاش و اتکاء به علاقه و تمایل شاه و درباریان بود،شکل می گرفت. عمده ترین مضامین نقاشی درباری دوره قاجار شخص شاه و درباریان و شاهزادگان را شامل می شد.دربار همچون گذشته مهمترین حامی هنر محسوب می گردیدودرشکل گیری هنرقاجار نقش اساسی برعهده می گرفت.آثار نقاشی دوره قاجار ترکیبی از فضاها و موتیف های ایرانی و اروپایی است.البته بیشتر ایرانی است تا غربی.دراین آثار روح ایرانی آنچنان حضور قوی دارد که مایه های غربی درمقابل آن رنگ می بازند.هنرمندان این دوره با بهره گیری از سنت های پیشین و تلفیق آن با ویژگی های نقاشی اروپایی می کوشند نوعی سازگاری میان این دو برقرار سازند.در واقع روش برجسته نمایی و فضاسازی ژرفنما را از نقاشی اروپا وام می گیرند،لیکن با زیبایی شناسی تزیینی ایرانی وفق می دهند.رنگ از خصوصیات مهم این دوره بود که مایه هایی از قرمز های تیره وروشن در پوشش هایی از طلایی،نارنجی و اکر با انژی فراوان حضوردارد. ولی قلمروی رنگی در پیکرنگاری درباری محدودیت یافت.رنگ اصلی و مسلط قرمز است و بعد زرد و نارنجی و گاهی سیاه.

بررسی هنرهای خیابانی در ده سال اخیر (هنرهای تجسمی)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  نگار فروتن اقلیدی   زهرا رسولی

هنر خیابانی بخشی از هنرهای تجسمی است که در مکان های عمومی به ویژه در خیابان ها اجرا می شود. این اصطلاح برای هنرهایی که به صورت بی اجازه و غیرقانونی است استفاده می شود.نام دیگر هنر خیابانی، «پست گرافیتی» است، این اصطلاح برای این است که هنر فضاهای عمومی معاصر را از «گنگ گرافیتی» و «هنر وحشی گری» و هنر تبلیغاتی جدا کند.چالش اصلی هنرمندان خیابانی این است که در شرایط محیطی غیرهنری قرار می گیرند. قرار می گیرند. یکی از مهمترین هنرمندان گرافیتی که تاثیر زیادی در رشد این هنر داشته «بنکسی» است.تکنیک های هنر خیابانی بسیار گسترده تر از گرافیتی است. رساله حاضر تلاشی است برای طرح ایده هایی برای تحلیل این پدیده از منظر جامعه شناسی هنر. در این رساله از روش نشانه شناسی برای شناخت عناطر آثار گرافیتی ایرانی استفاده شده است.جوانان ایرانی مدتی است از این شیوه برای بیان دیدگاه های خود استفاده می کنند، انتقاد اجتماعی بارزترین وجه گرافیتی مشاهده شده در مناطق شهری است.اگر چه هنوز نشانه های قاطعی درباره رابطه طبقه اجتماعی و جنسیت و گرافیتی به دست نیامده است، با این حال می توان گفت که گرایش به گرافیتی در میان جوانان طبقه متوسطه پسران بیشتر قابل مشاهده است.

بررسی خشونت در نقاشیهای اکسپرسیونیسم نیمه اول قرن بیست
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1391
  اکرم سلیمانی رافع   مژگان نیکبخت

چکیده: خطاها و شرارت های پنهان آدمی ـ که خشونت جزء شرارت های آشکار آن است – می تواند دست -مایه ای ارزشمند برای نقاشی فراهم کند. تجربه جنگ برای هنرمندان بسیارتلخ و ناگوار است و از این رو بداهتاً هنر با رژیم ها یا بلوک های سیاسی بیگانه سر سازش ندارد. از اواخر قرن نوزدهم، درد روحی عمیقی مغرب زمین را رنج می داد؛ اندیشه های سلطه جویانه، فلسفه های پوچ گرایانه، نظریه های ماتریالیستی، انحطاط اخلاقی، نادیده گرفتن احساسات و ارزش ها و حقوق انسانی از جمله عواملی بودند که رعب و وحشت را در میان جوامع غربی دامن می زدند و در این میان، هنرمندان هم از این بحران در امان نبودند. در بیان عام، اکسپرسیونیسم در توصیف کلیه گرایش های هنری بکارگرفته می شود که عواطف یا حالات درونی هنرمند را با بیانی اغراق آمیز و مهیج به نمایش در می آورد و در بیان خاص، اکسپرسیونیسم به دوره ای از هنر مدرن قرن بیستم اطلاق می شود که در چند کشور اروپایی که با معضلات انسانی مواجه بودند و هنرمندان از آن در رنج بودند گشترش یافت. بنابراین، کشتارهای جمعی، جنگ، بمباران، تخریب منابع طبیعی و انسانی، انفجار، بی خانمانی، گرسنگی، بی پناهی، فساد، شکنجه و تنهایی از مضامینی هستند که می توان به عنوان زیباشناسی حاکم بر این سبک مورد بررسی قرار داد. واژگان کلیدی: اکسپرسیونیسم، خشونت، مدرنیته، انقلاب، جنگ.

سیر تحول نقوش سکه های ایران از دوره ی هخامنشی تا قاجار
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1392
  هاله شهری باف   شادان کیوانی

سکه شناسی بخش مهمی از علم باستانشناسی است که از اهمیت ویژه ای بر خوردار است و امتیاز آن از دیگر یافته های باستانی صحیح و سالم ماندن آنها به علت آسیب ناپذیریشان می باشد. نقوش روی سکه ها در شناخت ادیان و مذاهب و اساطیر باستانی، هنر، آداب و رسوم، البسه، تزئینات و جنگ افزارها و... ملتهای مختلف نقش بسیاری دارد و با مطالعه آن می توان تاریخ غبارآلود و فراموش شده قرون گذشته را آشکار نمود. در این نوشتار سعی شده است تا سیر تحول نقوش سکه های ایران از دوره هخامنشی تا دوره قاجار در شش بخش مورد بررسی قرار گیرد. این بخشها شامل مقدمه ای از تاریخ تکامل و پیدایش سکه، سپس نقوش روی سکه های ایران قبل از اسلام (شامل هخامنشی و ساتراپهای آن، اشکانی و حکومتهای همزمان آنها یعنی الیمائی، خاراسن ، پارس و سپس نقوش سکه های ساسانیان) می باشد. در بخش بعد سکه های ایران بعد از اسلام (شامل دوره های تبرستان، عرب ساسانی، اموی، عباسی، طاهریان، صفاریان، سامانی، آل بویه، غزنوی، سلجوقی، ایلخانان، سربداران، تیموری، آق قویونلو، زندیه، صفویه و قاجاریه) بررسی شده است و در انتها در مورد بعضی از نقوش، تحقیقاتی انجام شده و در نتیجه تفاوتها و تشابه های ملتهای مختلف در طی این دوران ارزیابی شده است.

بررسی نقوش و ساختار معماری و انعکاس آن در نگارگری ایرانی (دوره ایلخانی تا اواخر صفویه)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1392
  سمانه مصباح   کاترین چرخیان

این رساله با موضوع بررسی نقوش و ساختار معماری در نگارگری ایران دوره های ایلخانی تا اواخر صفویه پیش می رود. هدف از انتخاب این موضوع بررسی معماری ایرانی در نگاره های هم زمان است؛ معماری ایران به لحاظ ساختاری، نقوش و تزئینات بسیار غنی می باشد و نقاشی ایران از گذشته تا کنون همواره از این هنر و نقوش بهره مند بوده است. حال یه صورت نمادین، سمبلیک و یا عینی، که در نگارگری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به مطالب مذکور هدف از تحقیق، بررسی و تحلیل زیبایی شناسی و ارتباط هنر معماری ایران با هنر نقاشی و در نهایت نشان دادن نگاهی دیگر از معماری و نگارگری است.روش تحقیق در این رساله نظری است که نوعاً بنیادی می باشد و بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای انجام پذیرفته است . در نتیجه نگار گری به دو صورت از معماری اسلامی بهره برده، نخست هندسه ی پنهان هر نگاره و دیگر ظواهر بنای معماری اسلامی یعنی قوس ها ، کاشی کاری ها ، تذهیب ، خط که برای بیننده تداعی گر یک بنا است. و نگارگران به این صورت جلوه هایی از متانت و زیبایی و قداست بنا را به نگاره منتقل می کنند و یادآور فضایی قدسی می شوند.

مطالعه نقش سیمرغ در پارچه های ساسانی
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1394
  رزیتا حاجی سید جوادی   مژگان نیکبخت

نقوش اسطوره ای نقش مهم? درهنر ا?فا م? کند چرا که ع?وه بر جنبه های ب?ان? و تصـو?ری علـل وجودی تمدن های باستان? را در خود مستتر کرده است در ا?ن میاننقوش پرندگاننوع? عملکرد آ??ن? در ب?ن مردم ا?ران در دوره ساسان? داشته و امروزه ن?ز کاربرد وس?ع? در هنر دارند . این مقاله نقوش سیمرغ برپارچه ها در دوره ساسانی مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور ابتدا با اشاره به مذهب، فرهنگ، نماد و اعتقادات آن دوره نقوش شاخص به کاررفته در لباس ها و منسوجات آن دوران بررسی و سپس تغییرات نقش سیمرغ در آن دوران مورد توجه قرار گرفته است.

بررسی طبیعت در آثار نقاشان معاصر ایران
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1394
  بهنوش کسمایی   مژگان نیکبخت

در آثار نقاشی معاصر که تجلی بخش احساس از طبیعت بوده همواره مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است که این روند در تقابل با آثار دیگر به شناختی عمیق تر در عالم هنر دست پیدا می کنیم؛ به طور کلی با توجه به تغییر در دیدگاه فلسفی مفهوم منظره پردازی در طول زمان دچار دگرگونی شده است از طرفی در تفکر ایرانی هنرمند در عین حال که به دنیای خیالی نظر دارد، جهان مادی همچنان برای او منبع الهام می باشد. در آثار این هنرمندان نیز واقعیتی که جهان ملموس را به چالش می گیرد جاری است که در فراسوی برداشت های حسی قرار دارد. در دهه های آغازین طیف گسترده و گوناگونی از برداشت های هنری که خیال نقاش بر اساس دریافت های شهودی، صور هنری و ساختار زیبایی شناختی اثر هنری را شکل می دهد میسر شده است. در نهایت کیفیات محسوس طبیعت ساختارهای بدیعی را بر اساس صور خیالی به وجود می آورد و پس از آن با نگرش هنرمندانه به طبیعت تصوری شهودی از صورت های ذهنی ارائه می دهد که حاصل ایده هایی است که در افکار وحدت یافته نقاش به تصویر در می آید.