تحقیق در مورد مکتبهای ادبی از جمله موضوعات مهم در ادبیات بویژه در ادبیات معاصر میباشد بهمین دلیل شناخت مکتبها وآشنایی با جزئیات آن مورد توجه ادیبان ودانشجویان بوده است. در این پایان نامه به بررسی ادبیات کلاسیک نزد محمد مهدی جواهری پرداخته شده است. شعر وادبیات کلاسیکی هر ملتی بر آن بخش از آثار مشهور ومطرح ادبی اطلاق می گردد که مربوط به بزرگان ادبیات آن ملّت می باشد ودارای اهمیت وارزش والایی بوده که با گذشت زمان این آثار ادبی ارزش خود را از دست نداده بلکه پیوسته مورد توجّه دیگر ادیبان آن ملّت بوده است. شایان ذکر است بدانیم آغاز گسترش اصطلاح "ادبیات کلاسیک" از دوره رنسانس به بعد بوده واز همان زمان بود که این اصطلاح در ادب عربی رواج پیدا کرد. البته اصطلاح "عمود الشّعر" که از دوره عباسی تاکنون رایج بوده وبر قسم زیادی از آثار ادبی اطلاق گردیده است. با توجّه به اینکه حرکت نوگرایی وپرداختن به شعر نو در قرن معاصر نظر بیشتر شاعران وادیبان را به خود جلب کرده است ولی با اینهمه برخی از آنها -که در این میان شاعران بزرگ ومطرحی هم وجود داشته- با تأکید بر مزایای شعر کلاسیکی، به این آثار ادبی روی آورده واز آن استقبال نموده اند وآنرا جزء اصلی ادبیات بلکه بعنوان میراث ادبی خود به حساب آورده اند. از آن جمله می توان به شاعر کلاسیک پرداز مطرح عراقی "محمد مهدی جواهری" که در قرن بیستم هم زیسته است اشاره کرد وبا توجّه به مزایای شعری اش که منطبق بر شعر کلاسیکی است، بعنوان آخرین شاعر بزرگ کلاسیکی نامیده شده است. با توجّه به اینکه جواهری از طرفی در ساختار قصیده وویژگیهای ظاهری آن مانند: قالب شعری، رعایت قافیه وحروف روی، موسیقی وصورتههای شعری، پیرو ادیبان وشاعران پیش از خود بوده است واضافه بر اینها چنانکه می بینیم در بنای قصیده وساختار آن وحتّی در بکار بردن الفاظ وکلمات رایج در شعر گذشتگان از آنان پیروی نموده است، واز طرف دیگر، در مضمون شعر خود نیز از تقلید بر کنار نبوده وبه اغراض شعری همچون مدح، رثا، هجو، شکوی، فخر، غزل پرداخته است، همه این خصوصیات ومزیتهای شعری او را در زمره شاعران کلاسیکی قرار داده است. در پایان ذکر این نکته ضروری بنظر می رسد که جواهری از شعر جدید وتأثیرات آن نیز برکنار نبوده وشعرش مبتنی بر ویژگیهای شعر جدید می باشد ویژگیهایی چون پرداختن به سیاست ومسائل سیاسی روز، آزادی زن، وطن گرایی و... از آن جمله می باشد که نیاز به مجالی گسترده دارد تا بتوان بطور کامل مورد بررسی قرار گیرد. کلمات کلیدی: ادبیات کلاسیکی، محمد مهدی جواهری، شعر عمودی، تقلید گرایی.

چکیده در جهان آفرینش وجود همه مخلوقات مظهر و تجلی گاه قدرت مطلق آفریدگار آنهاست، اما در این میان زن با تمام ویژگی های خاص روحی و جسمی اش یکی از زیباترین، پیچیده ترین و لطیف ترین این مخلوقات است که آفرینش او به نحو أکمل مفسّر صفات جمال خداوندی است. به همین دلیل وجود زن همواره الهام بخش طبع زیبا اندیشان و زیبا پسندان عالم بوده است. موضوع زن در هر دوره از ادبیات عربی زمینه ای است که می توان از جنبه های گوناگون به آن پرداخت. حقیقتی که نگارنده را برآن داشت که موضوع حقوق فرهنگی- اجتماعی زن در اشعار عصر جاهلی را برای رساله ی پژوهشی خویش برگزیند این است که عده ای از منتقدان و پژوهشگران بر این باور و اعتقادند که چهره زن قبل از اسلام در هاله ای از تاریکی و ابهام مانده است و زن جاهلی نتوانسته است شخصیت واقعی خویش را به اثبات برساند و این اجازه از سوی مردان به او داده نشده است. از سوی دیگر او به عنوان کالایی در خدمت مردان بوده است. اما با جستاری در منابع موجود و احوال زنان جاهلی می توان دریافت که چهره زن در دوره جاهلی آنچنان که باید منعکس نشده است. زن به عنوان یکی از عناصر مهم در سرتاسر شعر روزگار جاهلی عرب مطرح بوده است. در شعر جاهلی با پیدایش موضوع تشبیب و تغزل در آغاز قصیده، زن با تصویری عاطفی و به بهانه جلوه گاهی برای عشق ورزی نمایان می شود. پژوهش حاضر با عنوان « حقوق فرهنگی– اجتماعی زن در اشعار 5 شاعر جاهلی از جنبه مثبت و منفی »، در چهار فصل به انجام رسیده است: در فصل اول به معرفی عصر جاهلی پرداختیم. در فصل دوم، شعر این عصر مورد توجه قرار گرفت و در همین راستا شرح مختصری از زندگی 5 شاعر مورد نظر در این پژوهش، یعنی طرفه بن العبد، حارث بن حلّزه، عمرو بن کلثوم، زهیر بن أبی سلمی و عنتره بن شدّاد ارائه شده است. در فصل سوم کلیاتی پیرامون زن و جایگاه او در عصر جاهلی ذکر شد و در نهایت فصل چهارم، فصلی است که سیمای زن در اشعار این5 شاعر جاهلی را به ما می نماید. بعد از مطالعه و بررسی به این نتیجه رسیدیم که در برخی از اشعار این 5 شاعر، زن سنبل محبت و دلبستگی و در برخی از آنها مایه ی عذاب شاعر و گاه سرزنشگری بیزاری آور دیده می- شود. از همین روی حقوق و اساسا نقش و سیمای وی از هر دو جنبه مثبت و منفی قابل ارزیابی است. واژگان کلیدی: زن، شعر جاهلی، حقوق، فرهنگ قوم عرب، جامعه عرب پیش از اسلام.

شکی نیست که عبدالرحمن شکری، یکی از چهره های برجسته و بلکه کم نظیر ادبیات عربی است، که در میان ادبای معاصر عرب جایگاهی بس والا دارد. وی نه تنها در عرصه نقد ادبی معاصر یکی از طلایه داران به شمار می رود، بلکه در زمینه شعر نیز از شخصیت های موفقی است که توانسته به خوبی در بین هم قطارانش طبع آزمایی کند، و در این وادی آثار گران سنگی از خود برجای بگذارد که هر یک می تواند موضوعات پژوهشی زیادی را در بر بگیرد. موضوع پژوهش: تصویر فنی (به عبارتی آرایه های هنری) در شعر عبدالرحمن شکری می باشد. بنابراین لازم بود در ابتدای کار به تعریف تصویر و دیدگاه های ادبی و نقدی مختلف پیرامون تصویر پرداخته شود لذا فصل اول پایان نامه به عنوان" تصویر و تاریخ آن" می باشد. سپس از آنجایی که تصویر دارای ریشه های عمیق در میراث دینی، ادبی، تاریخی و فرهنگی است، فصل دوم پایان نامه به عنوان" منابع و مصادرتصویر نزد عبد الرحمن شکری" می باشد. و در فصل سوم" انواع تصویربر حسب قالب فنی "مورد بررسی قرار گرفته است. و در فصل چهارم، که فصل آخر پایان نامه است به" ویژگی های تصویر درشعرشکری"پرداخته می شود، هم چنان که به ویژگی هایی چون: ساختار تصویر و خصائص آن، زبان شعری خاص شکری و موسیقی شعری او اشاره دارد.

إذا نظرنا فی الذکر الحکیم، نری أنه استعمل فیه بعض حروف الجر لأفعالٍ ما کان استخدامها تلک الأیام متداوله عند العرب. و أخذ العلماء البحث و الدراسه حول هذه الظاهره منذ بدایه ظهور علم النحو. فظهر فریقان یختلفان فی هذه الظاهره: فمنهم الکوفیون الذین ذهبوا إلی أن حروف الجر قد ینوب بعضها عن بعض، فمثلاً قد تأتی "الباء" بمعنی "علی" کقوله تعالی:« وَمِنْ أَهْلِ الْکِتَاب مَنْ إِن تَأْمَنْهُ بقِنطَارٍ یُوَدّهِ إِلَیْکَ»(آل عمران، 75)، و الآخر هم البصریون الذین خالفوا آراء الکوفیین و ذهبوا إلی أن حروف الجر لا ینوب بعضها عن بعض، کما أن أحرف النصب و الجزم کذلک، و ما أوهم ذلک فهو عندهم إما موول تأویلاً یقبله اللفظ، و إما علی تضمین الفعل معنی فعل یتعدی بذلک الحرف کما ضمّن بعضهم "أحسن" فی الآیه الشریفه:« وَقَدْ أَحْسَنَ بی»(یوسف، 100)، معنی: لطف، و إما علی شذوذ إنابه کلمه عن أخری. و لکلّ من الفریقین آراء و شواهد یستدلّون بها فی قبول التناوب و ردّه. أما ما وُصل إلیه فی هذا المجال، فهو أن البحث لا یأخذ بالتناوب الذی تمسّک به الکوفیون، و لا یأخذ بالتضمین الذی توسّل به البصریون، بل ینظر إلی أن لکل حرف جرٍّ معناه الذی وضع له فی اللغه، لأن التراکیب اللغویه یختلف معناها باختلاف حروف الجر الداخله علیها.

الملخّص هذه الرساله معنیه بـ « دراسه المضامین الحکمیه فی دیوان أبی الفتح البستی » اعتماداً علی المنهج الوصفی التحلیلی إلی جانب المنهج الإحصائی. و قد تألّفت الدراسه من ثلاثه فصول: أمّا الفصل الأوّل فیعالج معنی الحکمه فی اللغه و الاصطلاح، ثمّ الحکمه فی القرآن و السنّه، ثمّ أقسام الحکمه و أهمّیّتها، ثمّ یتطرّق إلی الشعر الحکمی و ارتباطه بالشعر التعلیمی و الشعر الغنائی، کما یدرس الفرق بین الحکمه و المثل، و بین الحکمه و الزهد، و بین الحکمه و الوصیّه؛ ثمّ یتناول کیفیه نشوء الحکمه فی الأدب العربی و تطوّرها فی مختلف العصور مع التحدّث عن بعض الحکماء المشهورین کنموذج لکلّ عصر. أمّا الفصل الثانی فینقسم إلی قسمین: القسم الأوّل: یشتمل علی دراسه الأوضاع السیاسیه و الاجتماعیه و الاقتصادیه و الثقافیه و الأدبیه فی عصر البستی ( القرن الرابع الهجری ). و القسم الثانی: یدرس حیاه أبی الفتح البستی و معالم شخصیته. أمّا الفصل الثالث فنتحدّث فیه عن مصادر حکمه الشاعر و أسلوبه فی شعره الحکمی، ثمّ نعالج أشعاره الحکمیه فی خمسه محاور: أ ـ الحیاه و الموت. ب ـ آداب المعاشره. ج ـ الحکم العامّه. د ـ القصیده النونیه. هـ ـ أبو الفتح و تأثّره بالقرآن و نهج البلاغه. و فی الخاتمه عرضنا أهمّ نتائج الدراسه منها: ــ أولع أبو الفتح إیلاعاً شدیداً بالجناس و استخدم مختلف أنواعه. ــ أقبل الشاعر علی شعر النصح و الحکمه بسبب مشاهدته مدی ظلم الأمراء و المتموّلین و عدم اهتمامهم بالفقراء و المستضعفین. ــ استخدم البستی أسلوباً سهلاً رقیقاً فی إنشاد أشعاره الحکمیه و اختار طریق المقطعات فی شعره و لم ینشد قصیده إلّا فی القلیل النادر. ــ تأثّر الشاعر بالقرآن الکریم تأثّراً کبیراً و أخذ معظم معارفه منه؛ و لکن تأثّره بنهج البلاغه قلیل جدّاً مقارنه بالقرآن. ــ موقفه من الدنیا موقف قرآنی إسلامی علی الإجمال؛ فینادی فی شعره بالاهتمام بمکارم الأخلاق، و یدعو إلی مراعاه العدل و الإنصاف، و القیام بالإحسان و الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر و غیر ذلک. الکلمات الرئیسه: أبو الفتح البستی، الحکمه، الشعر، القرآن الکریم.

این پژوهش با هدف ترویج فرهنگ عاشورا، به بررسی دیدگاه ها و زبان شعریِ شاعرِ عراقی در نیمه های قرن 19 میلادی، سید حیدر بن سلیمان حلی(1304هـ) در 22 سوگ سروده ی حسینی وی، بدین ترتیب پرداخته است؛ این پژوهش از یک پیشگفتار و دو بخش تشکیل شده؛ پیشگفتار شامل مفاهیم کلی پیرامون ادبیات، مرثیه و مرثیه های حسینی است. بخش اول، در سه فصل، به بررسی محیط، زندگی و دیدگاه های شاعر پرداخته و بخش دوم، با چهار فصل، به زبان شعری وی، أعم از واژگان، جملات، تصاویر و موسیقی، در قصاید، اختصاص یافته و با تحلیل و توصیف 1032 بیت، نتایج زیر را، از دیدگاه و زبان شعری شاعر، بدست داده است؛ أ. شاعر با ترسیم شهدا، اسرا و بازماندگان کربلا، زندگی واقعی را، زندگی، در زیر پرچم هیهات منا الذله تعریف کرده و مرگ با عزت را بهْ از زندگی با ذلت می داند. ب. واژگانِ برگرفته از میراث غنی ادب عربی و شریعت اسلام، در سه موج معنایی حماسی، حزن انگیز، و محیطی با ابزار ترادف، تشخیص و نماد سازی، حوزه ی معنایی سوگ سروده ها را شکل داده است. ج. جملات شعری، در دو قالب خبر و انشاء، با جابجایی اجزای خود، لباس مجاز بر تن کرده و معناهایی همچون تشویق، تهدید، مدح، عتاب و... را، به خواننده منتقل کرده است. د. ساختمان تصویر فنی بر مجاز استوار است. استعاره و کنایه، با اهداف مدح و تحسین، هجو و تقبیح و شرح و توضیح، بیشترین نقش را، در گفتمان تصویری شاعر دارا هستند. هـ. بحر طویل و کامل در کنار الف و هاء وصل، ریتم سوگ سروده ها را سنگین کرده است. و تکرار، در قالب تکرار اصوات، جناس و ردالعجز الی الصدر، به همراه تضاد معنایی، لذت موسیقی داخلی را برخواننده چشانده است. این پژوهش فتح بابی در دیوان هشت هزار بیتی شاعر بود. باشد که محققان حوزه ی ادبیات عربی، در کشورمان، به تحقیق در زمینه هایی مانند تصویر فنی، موسیقی و اغراض شعری در این دیوانِ فراموش شده، بپردازند.

ادبیات با اسلام پیوندی محکم و دیرینه دارد؛ بلکه اسلام خود یک نهضت ادبی علیه نظام های جاهلی بوده و هست. بنابراین ادبیات که با گوهر وجودی قرآن و سنت گره خورده است، قابلیت آن را دارد که رنگ و بوی دینی به خود گیرد و برای تبیین ارزش های اسلامی مورد استفاده واقع شود. این پژوهش سعی دارد تا نقش ادبیات زنان در پدیده ی بیداری اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. در این راستا، شهید آمنه صدر؛ معروف به بنت الهدی، به عنوان نمونه ای از پیشگامان حاضر در حوزه ی ادبیات اسلامی زنانه، برگزیده شده و کیفیت آثار ادبی ایشان و نیز چگونگی تأثیر گذاری آن ها در بیداری زنان، مورد ارزیابی قرار گرفته است . بنا بر شواهد موجود، بنت الهدی شخصیتی بود که پیوسته در جبهه های حق علیه باطل حضور می یافت و گران بها ترین داشته های خویش را در راه آگاه سازی نسل جوان، تقدیم می نمود. این امر مربوط به برهه ای از زمان است که مسلمانان عراقی- به ویژه زنان- در گردبادی از گمراهی ها ی حاصل از تمدن وارداتی غرب، گرفتار بودند؛ که شاید بتوان سکوت محافل دینی در برابر سیاست های غربی سازی و نیز غفلت آنان از شیوه های جدید دعوت و ارشاد؛ از جمله ادبیات داستانی، را در پیدایش این وضعیت موثر دانست. در شرایطی که نویسندگان و داستان نویسان دارای گرایش اسلامی، بسیار کمیاب بودند، بنت-الهدی به پا خاست و ادبیات را به عنوان ابزاری جدید و جذاب برای احیاء ارزش ها ی اسلامی و هدایت مردم - به ویژه زنان- به کار گرفت؛ که تلاش های وی خصوصا بر قشر جوان و تحصیل کرده بسیار تأثیر گذار بود. بیش تر فعالیت های ایشان در تألیفات داستانی و غیر داستانی جلوه یافته است که به ویژگی هایی همچون عقل گرایی، تجدد گرایی دینی، سادگی و روانی، و نیز صراحت لهجه و آشکار بودن هدف، شناخته شده اند که روی آوردن وی به این سبک نویسندگی، متناسب با اوضاع سیاسی و اجتماعی خفقان آمیز آن روز عراق بوده است. به نظر می رسد که بنت الهدی هر چند که نبوغ زیادی داشت و از تکنیک های هنری و فنی نیز بهره مند بود، اما جنبه ی اعتقادی را بر جنبه ی فنی ترجیح می داد و بیش از آن که در پی شهرت ادبی باشد، به ایجاد نهضتی اسلامی اهتمام می-ورزید. و بدین ترتیب بنت الهدی به یکی از چهره های شاخص در نهضت اسلامی قرن بیستم؛ به ویژه در زمینه ی ادبیات زنانه و ادبیات داستانی، تبدیل گشت.

مهارت شنیداری همچون هر مهارت دیگری نوعی توانایی اکتسابی است که ایجاد و تعمیق آن مستلزم یادگیری در فرد است و این مهارت نقش بسیار مهمی در فراگیری سایر مهارت های زبانی ایفا می کند و از آن جایی که عاملی مهم در برقراری یک ارتباط است، در یادگیری زبان خارجی نیز از نقشی محوری برخوردار است. برای تقویت مهارت شنیداری در واحدهای درسی رشته زبان و ادبیات عربی در کشور ایران، 6 واحد درسی به نام آزمایشگاه زبان در نظر گرفته شده است که مدرسان این دروس با استفاده از روش های مختلف آموزش زبان، در پی پیشبرد اهداف آموزشی خود در این درس هستند. این مقاله می کوشد به روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی، اهمیت و جایگاه این دروس را در 13 دانشگاه کشور نزد زبان آموزان و مدرسین بررسی کند و به آسیب شناسی دروس ارائه شده و شیوه تدریس آن بپردازد و در پایان به این نتیجه برسد که علیرغم اهمیت ویژه مهارت شنیداری در آموزش زبان، این مهارت در دانشگاه های ایران تا حدود زیادی مورد بی-توجهی قرار گرفته است و مهمترین مشکلات دروس آزمایشگاه زبان عربی مربوط به بخش سخت افزار، نرم-افزار و تخصص اساتید است و همچنین از شیوه های نوین آموزشی برای تدریس این دروس استفاده نمی شود ومتون ادبی در تدریس این مهارت در ایران جایگاهی ندارد.

کانت المرأه موضع اهتمام کثیر من الأدباء و الشعراء منذ العصر الجاهلی إلی یومنا هذا. و من الشعراء المعاصرین الذین ارتبط إسمهم بالحب و المرأه، هو الشاعر الکبیر إیلیا أبو ماضی و قد عالج موضوع الحب و المرأه فی قصائده و هذه الرساله تحمل عنوان «صوره المرأه فی دیوان إیلیا أبی ماضی» و تتطرّق إلی موضوع المرأه فی أشعاره. و نری أنه نوّع نظرته إلی المرأه فمنها: «الأم»، «الزوجه»، «الحبیبه»، «الحلم»، و أخیراً المرأه فی الإجتماع. بعد البحث فی قصائده تبیّن لنا أنّه من أهم المواضیع التی عالجها الشاعر فی مضمار المرأه، کان الزواج غیر المتکافئ فی السن و کانت له آراء محافظه، تدعو المرأه إلی الأستقرار فی بیتها و عدم خروجها إلی المجتمع و مشارکه الرجل. و برأیه أن المرأه لم تخلق اِلا للبیت و المنزل فقط. و فی مجال الحریه نری أنه یطلب من المرأه، أن لاتبرز محاسنها للرجل و لا تسرف فی الملبس و التبرّج. و أصبحت المرأه، من أهم المحاور التی دارت علیها فلسفته المثالیه فی الحیاه.

غربت، پیشینه ای به قدمت آفرینش انسان دارد.هم زمان با شکل گیری جوامع اولیه بحران هایی نیز شکل گرفت که به نحوی منجر به غربت شد.اصولاً قوم عرب و بویژه فرهیختگان و روشنفکران از غربت رنج می برند و در برابر آن واکنش های مختلفی نشان می دهند.از جمله کناره گیری از واقعیت زندگی،تسلیم نظام حاکم شدن، جذب شدن در سازمان ها و تشکیلات آن وسرکشی و نا فرمانی.با بررسی شعر ایلیا ابوماضی، در می یابیم که بازتاب غربت بر او همراه با محدود ساختن زندگی و نابسامانی اوضاع جامعه بوده است و از آن جایی که شاعر از حسّاسیت و ظرافت طبع بالایی برخوردار است سریع تر از دیگران به این درد توجه می کند.اوضاع سیاسی حاکم بر لبنان آن زمان،بسیاری از فرهیختگان لبنانی را ناگزیر به مهاجرت و ترک میهنشان ساخت.غربت از ویژگی های بارز شعر مهاجرین لبنانی به شمار می آید.ایلیا ابوماضی شاعر بزرگی است که به شدت از غربت رنج می برد و با نهایت صبر و بردباری در برابرآن مقاومت می کرد. ادبیات مهجر بخش زنده ای از ادبیات عربی معاصر به شمار می رود، که تأثیر قوی آن در اسلوب ها و مفاهیم ادبیات در سرتاسر جهان عربی سایه افکنده است. هدف ما در این پژوهشآن است که ضمن ارائه ی نمونه هایی از شعر در دوره های زمانی مختلف، پدیده غربت و انواع آن، همچنین عوامل مختلف آن را نزد ایلیا ابوماضی بررسی کنیم چرا که یکی از ویژگی های شعر وی، موضوعغربت است. کلید واژگان: ایلیا ابوماضی- مهجر- لبنان- غربت- شعر معاصر.

علم النفس هو العلم الذی یدرس جوانب نشاط الإنسان وهو دراسه سلوک الإنسان علمیاً، وتفسیر أسباب السلوک. والأدب هو مرآه المجتمع، حیث إنّه تعبیرٌ عن النزعات والظروف السائده علی بیئه الأدیب، فدراستنا التی تحمل عنوان: «دراسه نفسیه لتأثیر عقده النقص علی الهجاء لدی بشّار بن برد» توضّح الارتباط بین علم النفس والأدب. الإهانات وسوء معامله الناس لبشّار، وحیاتُه بما فیها من الفقر، ودناءهُ أسرته وکونه من الموالی، والعاهات الموجوده فیه وأخویه، کانت السبب فی الضغوط النفسیه، والتبرّم من الناس، والنقمه علیهم، إذ عانی وکابد من التهکّمُ وإزدراء أعدائه علیه وأثّرت تلک الضغوط علی نفسیته، ورأی حقارته وحقاره أسرته؛ فتکوّنت فیه عقده النقص. ولکن لم یکن سبیلٌ أمام بشّار للخلاص من الحقاره والاضطرابات النفسیه إلّا الهجاء الشعری، فمالت نفسُه إلی الهجاء. تحاول دراستی هذه بعد استحضار أشعار بشّار بن برد، والاعتماد علی نظریه ألفرد أدلر وفروید- الکشفَ عن العوامل الموثّره فی تکوین عقده النقص لدیه مثل: البیئیه، والعائلیه، والوراثیته، ثم مظاهرها من خلال دراسه نفسیه عن شخصیته مثل: غروره، تناقضه فی العمل، رغبته فی الشهوات، و..، ثم البحث عن آلیات الدفاع النفسی التی استعملعها بشّار للتخفیف من مشاکله وللمحافظه علی توازنه الداخلی، نستطیع القول: إنّ شخصیه بشّار شخصیه تتمحوّر حول عقده النقص، وهی عامل موثّر فی میله إلی الهجاء.

چکیده: یکی از مهم ترین روشهایی که برای شناخت سبک ادبی از سبک علمی شناخته شده است نظریه بوزیمان می باشد. بوزیمان معتقد است با بررسی نسبت فعل به صفت در آثار نویسندگان و شعرا می توان به روند ساختار آثار ادبی آنها و عواملی که منجر به ادبی وعلمی شدن متون می گردد پی برد. این روش با بهره گیری از علم آمار و با رویکرد میان رشته ای در پی نزدیک شدن به صحت و دقت می باشد. وی معتقد است که با محاسبه نسبت فعل به صفت می توان به جداسازی زبان علم از ادب، زبان شعر از نثر ونیز زبان به کار گرفته شده در اجناس ادبی پرداخت. معادله ی بوزیمان به مقایسه ی این خصائص وتشخیص کمّی زبان ادبیات می پردازد. لذا وی با در نظر گرفتن نسبت تعداد افعال «number of verbs» یک اثر ادبی به تعداد صفات «number of adjectives» ان اثر، معادله ای کلی تشکیل داده وآن را به اختصار «var» نامیده است. که وی معتقد است افزایش این نسبت در اثر ادیب یا شاعر سبک ادبی را برای او به ارمغان می اورد حال آن که کاهش این نسبت سبک را به سوی علمی شدن سوق می دهد. در این پژوهش، این روش به بررسی نمونه هایی ازرمان نجیب محفوظ و عبدالرحمن منیف می پردازد و نسبت کلی فعل به صفت ، مقدارمیانگین نسبت فعل به صفت ودرصد آن، و وگستره منحنی تطورنسبت فعل به صفت ومنحنی مقایسه ی رمان ها ی این دو نویسنده رابررسی می کند. به عبارت دیگر شیوه ی تفکر وبیان این دو نویسنده کاملا از یکدیگر متمایز است گویی هر کدام در پای اثرخود مهرخویش را زده اند وروی هم رفته تمام هدف ما، انگشت نهادن بر سبک این دو نویسنده می باشد تا در نهایت به این نتیجه برسیم که هر یک از این دو نویسنده برای انتقال صور نوین ذهنی خود، از چه زبان وسبکی استفاده نموده اند تا به نحوی دید خود را برای دیگران مجسم کنند. ودر پایان چگونگی برتری سبک ادبی منیف از سبک نجیب محفوظ را با استفاده از نمودار بیان می نماییم.

غربت پدیده ای است که با تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه به عنوان یک دغدغه ی ذهنی گریبان گیر انسان می شود. این تحولات عرصه های گوناگون اجتماع از جمله شعر و ادبیات را در برمی گیرد. محمد ماغوط، شاعر و ادیب سوری، پایه گذار شعر سپید عربی به شمار می رود؛ او همواره سعی در رهایی از قالب ها و فرم ها داشته و نیز از توجه به بحران های سیاسی- اجتماعی جامعه غافل نمانده است. سبک ماغوط سهل ممتنع است، او با هنرمندی تمام توانسته زبانی انتخاب کند که بین زیبایی بیان و سادگی آن همراه با محتوایی غنی پیوند ایجاد کند. اشعار وی بیشتر متکی بر سه موضوع: رنج و حرمان، بدبینی و وطن پرستی است. ماغوط با بکارگیری تصاویر شعری سعی در برجسته نمودن غربت خود داشته است. پژوهش حاضر می کوشد با نگاه به زندگی و آثار این شاعر معاصر و تبیین انواع غربت در اشعار ماغوط، تصاویر شعری موجود در اشعار وی را نیز بررسی نماید. لازم به ذکر است روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است و مبنی بر مشاهده و بررسی دیوان های محمد ماغوط و تحلیل محتوایی اشعار وی می باشد. گفتنی است هدف از انجام آن، شناساندن محمد ماغوط به عنوان یک شاعر غربت زده در دوره ی معاصر می باشد. نگارنده در نهایت به این نتیجه رسیده است که انواع غربت مکانی، روحی، اجتماعی، زمانی، عاطفی و سیاسی در اشعار ماغوط یافت می شود و غربت سیاسی، غربت غالب در اشعار وی است، ماغوط در زمینه غربت سیاسی به مفاهیمی مانند وطن، آزادی و استبداد ستیزی اشاره دارد که تحت تأثیر جو سیاسی حاکم بر جامعه ی وی بوده است. واژگان کلیدی: ادبیات معاصر سوریه، محمد ماغوط، غربت، بعد فنی غربت.

در دوره ی معاصر که عصر نوزایی و شکوفایی مجدّد ادبیّات عربی و تحوّلات شگرف ذهنی و زبانی در میان اعراب است، نوع نگرش و بیان هنرمندان عرب نسبت به دوره های پیشین، تغییر و تحوّلی نوین یافته است؛ به گونه ای که سخنوران و ادیبان عرب به چهره هایی قابل توجّه در میان ادیبان بزرگ جهان بدل گردیده اند. در اندیشه ی ادبیّات معاصر عرب، تعهّد نشانگر آن است که ادبیّات باید حامل پیامی در خدمت علائق و عوامل ملّی و اجتماعی باشد . پژوهش حاضر با درک این واقعیّت، می کوشد ضمن تبیین مسائل تئوریک در حوزه ی مطالعات اجتماعی، سیاسی، دینی، اخلاقی و ادبی، با نگاهی جامع به زندگی و آثار احمد صافی نجفی نظرات وی را حول محور این موضوعات بررسی نماید. لازم به ذکر است روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده است و مبنی بر مشاهده و بررسی دیوان های احمد صافی نجفی و تحلیل محتوایی اشعار او است. گفتنی است هدف از انجام آن، شناساندن احمد صافی نجفی به عنوان یک شاعر متعهّد در دوره ی معاصر و شناساندن بیشتر شعر متعهّد عربی به دنیای ادبیّات می باشد. نگارنده در نهایت به این نتایج رسیده است که تعهّد اخلاقی، تعهّد غالب در اشعار صافی است و وی در زمینه ی تعهّد اخلاقی به مفاهیمی اشاره می کند که در بیشتر موارد تحت تأثیر ابعاد اجتماعی، دینی و سیاسی شخصیّت اوست. صافی، زندگی و تمام دارایی های خود را در راه شعر صرف کرده است. وی مانند هر شاعر متعهّد دیگری شعر را چون ابزاری در راه انتقال و انتشار افکار و عقاید خود به کار گرفته است. در آغاز جوانی در ایمان صافی نوعی شک و تزلزل وجود داشته است و هرچه به میان سالی و پیری قدم می گذارد، از شکّ و تردید او کاسته می شود و به خدا و فرایض دین اسلام پایبند می گردد. از آن روست که تعهّد دینی صافی نسبت به تعهّدات دیگر وی کمتر است و وی اشعار کمتری در این زمینه به رشته ی نظم کشیده است . کلیدواژه ها: شعر معاصر عراق، احمد صافی نجفی، تعهّد، انواع تعهّد .

پایان نامه به آرایه های ادب موجود در دیوان ابراهیم ناجی شاعر معاصر عرب می پردازد و در فصل اول در مورد صوره و معانی آن بخث می ود.