مثنوی معنوی داستان در داستان است و یکی از ویژگی های بارز آن، همین جنبه ی داستان پردازی و قصه گویی آن است. مولانا این داستان ها را متناسب با مقصود مورد نظر خود و برای بیان تجربیات عرفانی، مفاهیم اخلاقی، موضوعات مختلف حکمی و تعلیمی و در نهایت برای بیان رموز عشق و شور و شوق عاشقانه خود به کار می برد. داستان هایی که از همه نوع و در هر موضوعی هستند و نمی توان آن ها را به عناوین خاصی محدود کرد. این داستان ها از جوانب گوناگون تازگی و جذابیت خود را حفظ کرده و بستر مناسبی برای بیان مضامین و موضوعات مورد نظر مولانا فراهم آورده اند. سادگی بیش از حد زبان او در روایت داستان ها و به کارگیری مثل و تمثیل در شیوه ی خاص داستان سرایی باعث جذابیت فضای داستان ها شده، به طوری که هم در سطح روایی و هم در سطح تمثیلی، از جنبه های مختلف قابل بررسی هستند، از نظر ساختار، طرح، شخصیت ها، کاربرد گفت وگو و لحن در فضای داستان، جنبه ی روایتی، سادگی زبان راوی در بیان حوادث و... به همین منظور در پژوهش حاضر برگزیده ای از داستان های بلند دفاتر شش گانه ی مثنوی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند، بنابراین ابتدا به تعریف عناصری چون موضوع، مضمون، ساختار، طرح، حادثه، روایت، شخصیت، کشمکش، گفت وگو، زاویه ی دید، لحن و فضا پرداخته ایم و پس از آشنایی با کلیت داستان ها، عناصر داستانی مورد نظر جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه گیری کوتاهی از تحلیل آن ها آورده شده است. و در نهایت، نتیجه گیری کلی از بررسی عناصر داستانی در داستان های برگزیده ارائه شده است که با کمی اغماض قابل تعمیم بر بیشتر داستان های بلند مثنوی است. و این امر خواننده را در ورود به عوالم فکری مولانا یاری می کند، تا او بتواند پله پله برای ملاقات با خداوندگار خود نزدیک تر شود.

منطق الطیر یکی از متون عرفانی مهم ادبیات فارسی است که از دیرباز مورد توجه فارسی زبانان قرار گرفته و جایگاه خاصی را در عرصه ادبی کشور به دست آورده است. کلیت کتاب به نظم است و در برگیرنده داستانی اصلی و حکایت هایی فرعی در مورد موضوعات عرفانی است. به همین دلیل یکی از ویژگی های بارز آن، جنبه ی داستان پردازی آن است. عطار با توجه به سبک داستان پردازی و شیوه شاعری خود، این داستان ها را متناسب با مقصود مورد نظر خود و برای بیان تجربیات عرفانی، مفاهیم اخلاقی، موضوعات مختلف حکمی، تعلیمی و در نهایت برای بیان رموز عشق و شور و شوق عاشقانه خود به کار می برد. داستان هایی که از همه نوع و در هر موضوعی هستند. این داستان ها بستر مناسبی را برای بیان مضامین و موضوعات مختلف فراهم آورده اند. سادگی بیش از حد زبان عطار در روایت داستان ها و به کارگیری تمثیل در شیوه ی داستان سرایی باعث جذابیت داستان ها شده، به طوری که در سطوح روایی و تمثیلی، از جنبه های مختلف قابل بررسی هستند؛ از نظر ساختار، مضامین متعدد، زاویه دید، طرح، شخصیت ها، گفت-وگو و لحن در فضای آن، جنبه ی روایتی و... به همین منظور در پژوهش حاضر برگزیده ای از داستان های منطق الطیر همراه با داستان کلی آن یعنی سفر مرغان به سوی سیمرغ، مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین ابتدا به تعریف متغیرها و مفاهیمی چون نقد و انواع آن و بعضی از عناصر داستان از قبیل طرح، شخصیت، روایت، موضوع، مضمون، زاویه ی دید، گفتگو، لحن و فضا که متناسب با وجوه تمثیلی آن است، پرداخته ایم و پس از آشنایی با کلیت داستان ها، نقد و روش تحلیل محتوایی آن مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه گیری کوتاهی از آن ها آورده شده و در نهایت، نتیجه گیری کلی ارائه شده است.