نام پژوهشگر: علی رضا افشاریفر
زهره فتاحی علی رضا افشاریفر
در این بررسی به منظور تاثیر نوع رقم چغندر قند و روش آلوده شدن گیاهان به ویروس پیچیدگی شدید بوته چغندر قند (beet severe curly top virus, bsctv) مطالعه ای در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی بر روی 18 رقم چغندر قند انجام شد. 18 گیاه از هر رقم در 6 گلدان کشت داده شد. برای مایه زنی ارقام از همسانه عفونت زای جدایه ایرانی bsctv استفاده و ارقام با دو روش آگرواینوکولیشن (آزمایش اول) و انتقال با زنجره ناقل (circulifer hematoceps) ویروس دار مایه زنی شدند. در آزمایش اول پس از 21 روز و 35 روز و در آزمایش دوم پس از 21 روز از زمان مایه زنی از گیاهان استخراج dna صورت گرفت و میزان همانند سازی ویروس با انجام pcr مورد بررسی قرار گرفت. شدت علائم بیماری در 4 درجه از درجات صفر (فقدان علائم) تا 3 (مرگ گیاه) یادداشت شد. تجزیه و تحلیل داده ها در آزمایش اول نشان داد تنها رقمی که تمام گیاهان تیمار در آن آلوده به ویروس بوده و علائم شدید نشان دادند رقم brigita بود. در نتیجه این رقم به عنوان رقم شاهد در نظر گرفته شد و سایر ارقام با آن مقایسه شدند. تجزیه واریانس ارقام چغندر قند از نظر شدت بیماری نشان داد که بین ارقام از نظر مقاومت به بیماری با رقم شاهد تفاوت معنی دار وجود دارد. بر این اساس ارقام به 3 گروه شامل متحملbr1, fimma,) hm1990, 7233, h5505)، حساس (رسول، افشاری، هیبرید بالک شیراز، p.p.8، p.p.22، dorothea، زرقان، ریزوفورت، ic، flores، hilma و polyrow) و خیلی حساس (brigita) طبقه بندی شدند. در نهایت با مقایسه داده های حاصل از مایه زنی گیاهان چغندر قند با دو روش فوق الذکر مشخص گردید میزان آلودگی به ویروس در انتقال با زنجره ناقل در اکثر ارقام کمتر از روش آگرواینوکولیشن بود.
مرضیه خالقی محمد جواهری
شانکر مرکبات یکی از خطرناک ترین بیماری ها در بسیاری از ارقام تجاری مرکبات در مناطق گرمسیر و نیمه-گرمسیری محسوب می شود. گیاهان در نتیجه ی تکامل با عوامل بیماری زا، دارای ساز وکارهای دفاعی مختلفی برای حفاظت از خود در برابر بیمارگرها شده اند. تجمع پروتئین های مرتبط با بیماری زایی مانند npr1 و pr2 در اثر حمله ی بیمارگرهای گیاهی، یکی از مکانیزم های دفاعی گیاهان در مقابل عوامل بیماری زا محسوب می-شود. افزایش مقاومت به بیماری ها، یکی از مهم ترین اهداف بهنژادگران در پروژه های اصلاح گیاهان است و مرکبات هم از این قاعده مستثنی نیستند. برای تولید ارقام مقاوم، شناسایی مکانیزم های دخیل در واکنش گیاهان به عوامل بیماری زا که منجر به ظهور مقاومت در ارقام مقاوم و یا حساسیت در ارقام حساس گیاهی می شوند، از اهمیت زیادی برخوردار است. اما تولید ارقام مقاوم مرکبات به بیماری شانکر به خاطر کمبود منابع ژرم پلاسم مقاوم و ژن های مناسب برای دستورزی ژنتیکی، دچار محدودیت شده است. بنابراین شناسایی ژن-های دخیل در مقاومت در مرکبات امری بسیار ضروری است. نمونه برداری از بافت برگ در زمان های0، 6، 24، 72، 96 ساعت پس از مایه زنی برگ های جوان پرتقال و لیمو با باکتری xcc صورت گرفت، و پس از استخراجrna کل و ساختcdna ، الگوی تغییر بیان دو ژن npr1 و pr2 در مراحل اولیه آلودگی نهال های دو ساله ی لیمو و پرتقال (رقم والنسیا) به باکتری عامل شانکر آسیایی مرکبات (xanthomonas citri subsp. citri)، با استفاده از روش real time rt-pcr بررسی گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در پرتقال بیان ژن npr1 در فاصله زمانی 24 ساعت پس از مایه زنی به حد اکثر خود رسید (حدود سه برابر زمان صفر) در حالی که بیان ژن pr2 در این میزبان 72 ساعت پس از آلودگی به بیشینه ی خود ( حدود دو برابر زمان صفر خود) رسید. بیان این دو ژن در لیمو کمی متفاوت بود به این صورت که بیان ژن npr1 در این میزبان 96 ساعت پس از آلودگی به بیشینه ی خود رسید (حدود یک و نیم برابر زمان صفر خود) ولی افزایش معنی داری در میزان بیان ژن pr2 در این گیاه نسبت به زمان صفر مشاهده نشد. در مجموع افزایش بیان هر دو ژن در پرتقال، هم بیشتر و هم سریع تر از لیمو اتفاق افتاد که این امر بیانگر مقاومت بیشتر پرتقال در برابر باکتری عامل شانکر آسیایی مرکبات می باشد.