نام پژوهشگر: سید حسین سقاییان نژاد
محمد اسماعیل ناصری سید سعید اسلامیان
خشکسالی یکی از بلایای طبیعی و تکرارشونده است که در هر منطقه اقلیمی اتفاق می افتد و خسارات زیادی به بخش های مختلف وارد می کند. مهمترین عامل موثر در خشکسالی، کمبود بارش نسبت به حالت شرایط عادی است که میزان تبخیرتعرق نیز بر شدت آن می افزاید. بدین منظور در این تحقیق چهار شاخص خشکسالی پیشنهادی، که مبتنی بر داده های بارش و تبخیر تعرق مرجع هستند، در مقیاس های 3، 6 و 12 ماهه (از زمستان) در استان اصفهان بکار گرفته شد. این شاخص ها عبارتند از مقادیر استانداردشده ی «نسبت بارش به تبخیرتعرق، rpei»، «نسبت بارش به اختلاف بارش و تبخیرتعرق (کمبود بارش)، rppdi»، «کمبود بارش، pdi» و «تبخیرتعرق، eti». برای محاسبه تبخیر تعرق مرجع از روش استاندارد پنمن-مونتیت فائو استفاده شد. به منظور مقایسه نتایج، چهار شاخص فوق با «شاخص بارش استانداردشده، spi» در مقیاس های مشابه مقایسه شدند. نتایج نشان داد شاخص eti که تابع ساده ای از تبخیرتعرق می باشد، بیشترین عدم تطبیق با spi، براساس وقایع مورد نظر خشکسالی، ترسالی یا شرایط عادی را داراست. این نتیجه، متفاوت عمل کردن تغییرات حدی بارش و تبخیرتعرق را نشان می دهد. بنابراین، تبخیرتعرق عامل مهم و تأثیرگذاری در استان است، ولی نحوه ی دخالت آن در معادلات نیز قابل توجه می باشد. دو شاخص اول (rpei و rppdi) دارای تطابق بیشتری با شاخص spi بوده و نسبت به نوسان های تبخیرتعرق از حساسیت کمتری برخوردارند.شاخص pdi با استانداردسازی اختلاف بارش و تبخیرتعرق، در شرایط میانه ای قرار دارد. نتایج تحلیل فراوانی نسبت بارش به تبخیرتعرق (rpe) نشان داد که از لحاظ خشکی داران و خوروبیابانک به ترتیب مرطوب ترین و خشک ترین مناطق در بین ایستگاه ها هستند .نتایج پهنه بندی درصد فراوانی نسبی خشکسالی ها با توجه به شاخص rpei نیز نشان داد به طور کلی در شرق و شمال شرق استان اصفهان و قسمت کوچکی از غرب استان، خشکسالی بیشتر اتفاق می افتد و بنابراین این مناطق حسّاس تر بوده و نیازمند توجه بیشتر در مدیریت های خشکسالی هستند. کلمات کلیدی: شاخص خشکسالی، تبخیر تعرق، تحلیل فراوانی، استان اصفهان
بهادر بابایی جهانگیر عابدی کوپائی
در طول تاریخ بشر، رودخانه کانون توسعه بوده و تمدّن های کهن در حواشی رودخانه هایی مانند نیل، فرات، دجله، سند، دانوب، ولگا و کارون و غیره شکل گرفته اند. اثرات تخریبی انسان در محدوده ی حریم و بستر رودخانه ها به شکل های گوناگون رخ داده که شدّت و ضعف آن در رودخانه های مختلف متفاوت می باشد. لذا شبیه سازی رفتار هیدرولیکی رودخانه ها و تعیین حریم بستر برای اجرای طرح های مهندسی رودخانه، پیش بینی خسارات ناشی از سیل در شرایط مختلف و مطالعات توجیهی اقتصادی - اجتماعی برنامه های کنترل و مهار سیل و دیگر مطالعات وابسته به سامانه ی رودخانه ها ضرورت دارد. در این تحقیق برای تعیین حریم بستر رودخانه ی زاینده رود در محدوده ی سدّ تنطیمی زاینده رود تا سدّ انحرافی نکوآباد و همچنین تهیّه ی نقشه ی پهنه بندی سیلاب از تلفیق نرم افزارهای arcgis، hec-ras و برنامه ی جانبی hec-georas استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که در محدوده ی پایین دست سدّ مخزنی خط سیر رودخانه عمدتا درون درّه های تنگ و با شیب تند می باشد و در امتداد آن روستاهایی قرار گرفته که از چند دهه قبل با احداث ایستگاههای پمپاژ اقدام به انتقال آب به ارتفاعات نموده و تپه های منطقه را با سرمایه گذاری زیاد به باغ تبدیل نموده اند، لذا تعرّض به حریم رودخانه بسیار مشهود است. سطحی از اراضی حاشیه ی رودخانه هم که دارای مساحت کمی می باشد از قدیم دارای انهار سنّتی بوده و باغات قدیمی خارج از فرم و اصول باغبانی در آن قرار دارد، که این اراضی عمدتا در محدوده بستر زاینده رود واقع گردیده است. در مناطق پایین دست به خصوص در حوضه ی جغرافیایی استان اصفهان و به ویژه در محدوده ی بخش باغ بهادران با توجّه به ملایم شدن شیب علاوه بر ایجاد شهرها و روستاهایی که از قدیم وجود داشته اند بحث هجوم گسترده را به ویژه در چند سال اخیر جهت ویلاسازی شاهد می باشیم که روند ساخت و ساز هنوز در این محدوده ادامه دارد. طبق محاسبات انجام گرفته و حریم به دست آمده در این تحقیق (پس از حریم استاندارد - به فاصله ی 20 متری پس از بستر) به طور میانگین در بازه ی بالادست 85 درصد از حریم استاندارد و حریم به دست آمده در این تحقیق رعایت نشده است. بازه ی مبانی به دلیل تراکم جمعیت از اهمیت ویژه ای به نسبت سایر بازه ها برخوردار است که به طور میانگین در %70 از حاشیه ی رودخانه که در این بازه قرار دارد حریم استاندارد رعایت نشده و در %90 از حاشیه ی رودخانه حریم به دست آمده در این تحقیق رعایت نشده است. در بازه ی پایین دست به دلیل کوتاه تر بودن بازه و شیب کم میزان حریم رودخانه کمتر از سایر بازه ها به دست آمد. در این بازه 50 درصد از حریم استاندارد و 70 درصد از حریم به دست آمده ی این تحقیق رعایت نشدهاست. رعایت حریم بستر رودخانه در این محدوده مستلزم نگاهی نو و مسئولانه می باشد.
علی امیری مهدی قیصری
با توجه به کمبود آب در ایران جایگزینی مطمئن برای منابع آب باید مورد توجه قرار گیرد. کاربرد پساب تصفیه شده شهری در کشاورزی و فضای سبز شهری موجب کاهش فشار بر منابع آب می شود. کاربرد پساب تصفیه شده از طریق سیستم های آبیاری قطره ای مطمئن ترین راهکار جهت کاهش اثرات سوء کاربرد پساب در محیط زیست و سلامت انسان ها می باشد. سیستم فیلتراسیون مهم ترین بخش سیستم های آبیاری قطره ای بوده که در ساخت فیلتر مهم ترین قسمت، انتخاب جاذب است. هدف از این پژوهش، بررسی کارایی فیلترهای ژئوتکستایل به همراه کانی های زئولیت، زغال آنتراسیت و شن به عنوان جاذب و صافی در کاهش میزان نیترات (no3)، کدورت، ذرات جامد معلق (tss)، ذرات جامد محلول (tds)، هدایت الکتریکی (ec) و ph پساب فاضلاب دانشگاه صنعتی اصفهان است. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 13 تیمار شامل ژئوتکستایل 700 گرم بر متر مربع، ژئوتکستایل 500 گرم بر متر مربع، ژئوتکستایل 350 گرم بر متر مربع، شن، زئولیت، زغال آنتراسیت، شن- زئولیت- زغال آنتراسیت، زئولیت- شن- زغال آنتراسیت، ژئوتکستایل- شن، ژئوتکستایل- زئولیت، ژئوتکستایل- زغال آنتراسیت، ژئوتکستایل- شن- زئولیت- زغال آنتراسیت و ژئوتکستایل- زئولیت- شن- زغال آنتراسیت با 3 تکرار طراحی گردید.