نام پژوهشگر: محمد جعفر آقایی
مریم مسی وند داراب حسنی
گردو گیاهی است متعلق به خانواده juglandace این خانواده دارای 60 گونه است که 20 گونه آن در جنس juglans قرار می گیرد. جز درختان چند منظوره و از نظر اقتصادی بسیار پراهمیت محسوب می شوند. تحقیق حاضر با هدف مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی، سیتوژنتیکی و ارزیابی محتوای dna تعدادی از ارقام و ژنوتیپ های گردو انجام شد. نمونه های مورد بررسی شامل ژنوتیپ های گردوی سیاه، ژنوتیپ و ارقام گردوی ایرانی و هیبریدهای بین گونه ای رویال و پارادوکس واقع در ایستگاه تحقیقاتی کمال شهر کرج می باشند. با بررسی 29 صفت ریخت شناسی برگ و میوه مشخص شد تنوع بسیار زیادی در میان نمونه ها وجود دارد. جهت تعیین محتوای dna و تعیین سطح پلوئیدی از دستگاه فلوسیتومتری استفاده و مشخص شد شاخص محتوای dna در بین گونه ها متفاوت است. مطالعات کاریوسیستماتیکی با روش کاریولوژی در نمونه هایی که تفاوت بیشتری از نظر محتوای dna با بقیه داشتند با استفاده از سلول های مریستم ریشه چه انجام شد. ده صفحه متافازی مناسب دارای کروموزوم های کاملا واضح از هر نمونه انتخاب، عکسبرداری و پارامترهای کروموزوم ها (شامل طول کروموزوم، بازوی بلند، بازوی کوتاه، نسبت بازوی کوتاه به کل، نسبت بازوی بلند به کوتاه و شاخص کروموزومی) اندازه گیری شد. کلیه ژنوتیپ های مورد مطالعه دیپلوئید و تعداد کروموزوم ها در تمامی گونه ها 32n=2 عدد و تیپ کروموزوم ها از نوع متاسانتریک، ساب متاسانتریک و به ندرت تلوسانتریک و بدون ماهواره بودند. جهت گروه بندی گونه ها بر اساس صفات کروموزمی اندازه گیری شده از روش تجزیه کلاستر استفاده شده است. دندروگرام حاصل از تجزیه کلاستر به دست آمده با استفاده از روش وارد می-باشد. نمونه های مورد بررسی در سه گروه مجزا تقسیم شدند در گروه اول رقم های z30 ,z63 ,pedro و هیبرید بین گونه ای royalقرار گرفتند و در گروه دوم گونه گردوی سیاه، هیبرید بین گونه ای پارادوکس، b21 , k72 و در خوشه سوم نیز رقم گردوی ایرانی serr به تنهایی قرار گرفت.
فاطمه کامیاب محمد جعفر آقایی
لوبیای چشم بلبلی، یکی از حبوبات ارزشمند است که علاوه بر دارا بودن همه محاسن این گروه از گیاهان زراعی از نظر غذایی نیز به واسطه دارا بودن اسید فولیک فراوان و عوامل نفخ زای کمتر نسبت به سایر حبوبات و دامنه سازگاری با اقلیم های مختلف در جایگاه مطلوبی قرار گرفته است. یکی از محدودیت های توسعه کشت لوبیا چشم بلبلی در مناطق مساعد زراعت این گیاه وجود تنش شوری روزافزون می باشد. انتخاب برای تحمل به تنش شوری با روشهای مختلفی از جمله بررسی آزمایشگاهی تنش شوری انجام می شود. در بررسی حاضر، 15 ژنوتیپ مختلف لوبیا چشم بلبلی ازنظر مقایسه اثر تنش شوری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه، تحت تیمار شوری در چهار سطح با غلظت های 0، 50 ، 100 و 150 میلی مول نمک (nacl) در یک آزمایش فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان دادند که اثر رقم و سطوح مختلف شوری بر اکثر صفات اندازه گیری شده در سطح آماری 1% معنی دار بود. ودر اثر متقابل رقم وسطوح مختلف شوری، رقم مشهد در سطح شوری 150 میلی مول دارای بالاترین درصد جوانه زنی، درصد جوانه زنی نهایی و بیشترین شاخص جوانه زنی و شاخص قدرت جوانه زنی بوده و رقم 1 حساسترین رقم شناسایی شد. همچنین نتایج ضرایب همبستگی صفات نشان داد که درصد جوانه زنی با درصد جوانه زنی نهایی، شاخص قدرت جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن خشک نسبی و وزن تر ریشه دارای همبستگی مثبت و معنی دار بود. بر اساس نتایج این آزمایش تنوع ژنتیکی لازم برای انتخاب لاین های مقاوم به شوری در میان ارقام و ژنوتیپ های لوبیا چشم بلبلی ایران وجود دارد.
سناء ثقیلی براتعلی سیاه سر
aegilops cylindrica (2n=4x=28, ccdd) گیاهی علفی از خانواده گرامینه می باشد که تاکنون صفات زراعی مفید بسیاری از قبیل مقاومت به تنش های محیطی و غیره در این گیاه شناسایی گردیده است. اطلاع از سطح تنوع ژنتیکی مجموعه های ژرم پلاسم و تعیین روابط ژنتیکی بین مواد اصلاحی گام اولیه و اساسی در برنامه های اصلاح نباتات می باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی توده های بومی ایران aegilops cylindrica 47 توده از بانک ژن ملی گیاهی تهیه و توده های مذکور قالب طرح مشاهده ای آگمنت در مزرعه تحقیقاتی موسسه نهال و بذر کرج کشت شدند. در بررسی تنوع بر اساس صفات مورفولوژیکی مشاهده شد که در مورد تمام این صفات، ضریب تنوع فنوتیپی از ضریب تنوع ژنتیکی بیشتر بود، که نشان دهنده تأثیر عوامل محیطی بر صفات مورفولوژیکی مورد بررسی می باشد. در تجزیه خوشه ای که با استفاده از صفات مورفولوژیکی بر اساس فاصله اقلیدسی و روش upgma توسط نرم افزار ntsyspc2.02 انجام شد، توده های مورد بررسی در 6 گروه دسته بندی شدند. به منظور بررسی بیشتر تنوع ژنتیکی میان توده های مورد مطالعه از نشانگرهای مولکولی ریزماهواره (ssr) استفاده شد. dna ژنومی استخراج شده از نمونه های گیاهی با آغازگرهای مربوط به 7 جایگاه ریزماهواره تکثیر و محصولات حاصل با استفاده از ژل پلی اکریل آمید واسرشته ساز الکتروفورز شدند. در بررسی مولکولی مجموعاً 71 آلل چند شکل با میانگین 14/10 به ازای هر جایگاه ریزماهواره بدست آمد. جایگاه های xgwm192 و xgwm33 به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار آلل موثر، هتروزیگوسیتی، شاخص شانون،pic و mi را داشتند. تجزیه خوشه ای به روش upgma (با نرم افزار ntsyspc2.02) جهت گروه بندی توده ها انجام شد بر اساس دندوگرام حاصل 47 توده به 5 گروه تقسیم شدند. از آنجا که آغازگر های xgwm192 و xgwm337 بیشترین مقدار شاخص چند شکلی را نشان دادند، این دو آغازگر بهتر از سایر آغازگرها توانستند فاصله ژنتیکی افراد را مشخص کنند. مقایسه نمودارهای درختی حاصل از تجزیه خوشه ای داده های مولکولی و صفات مورفولوژیکی با پراکنش جغرافیایی نشان می دهد که ارتباطی بین گروه های حاصل از گروه بندی براساس داده های مولکولی و صفات مورفولوژیکی و نواحی جغرافیایی وجود ندارد.